Giáo án Ngữ Văn Lớp 9 - Tuần 15 - Năm học 2013-2014

ống không với ông Sáu: + Vô ăn cơm! + Cơm chín rồi! -> Thái độ xa cách, nghi ngại không chấp nhận ông Sáu là cha. - Nói trống không -> Kiên quyết không gọi ba cho dù rất khó khăn. - Khi cha gắp trứng cá cho: + Lấy đũa xoi vào chén. + Bất thần hất cái trứng cá ra, cơm văng tung toé cả mâm. + Không khóc, bỏ sang nhà ngoại. -> Vì bé Thu dành tất cả tình cảm cho người cha của mình, người cha trong bức hình chụp chung với má. Người này khác xa với cha mình nên không thể nhận. - Không. Đó là hoàn cảnh xa cách trắc trở của cuộc chiến tranh, nó không chịu nhận cha là vì vết thẹo, vì cha già đi, vì người lớn không kịp chuẩn bị cho nó đón nhận những khả năng bất thường. Đó là sự phản ứng tâm lí hoàn toàn tự nhiên. - Có cá tính mạnh mẽ. - Tình huống bất ngờ, hợp lí -> Bộc lộ chiều sâu tâm lí nhân vật. * Thái độ, hành động của Thu khi nhận ra cha: Nằm im...lăn lộn, thở dài như người lớn. -> Sự nghi ngờ được giải toả, cô bé trong trạng thái ân hận, hối tiếc. - Vẻ mặt sầm lại buồn rầu, - Mắt như to hơn, không ngơ ngác, không lạ lùng.với vẻ nghĩ ngợi sâu xa. - Đôi mắt mênh mông xôn xao. -> Ẩn chứa bao ý nghĩa tình cảm khi bé Thu hiểu ra thì đã muộn. Cha sắp đi xa, xa mẹ, xa con. - Thét lên: Baaaba!, ôm chặt lấy cổ ba, không cho ba đi nữa. - Nó hôn lên khắp nơi và hôn lên cả vết thẹo dài bên má. - Hét lên: Không,..run run. -> Sự bùng nổ của một tình cảm sâu nặng đầy khát khao bấy lâu bị dồn nén, mãnh liệt chân thành, hối hả, cuống quýt, có xen cả sự hối hận. Hoạt động 3: Luyện tập IV. Luyện tập: ? Thái độ và hành động có vẻ trái ngược của bé Thu thực ra là xuất phát từ sự nhất quán trong suy nghĩ và tính cách của con. 4. Củng cố ? Phân tích diễn biến tâm lí, hành động của bé Thu trong lần gặp cha cuối cùng? ? Nêu nhận xét về nghệ thuật trần thuật và miêu tả tâm lí của truyện. 5. Hướng dẫn: soạn tiếp bài .............................................................................. Tiết 75 CHIẾC LƯỢC NGÀ ( Nguyễn Quang Sáng) A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: Học sinh cảm nhận được tình cha con sâu nặng của ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. 