Giáo án Ngữ Văn Lớp 9 - Tiết 118: Nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý

TIẾT 118 NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ NGHĨA HÀM Ý I-YÊU CẦU Giúp HS xác định được nghĩa tường minh và hàm ý trong câu II-LÊN LỚP 1/Ổn định 2/Bài cũ: -Em đã được tìm hiểu những thành phần nào được gọi là thành phần biệt lập trong câu ? Hãy cho ví dụ cho mỗi loại ấy 3/Bài mới *GV gọi HS đọc phần ví dụ và lần lượt trả lời các câu hỏi theo gợi ý H:Câu Trời ơi, chỉ còn có năm phút, em hiểu anh thanh niên muốn nói điều gì?( thể hiện sự tiếc nuối cho cuộc gặp gỡ ngắn ngủi quá – Anh rất tiếc)-> hàm ý H:Vì sao anh thanh niên không nói thẳng điều đó với ông hoạ sĩ hay cô gái?( có thể vì ngại ngùng, vì muốn che giấu tình cảm của mình) H:Câu thứ hai của anh thanh niên Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!, có ẩn ý gì không? ->tường minh H:Từ hai ví dụ đã tìm hiểu em hãy thử cho ví dụ đối với nghĩa tường minh và nghĩa hàm ý. H:Theo em để cho nghĩa hàm ý được thể hiện rõ đôi khi cần phải có yếu tố nào? ( ngữ cảnh) -> GV cho ví dụ I-PHÂN BIỆT NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý Ví dụ: 1-Trời ơi, chỉ còn có năm phút! ->Thể hiện sự tiếc nuối cho cuộc gặp gỡ ngắn ngủi =>Không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ ->Hàm ý 2/ Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này! ->Thông báo cho cô gái biết cô bỏ quên chiếc khăn mùi soa. =>Diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu ->Tường minh *Ghi nhớ: SGK/75 II-LUYỆN TẬP: 1/a/ Câu Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy đặc biệt là cụm từ tặc lưỡi cho thấy hoạ sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên. Đây là cách dùng hình ảnh để diễn đạt ý của ngôn ngữ nghệ thuật. b/Trong câu cuối đoạn văn, những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liên quan tới chiếc mùi soa là: mặt đỏ ửng ( ngượng ) nhận lại chiếc khăn ( không tránh được) quay vội đi ( quá ngượng) ->Qua các hình ảnh này, có thể thấy cô gái đang bối rối đến vụng về vì ngượng. Cô ngượng vì định kín đáo để khăn lại làm kỉ vật cho người thanh niên, thế mà anh lại quá thật thà tưởng cô bỏ quên, nên gọi cô để trả lại.( Thật ra ngượng với ông hoạ sĩ dày dạn kinh nghiệm kia nhiều hơn) =>Đây cũng là đặc trưng của ngôn ngữ hình tượng 2/Tìm hàm ý -Hàm ý của câu in đậm:Ông hoạ sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy. 4/Củng cố: -Thế nào là nghĩa hàmý, nghĩa tường minh? 5/Dặn dò: -Học thuộc bài – làm các bài tập còn lại -Chuẩn bị:Nghĩa tường minh và hàm ý (tt)