Sáng kiến kinh nghiệm: Phương pháp dạy học Tiếng Việt: Rèn kĩ năng đặt câu và chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ cho học sinh lớp 6 vùng đặc biệt khó khăn - Bùi Thanh Hải

uyƯn vỊ c¸c ph­¬ng ph¸p ®Ỉt c©u th× cµng lµm cho c¸c em cã ®iỊu kiƯn hoµn chØnh kh¶ n¨ng cđa m×nh ®èi víi viƯc ®Ỉt c©u vµ sư dơng c©u trong giao tiÕp tèt h¬n. Do vËy cÇn thùc hiƯn c¸c thao t¸c sau ®©y; d - Mét sè thao t¸c rÌn luyƯn c©u. d.1. §Ỉt c©u- më réng vµ rĩt gän c©u: * §Ỉt c©u vµ më réng c©u: - §Ỉt c©u: N«ng d©n gỈt. - Thªm c¸c tõ ng÷ më réng chđ ng÷. VÝ dơ: N«ng d©n x· t«i gỈt. -Thªm c¸c tõ më réng vÞ ng÷. VÝ dơ: Giã thỉi -> Giã thỉi m¹nh. - Thªm c¸c tõ më réng c¶ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷. VÝ dơ: N«ng d©n gỈt -> N«ng d©n x· t«i gỈt lĩa mïa. - Thªm c¸c tõ ng÷ lµm thµnh phÇn tr¹ng ng÷, ®Ị ng÷ cđa c©u. VÝ dơ: Giã thỉi -> H«m nay, giã thỉi m¹nh. - H«m nay, giã mïa ®«ng b¾c thỉi m¹nh. * Rĩt gän c©u: BiƯn ph¸p lµm cho c©u chØ cßn l¹i hai thµnh phÇn chÝnh ( C-V). VÝ dơ: Con tµu xinh xinh tr­ên ®i trong ®ªm tèi. -> Con tµu / tr­ên ®i . C V d.2) T¸ch vµ ghÐp c©u: * T¸ch c©u: BiƯn ph¸p lµm cho mét c©u ( cã nhiỊu vÕ, nhiỊu bé phËn) trë thµnh nhiỊu c©u riªng biƯt. VÝ dơ: ThÇy gi¸o xem b¸o cßn häc sinh ®äc s¸ch. -> ThÇy gi¸o xem b¸o. Häc sinh ®äc s¸ch. * GhÐp c©u: BiƯn ph¸p ( ng­ỵc l¹i víi t¸ch c©u) lµm cho nhiỊu c©u ®¬n trë thµnh mét c©u. VÝ dơ: - ¤ng néi ®Õn. Mäi ng­êi ra ®ãn «ng. -> ¤ng néi ®Õn, mäi ng­êi ra ®ãn «ng. - Trêi nỉi giã. Mét c¬n m­a Ëp ®Õn. -> Trêi nỉi giã vµ mét c¬n m­a Ëp ®Õn. 3. RÌn kü n¨ng ch÷a lçi vỊ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷. Tr­íc hÕt ®Ĩ häc sinh n¾m ®­ỵc c¸ch ch÷a lçi, gi¸o viªn ph¶i giĩp häc sinh hiĨu ®­ỵc C©u ®ĩng quy t¾c ng÷ ph¸p nh­ phÇn kü n¨ng ®Ỉt c©u ®· nªu ra. NghÜa lµ c©u ph¶i cã ®Çy ®đ thµnh phÇn chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ míi ®­ỵc chÊp nhËn. §ã chÝnh lµ c¬ së vµ yªu cÇu ®Çu tiªn ®Ĩ häc sinh cã kü n¨ng c¬ b¶n ®èi víi viƯc ch÷a lçi vỊ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷. VËy ®Ĩ giĩp häc sinh ch÷a lçi vỊ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ tèt cÇn thùc hiƯn mét sè biƯn ph¸p sau ®©y; a - Ph¶i x¸c ®Þnh ®­ỵc thµnh