2. Kĩ năng: Học sinh rèn kĩ năng đọc diễn cảm, biết phát hiện những chi tiết nghệ thuật đáng chú ý trong một truyện ngắn. 3. Thái độ: Học sinh biết quý trọng, gìn giữ tình cảm thiêng liêng trong gia đình B. Chuẩn bị: - GV: soạn bài - HS: soạn bài C. Tiến trình các hoạt động dạy học: 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: ? Tóm tắt truyện ngắn Chiếc lược ngà? D . TiÕn tr×nh d¹y häc * æn ®Þnh * KiÓm tra bµi cò: Nªu c¶m nhËn cña em vÒ t×nh c¶m cña bÐ Thu dµnh cho ba. * Bµi míi: NguyÔn Quang S¸ng kh«ng chØ nãi ®Õn t×nh c¶m cña ng­êi con dµnh cho cha mµ «ng cßn ®i s©u khai th¸c t×nh c¶m cao ®Ñp cña cha dµnh cho con. T×nh c¶m thiÕt tha s©u nÆng Êy ®­îc thÓ hiÖn trong t×nh c¶m cña ông S¸u dµnh cho con như thế nào, hôm nay, chúng ta tiếp tục học bài Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu néi dung bài học ? §Õn lóc ®­îc vÒ t©m tr¹ng, cö chØ cña anh S¸u ®­îc kh¾c ho¹ b»ng chi tiÕt nµo? ? Nh÷ng hµnh ®éng, ®ã thÓ hiÖn t©m tr¹ng g× cña anh S¸u? T×nh c¶m cao ®Ñp, c¸i khao kh¸t ch¸y báng Êy Êp ñ trong «ng lµ ®­îc gÆp ®øa con yªu quý nay míi trë thµnh sù thËt nªn nã ®­îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng hµnh ®éng véi vµng cuèng quýt, b»ng sù n¸o nøc, båi håi. Khao kh¸t ®èt lßng «ng trong nh÷ng ngµy ë chiÕn tr­êng lµ ®­îc gÆp con. ? Khi con kh«ng nhËn cha, anh S¸u cã hµnh ®éng g×? ? Tõ h×nh ¶nh ®ã nãi lªn t©m tr¹ng nµo cña anh S¸u ? Nh÷ng cö chØ cña ®øa con g¸i trong lóc ®Çu gÆp gì nh­ nh÷ng g¸o n­íc l¹nh déi xuèng ngän löa nång nµn Êy cña ng­êi cha khiÕn ng­êi cha r¬i vµo tr¹ng th¸i bµng hoµng, thÊt väng n·o nÒ. ? Qua nh÷ng chi tiÕt trªn, em hiÓu ®­îc ®iÒu g× trong t×nh c¶m cña «ng S¸u dµnh cho con? ? Trong ba ngµy ë nhµ ông S¸u dµnh t×nh yªu th­¬ng cho con nh­ thÕ nµo? B»ng nh÷ng cö chØ t­ëng nh­ b×nh th­êng nh­ng nã chøa ®ùng biÕt bao t×nh c¶m cao ®Ñp mµ thiªng liªng cña ng­êi cha dµnh cho con. ? Tr­íc th¸i ®é vµ hµnh ®éng cña bÐ Thu trong buæi chia tay, «ng S¸u cã hµnh ®éng nµo? ? Nh÷ng chi tiÕt trªn cho ta thÊy t×nh c¶m cña anh ®èi víi con nh­ thÕ nµo? Mong ­íc khao kh¸t ®· trë thµnh hiÖn thùc. §ã lµ nh÷ng giät n­íc m¾t cña niÒm sung s­íng v« bê cña ng­êi cha tr­íc t×nh c¶m ng©y th¬ trong tr¾ng, bång bét cña ®øa con yªu quý. Cßn g× h¹nh phóc h¬n khi ®­îc «m trong lßng ®øa con yªu th­¬ng. §©y lµ nh÷ng gi©y phót h¹nh phóc nhÊt cña anh S¸u bëi anh ®· chê ®îi tiÕng ba Êy suèt mÊy n¨m ®»ng ®½ng xa con. C¶nh t­îng ®ã ®Ó l¹i søc ¸m ¶nh lín trong lßng mçi ®éc gi¶. ? Trë l¹i chiÕn tr­êng, anh S¸u mang theo t©m tr¹ng g×? V× sao anh l¹i cã t©m tr¹ng ®ã? ? T×nh yªu th­¬ng con cña «ng S¸u ®­îc thÓ hiÖn bµng hµnh ®éng viÖc lµm nµo? ? Chi tiÕt “anh hít h¶i ch¹y vÒ, tay cÇm khóc ngµ ®­a lªn khoe víi t«i. MÆt anh nh­ mét ®øa trÎ ®­îc quµ” ®· nãi lªn ®iÒu g× ? - ¤ng S¸u v« cïng vui mõng, sung s­íng khi kiÕm ®­îc khóc ngµ voi ? Qua viÖc lµm chiÕc l­îc ngµ, cho thÊy «ng S¸u lµ ngưêi nh thÕ nµo ? KiÕm