phÇn chđ ng÷ , vÞ ng÷ vµ rĩt ra lçi sai cđa c©u. §èi víi häc sinh th× ®©y lµ mét thao t¸c c¬ b¶n nh­ng cÇn thiÕt b¾t ®Çu cho viƯc ch÷a lçi. V× chØ khi nµo häc sinh ®· x¸c ®Þnh ®­ỵc c©u mµ m×nh cÇn sưa ®· cã ®Çy ®đ thµnh phÇn chđ - vÞ ch­a, c©u ®ã cã thiÕu thµnh phÇn nµo kh«ng, nÕu thiÕu th× thiÕu thµnh phÇn chđ ng÷ hay vÞ ng÷ th× lĩc ®ã häc sinh míi cã c¬ së ®Ĩ tiÕp tơc tiÕn hµnh c¸c b­íc tiÕp theo vỊ ch÷a lçi mét c¸ch hiƯu qu¶. Mµ muèn x¸c ®inh ®­ỵc chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ trong c©u th× cÇn ph¶i vËn dơng kü n¨ng ; §Ỉt c©u hái ®Ĩ kiĨm tra vµ x¸c ®Þnh thµnh phÇn chđ ng÷, vÞ ng÷ ( Chđ ng÷ th­êng tr¶ lêi cho c¸c c©u hái : Ai?, C¸i g×?, Con g×?,... Cßn vÞ ng÷ th× tr¶ lêi cho c¸c c©u hái: Lµ ai?,Lµ c¸i g×?, Lµm g×?, Nh­ thÕ nµo?, Lµm sao?...) VÝ dơ; (1) - Anh / ®i ®©u ®Êy (2) - Ai / lµ chđ nhµ ®©y? C V C V (3) - Em / häc TiÕng ViƯt. C V VÝ dơ: §Ĩ thùc hiƯn viƯc s÷a lçi vỊ chđ ng÷ hoỈc vÞ ng÷ cho c¸c c©u sau; a) Qua truyƯn “ DÕ MÌn phiªu l­u kÝ ” cho thÊy DÕ MÌn biÕt phơc thiƯn b) Qua truyƯn “ DÕ MÌn phiªu liªu kÝ ”, em thÊy DÕ MÌn biÕt phơc thiƯn. c) Th¸nh Giãng c­ìi ngùa s¾t, vung roi s¾t, x«ng th¼ng vµo qu©n thï. d) H×nh ¶nh Th¸nh Giãng c­ìi ngùa s¾t, vung roi s¾t, x«ng th¼ng vµo qu©n thï. * Yªu cÇu - Häc sinh x¸c ®Þnh ®­ỵc thµnh phÇn chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ cđa c¸c c©u trªn. - X¸c ®Þnh lçi sai cđa c©u lµ do thiÕu thµnh phÇn nµo trong c©u. * KÕt qu¶ a) Qua truyƯn “ DÕ MÌn phiªu l­u kÝ ” cho thÊy DÕ MÌn biÕt phơc thiƯn. Tr V ( Nh­ vËy ®©y lµ c©u thiÕu thµnh phÇn chđ ng÷) b) Qua truyƯn “ DÕ MÌn phiªu liªu kÝ ”, em / thÊy DÕ MÌn biÕt phơc thiƯn. Tr C V ( C©u ®Çy ®đ thµnh phÇn chđ ng÷ , vÞ ng÷) c) Th¸nh Giãng / c­ìi ngùa s¾t, vung roi s¾t, x«ng th¼ng vµo qu©n thï. C V ( C©u ®Çy ®đ thµnh phÇn chđ ng÷ vµ vÞ ng÷) d) H×nh ¶nh Th¸nh Giãng c­ìi ngùa s¾t, vung roi s¾t, x«ng th¼ng vµo qu©n thï. C (§©y lµ c©u thiÕu thµnh phÇn vÞ ng÷) b.- X¸c ®Þnh ®­ỵc nguyªn nh©n m¾c lçi §èi víi häc sinh th× ®©y lµ b­íc tiÕp theo ®Ĩ rÌn kü n¨g ch÷a lçi sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­ỵc chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ cịng nh­ x¸c ®Þnh ®­ỵc lçi sai. Qua viƯc nµy häc sinh sÏ th©ý ®­ỵc c¸c c©u trªn thiÕu chđ ng÷ hoỈc vÞ ng÷ lµ do ®©u? hay v× sao l¹i bÞ m¾c lçi nh­ thÕ? tõ ®ã häc sinh sÏ cã c¬ së vµ c¨n cø ®Ĩ thùc hiƯn viƯc ch÷a lçi. VÝ dơ khi häc sinh ®· x¸c ®Þnh ®­ỵc lçi sai ë c¸c c©u trªn th× häc sinh tiÕp tơc x¸c ®Þnh nguyªn nh©n m¾c lçi ®ã lµ; C©u a. Nguyªn nh©n: Do lÇm tr¹ng ng÷ víi chđ ng÷ . C©u d. Nguyªn nh©n: Do lÇm §Þnh ng÷ víi VÞ ng÷ c - X¸c ®Þnh c¸ch ch÷a lçi vỊ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷. §©y lµ b­íc quan träng cuèi cïng nh»m rÌn luyƯn cho häc sinh «n l¹i c¶ kü n¨ng ®Ỉt c©u tõ c¸c c¸ch sưa kh¸c nhau. Tuy nhiªn sau khi ch÷a lçi th× cã nhiỊu c¸ch kh¸c nhau miƠn lµ c¸ch sưa lçi ®ã phï hỵp nhÊt. V× vËy cÇn c¨n cø vµo néi dung, hoµn c¶nh vµ ®iỊu kiƯn cơ thĨ cđa c©u ®ã nh­ thÕ nµo ®Ĩ cã c¸ch phï hỵp vµ dÏ hiĨu nhÊt mµ c©u vÉn ®ĩng víi quy t¾c ng÷ ph¸p vµ néi dung ý nghÜa cđa c©u. VÝ dơ sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­ỵc lçi sai vµ nguyªn nh©n cđa c¸c lçi sai trªn th× gi¸o viªn cho häc sinh rĩt ra c¸c c¸ch ch÷a lçi vỊ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ nh­ sau; * C¸ch sưa lçi sai vỊ chđ ng÷: Theo c¸c c¸ch sau; C©u a: Qua truyƯn “ DÕ MÌn phiªu l­u kÝ ” cho thÊy DÕ MÌn biÕt phơc thiƯn. Tr V ( Nh­ vËy ®©y lµ c©u thiÕu thµnh phÇn chđ ng÷) 1) Thªm chđ ng÷ cho c©u: T¸c gi¶ Qua truyƯn “ DÕ MÌn phiªu l­u kÝ ” t¸c gi¶ cho em thÊy DÕ MÌn biÕt phơc Tr C V thiƯn. 2) BiÕn tr¹ng ng÷ thµnh chđ ng÷ b»ng c¸ch bá tõ “qua”. TruyƯn “ DÕ MÌn phiªu l­u kÝ ” / cho em thÊy DÕ MÌn biÕt phơc thiƯn. C V 3) BiÕn vÞ ng÷ thµnh mét cơm chđ - vÞ; Qua truyƯn “ DÕ MÌn phiªu liªu kÝ”, em / thÊy DÕ MÌn biÕt phơc thiƯn. Tr C V * C¸ch ch÷a lçi sai vỊ vÞ ng÷: Theo c¸c c¸ch sau 1) Thªm bé phËn vÞ ng÷; d) H×nh ¶nh Th¸nh Giãng c­ìi ngùa s¾t, vung roi s¾t, x«ng th¼ng vµo qu©n thï / C ®· ®Ĩ l¹i trong em niỊm kÝnh phơc. V 2) Bá tõ “H×nh ¶nh”; Th¸nh Giãng / c­ìi ngùa s¾t, vung roi s¾t, x«ng th¼ng vµo qu©n thï. C V 3) HoỈc biÕn cơm danh tõ : “ H×nh ¶nh / Th¸nh giãng c­ìi ngùa s¾t, vung roi s¾t, x«ng th¼ng vµo qu©n thï ” thµnh bé phËn cđa cơm chđ – vÞ; Em rÊt thÝch h×nh ¶nh Th¸nh giãng c­ìi ngùa s¾t, vung roi s¾t, x«ng th¼ng vµo qu©n thï. §Ĩ thùc hiƯn ®ỉi míi ph­¬ng cđa gi¸o viªn