cho con c©y l­îc trë thµnh tiÕng gọi cÇu khÈn cña t×nh phô tö trong lßng ông S¸u. Ông ®· lµm c©y l­îc b»ng tÊt c¶ søc m¹nh vµ sù cè g¾ng. Lßng yªu con ®· biÕn ng­êi chiÕn sÜ thµnh mét nghÖ nh©n chØ s¸ng t¹o ra mét t¸c phÈm duy nhÊt trong ®êi. ? ChiÕc l­îc ngµ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi «ng S¸u ? C©y l­îc lµ kÕt tinh t×nh phô tö méc m¹c mµ ®»m th¾m s©u xa, ®¬n s¬ mµ k× diÖu lµm sao! GV liªn hÖ víi t×nh phô tö trong truyÖn ng¾n l·o H¹c cña Nam Cao ? Tr­íc lóc trót h¬i thë cuèi cïng, anh S¸u kh«ng quªn ®­a cho b¹n c©y l­îc. H×nh ¶nh ®ã cã ý nghÜa g×? C¶m nhËn cña em vÒ chi tiÕt trªn? Kh«ng cßn ®ñ søc tr¨ng trèi ®iÒu g×, anh dµnh tÊt c¶ tµn lùc ®Ó ®­a cho b¹n chiÕc l­îc vµ nh×n b¹n mét håi l©u. Trong ¸nh m¾t Êy lµ nh÷ng ®iÒu tr¨ng trèi kh«ng nãi thµnh lêi nh­ng nã lµ sù uû th¸c, lµ ­íc nguyÖn cuèi cïng cña anh S¸u: ­íc nguyÖn cña t×nh phô tö, ¸nh m¾t Êy thËt cã søc ¸m ¶nh trong mçi ng­êi. ? Tõ tÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn trªn cña «ng S¸u, em thÊy bÐ Thu cã mét ngêi cha nh­ thÕ nµo ? ? Nhan ®Ò ChiÕc l­îc ngµ cã ý nghÜa g×? ? §¸nh gi¸ nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña ®o¹n truyÖn “ ChiÕc l­îc ngµ” ? ? §o¹n truyÖn “ ChiÕc l­îc ngµ” ®· to¸t lªn néi dung g× ? ? Häc xong ®o¹n truyÖn gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g× ? + GV: C©u chuyÖn kh«ng chØ nãi lªn t×nh cha con th¾m thiÕt, s©u nÆng cña cha con «ng S¸u, mµ cßn gîi cho chóng ta nghÜ ®Õn vµ thÊm thÝa nh÷ng ®au th­¬ng, mÊt m¸t, Ðo le mµ chiÕn tranh g©y cho bao nhiªu con ngêi, bao gia ®×nh ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. Ho¹t ®éng 4: LuyÖn tËp b. T×nh cha con s©u nÆng cña «ng S¸u b1. Trong lÇn vÒ th¨m nhµ * Khi míi vÒ - §Õn lóc vÒ t×nh ng­êi cha cø n«n nao - ThuyÒn ch­a cËp bÕn ®· véi nh¶y lªn, b­íc véi vµng víi nh÷ng b­íc dµi, dõng l¹i kªu to: Thu! Con. - Võa b­íc võa khom tay ®ãn chê con, kh«ng gh×m næi xóc ®éng. => Vui s­íng, nãng lßng, khao kh¸t gÆp con. - Anh ®øng s÷ng l¹i, nh×n theo con, mÆt sÇm l¹i, hai tay bu«ng xuèng nh­ bÞ g·y? => ThÊt väng, hôt hÉng, ®au khæ. => T×nh c¶m cha con s©u nÆng, khao kh¸t mong gÆp con cña ng­êi cha xa con l©u ngµy. * Trong nh÷ng ngµy ®oµn tô - Anh ch¼ng ®i ®©u xa, lóc nµo còng vç vÒ con. - Mong ®­îc nghe tiÕng “ba” - G¾p trøng c¸ cho con => Yªu th­¬ng con, s¨n sãc con * Khi chia tay - Nh×n con tr×u mÕn, buån rÇu - Mét tay «m con, mét tay rót kh¨n lau n­íc m¾t, h«n lªn m¸i tãc con. => T×nh yªu th­¬ng xóc ®éng d©ng trµo, niÒm h¹nh phóc v« bê khi ®­îc «m trong lßng ®øa con