hiƯu qu¶ h¬n t«i xin ®­a ra øng dơng viƯc ¸p dơng ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p vỊ viƯc rÌn kü n¨ng ®Ỉt c©u vµ ch÷a lçi vỊ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ cho häc sinh líp 6 qua viƯc ®­a ra nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt, mang tÝnh ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng d¹y vµ häc trong mét tiÕt d¹y cơ thĨ nh­ sau: PhÇn thø ba KÕt LuËn vµ kiÕn nghÞ. 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu. Sau qu¸ tr×nh nghiªn cøu t«i ®· vËn dơng ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p vỊ vÊn ®Ị nghiªn cøu trªn vµo gi¶ng d¹y. T«i nhËn thÊy trong giê häc thÇy vµ trß cïng lµm viƯc tÝch cùc, häc sinh høng thĩ trong giê häc. Sè l­ỵng häc sinh hiĨu bµi ngµy cµng cao, ®Ỉc biƯt lµ kü n¨ng vỊ ®Ỉt c©u vµ ch÷a lçi vỊ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ ®· ®¹t ®­ỵc hiƯu qu¶ tèt h¬n so víi tr­íc ®ã rÊt nhiỊu. KÕt qu¶ kh¶o s¸t sau khi ¸p dơng ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµo viƯc rÌn kü n¨g ®Ỉt c©u vµ ch÷a lçi vỊ chđ ng÷ vµ vÞ ng÷ cho häc sinh líp Líp sÜ sè §Ỉt c©u Ch÷a lçi §Ỉt c©u ®ĩng §Ỉt c©u sai BiÕt ph¸t hiƯn lçi sai, chØ ra nguyªn nh©n vµ ch÷a lçi Ch­a biÕt ph¸t hiƯn lçi, ch­a chØ ra nguyªn nh©n vµ ch­a ch÷a ®­ỵc lçi LÇm tr¹ng ng÷ lµ chđ ng÷ Ch­a cã chđ ng÷ Ch­a cã vÞ ng÷ SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL 6 75 55 73,3% 9 12% 5 6,7% 6 8,0% 57 76% 18 24% 2) Nh÷ng kiÕn nghÞ,®Ị xuÊt a) KiÕn nghÞ Tõ kinh nghiƯm trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu nµy t«i rĩt ra mét sè nh÷ng kiÕn nghÞ sau ®©y; - §ã lµ trong qu¸ tr×nh d¹y häc gi¸o viªn cÇn ph¶i triƯt ®Ĩ h¬n n÷a vỊ viƯc ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y- Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chđ ®éng cđa häc sinh, lÊy häc sinh lµm trung t©m. Gi¸o viªn cÇn ph¶i n¾m ch¾c tõng ®èi t­ỵng häc sinh ®Ĩ cã ph­¬ng ph¸p tỉ chøc ho¹t ®éng häc tËp cđa häc sinh hiƯu qu¶, ®Ỉc biƯt lµ khi tỉ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm. - CÇn chuÈn bÞ chu ®¸o cho viƯc thiÕt kÕ bµi d¹y cịng nh­ chuÈn bÞ vµ t¨ng c­êng sư dơng ®å dïng d¹y häc vµo c¸c tiÕt d¹y ®Ĩ giê häc ®¹t hiƯu qu¶ h¬n. Gi¸o viªn cÇn tÝch cùc tù häc t×m hiĨu kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn bµi d¹y, rĩt kinh nghiƯm trong qĩa tr×nh gi¶ng d¹y, tÝch cùc dù giê vµ trao ®ỉi víi ®ång nghiƯp ®Ĩ cã ph­¬ng ph¸p vµ kü n¨ng trong gi¶ng d¹y. - Tr¸nh c¸ch d¹y dËp khu«n m¸y mãc dÉn ®Õn viƯc häc sinh khã tiÕp nhËn kiÕn thøc, cÇn quan t©m ®Õn viƯc rÌn kü n¨ng ®Ỉt c©u vµ sưa lçi cho häc sinh. - Ph¶i h­íng dÉn häc sinh chuÈn bÞ bµi, tÝch cùc trong ho¹t ®éng häc, t¨ng c­êng giao tiÕp gi÷a thÇy vµ trß ®Ĩ t¹o ®­ỵc mèi liªn hƯ gÇn gịi trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. 2. §Ị xuÊt §Ĩ c«ng t¸c gi¶ng d¹y ngµy cµng hiƯu qu¶ h¬n b¶n th©n ®Ị nghÞ Ban gi¸m hiƯu nhµ tr­êng t¹o ®iỊu kiƯn cho gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p nh­ viƯc t¨ng c­êng c¸c ®å dïng d¹y häc cã liªn quan, khuyÕn khÝch vµ tỉ chøc c¸c buỉi héi th¶o chuyªn ®Ị vỊ chuyªn m«n ®Ĩ gi¸o viªn cã ®iỊu kiƯn häc tËp, ®ĩc rĩt kinh nghiƯm vỊ viƯc ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc. MỈt kh¸c ®Ị nghÞ Phßng gi¸o dơc tỉ chøc viƯc båi d­ìng gi¸o viªn qua c¸c buỉi sinh ho¹t chuyªn m«n liªn tr­êng, tỉ chøc héi th¶o vỊ viƯc ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc nh»m t¨ng kü n¨ng cho gi¸o viªn vỊ ph­¬ng ph¸p d¹y häc trong giai ®o¹n hiƯn nay. Trªn ®©y lµ nh÷ng kinh nghiƯm cđa c¸ nh©n trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiƯn. Víi thêi gian vµ kinh nghiƯm ch­a nhiỊu v× vËy cßn cã nh÷ng h¹n chÕ. Cho nªn b¶n th©n rÊt mong ®­ỵc sù gãp ý vµ bỉ sung cđa ®ång nghiƯp ®Ĩ viƯc ¸p dơng vÊn ®Ị vµo gi¶ng d¹y ®¹t hiƯu qu¶ cao h¬n. Tu©n §¹o, ngµy 15 th¸ng 05 n¨m 2009 Ng­êi viÕt Bïi Thanh H¶i ********************************* Tµi liƯu tham kh¶o. - S¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 6, Ng÷ v¨n 7... - ThiÕt kÕ bµi gi¶ng Ng÷ v¨n 6 cđa Bé gi¸o dơc(2003). - S¸ch gi¸o viªn Ng÷ v¨n 6 cđa Bé gi¸o dơc (2003). - §ỉi míi viƯc d¹y vµ häc m«n Ng÷ v¨n ë Trung häc c¬ së(2002). - Mét sè vÊn ®Ị ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc V¨n- TiÕng ViƯt (2001) ************************** 1- Hội đồng khoa học trường: THCS Tu©n §¹o Nhận xét: .. - Xếp loại: . 2- Hội đồng khoa học Phòng Giáo dục- §µo t¹o huyƯn L¹c S¬n: Nhận xét: - Xếp loại: .