yªu quý. b2. Lóc ë chiÕn tr­êng * T©m tr¹ng - Nhí con, cø ©n hËn v× ®¸nh con -> nçi khæ t©m giµy vß anh. => Day døt, ©n hËn bëi yªu th­¬ng con - Dån t×nh th­¬ng con vµo viÖc lµm chiÕc l­îc ngµ cho con. - C«ng viÖc lµm l­îc : + KiÕm ®­îc mét khóc ngµ: v« cïng sung s­íng. + Ngåi cÆm côi hµng giê ®Ó lµm l­îc + Lóc rçi, c­a tõng chiÕc r¨ng l­îc thËn träng, tØ mØ vµ cè c«ng nh­ ng­êi thî b¹c. + Gß l­ng, tÈn mÈn kh¾c tõng nÐt ch÷.. => Lµ ng­êi cã lßng kiªn tr× vµ nhÉn n¹i, cÇn mÉn, chÞu khã, khÐo tay, cã t×nh yªu th­¬ng con m·nh liÖt. - ChiÕc l­îc gì rèi ®­îc phÇn nµo t©m tr¹ng cña anh. - Nhí con,anh lÊy c©y l­îc ra ng¾m, råi mµi lªn tãc cho thªm bãng, thªm m­ît - Cã c©y l­îc, anh cµng mong gÆp l¹i con. => ChiÕc l­îc trë thµnh vËt quý gi¸, thiªng liªng, b­íc ®Çu thùc hiÖn ®­îc t©m nguyÖn cña ng­êi cha . - Anh ®­a tay vµo tói. Mãc c©y l­îc, ®­a cho t«i vµ nh×n t«i mét håi l©u... => Mét ng­êi cha yªu th­¬ng con ®Õn tËn cïng. “ T×nh cha con m·i m·i lµ bÊt tö kh«ng mét kÎ thï nµo cã thÓ giÕt ®­îc”. - Ng­êi cha ©ý lµ mét ng­êi chiÕn ®Êu dòng c¶m víi qu©n thï, chÞu nhiÒu thiÖt thßi nh­ng ®é l­îng, yªu th­¬ng con. c. ý nghÜa nhan ®Ò: ChiÕc l­îc ®· trë thµnh vËt quÝ gi¸, thiªng liªng, an ñi, nu«i d­ìng trong «ng t×nh cha con vµ søc m¹nh chiÕn ®Êu. - lµ kÕt tinh, biÓu t­îng cña t×nh phô tö méc m¹c mµ ®»m th¾m, s©u xa mµ k× diÖu. T×nh c¶m Êy thËt thiªng liªng cao c¶, bÊt diÖt. - gîi l¹i nh÷ng n¨m th¸nng ®au th­¬ng víi nh÷ng cuéc chiÕn tranh tµn ¸c ®· g©y bao ®au th­¬ng, mÊt m¸t, Ðo le cho con ng­êi. - kh¼ng ®Þnh mét ch©n lÝ: nh÷ng t×nh c¶m cao ®Ñp, thiªng liªng (t×nh phô tö) Êy kh«ng mét kÎ thï nµo cã thÓ tiªu diÖt ®­îc, trái l¹i nã cµng bÒn bØ h¬n, s¸ng ®Ñp h¬n trong bom ®¹n tµn ph¸. 3. Tæng kÕt a.NghÖ thuËt : - Cèt truyÖn chÆt chÏ. - T×nh huèng truyÖn bÊt ngê, tù nhiªn, hîp lÝ. - Miªu t¶ t©m lÝ, tÝnh c¸ch nh©n vËt trÎ em phï hîp ( BÐ Thu) b. Néi dung : - T×nh cha con c¶m ®éng th¾m thiÕt, s©u nÆng trong hoµn c¶nh Ðo le cña chiÕn tranh. - Kh¼ng ®Þnh vµ ca ngîi t×nh c¶m cha con thiªng liªng- gi¸ trÞ nh©n b¶n. III. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1 : GV h­íng dÉn HS lµm t¹i líp. Th¸i ®é vµ hµnh ®éng cã vÎ tr¸i ng­îc cña bÐ Thu thùc ra lµ xuÊt ph¸t tõ sù nhÊt qu¸n trong suy nghÜ vµ tÝnh c¸ch cña con. Bµi tËp 2 : GV h­íng dÉn HS lµm t¹i nhµ * Cñng cè ? Nªu nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt trÇn thuËt vµ miªu t¶ t©m lÝ cña truyÖn ? * HDVN: VÒ nhµ häc bµi. Lµm bµi tËp 2 vµo vë bµi tËp - ChuÈn bÞ bµi: “ ¤n tËp TiÕng ViÖt” DuyÖt ngµy 25 th¸ng 11 n¨m 2013