Giáo án Vật Lí Lớp 9 - Tiết 50, Bài 45: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì - Năm học 2013-2014 - Ngũ Thị Thuận

Tuần : 26 Ngày soạn : 22/02/2014 Tiết : 50 Ngày dạy : 26/02/2014 BÀI 45 : ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ I . Mục tiêu : 1.Kiến thức : - Nêu được các đặc điểm về ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân 2. Kĩ năng : - xác định được thấu kính là thấu kính hội tụ hay phân kì qua việc quan sát ảnh của 1 vật tạo bởi TK đó. - Dựng được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phn kì bằng cách sử dụng các tia đặc biệt . 3. Thái độ : - Nghiêm túc , hợp tác nhóm II. Chuẩn bị : 1. Giáo viên: - Nội dung kiến thức bài học - 1 thấu kính phân kỳ có tiêu cục khoảng 12cm,1 giá quang học ,1 cây nến cao 5cm,1 màn để hứng ảnh 2. Học sinh : - Học bài và làm bài trước khi lên lớp. - Tự giác, tự đánh giá khả năng tiếp thu kiến thức đã học III. Tổ chức hoạt động dạy và học : 1. Ổn định lớp : Kiểm tra sĩ số vệ sinh lớp . 9A1.. 9A2. 9A3.. 9A4.. 9A5 9A6.. 2. Kiểm tra bài cũ : Đối với thấu kính hội tụ thì khi nào ta thu được ảnh thật , khi nào ta thu được ảnh ảo của vật ? Nêu cách dựng ảnh của 1 vật sáng trước thấu kính hội tụ ? 3. Tiến trình: GV tổ chức các hoạt động Hoạt động của học sinh Kiến thức cần đạt Hoạt động 1 :Giới thiệu bài mới Yêu cầu HS đặt 1 vật sau thấu kính phân kỳ, nhìn qua thấu kính phân kỳ, nhận xét ảnh quan sát được ? =>Bài mới - HS lắng nghe Hoạt động 2 : Tìm hiểu đặc điểm đối với ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì. -- Yêu cầu hs trả lời câu sau : - Muốn quan sát ảnh tạo bởi thấu kính phân kì cần có những dụng cụ gì ? nêu cách bố trí và tiến hành thí nghiệm ? - Đặt màn sát thấu kính . Đặt vật ở vị trí bất kì trên trục chính cuảa thấu kính và vuông góc với trục chính . - Từ từ dịch chuyển màn hứng ra xa thấu kính trên màn xem có ảnh của vật hay không ? - Tiếp tục làm như vậy thay đổi vị trí cũa vật trên trục chính .-Qua thấu kính phân kì ta luôn nhìn thấy ảnh của một vật đặt trước thấu kính như không hứng được trên màn . Vậy ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo ?. - Từng hs chuẩn bị , trả lời câu hỏi của GV - Các nhóm bố trí thí nghiệm như hiònh 45 .1 SGK C1:Đặt vật ở một vị trí bất kì trước thấu kinh 1phân kì . Đặt màn hình ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn không . Thay đổi vị trí của vật làm tương tự ta vẫn thu được kết quả tương tự .như trên C2: Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì , ta đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló . Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo , cùng chiều với vật vào vở . I. Đặc điểm ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì : C1:Đặt vật ở một vị trí bất kì trước thấu kinh 1phân kì . Đặt màn hình ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn không . Thay đổi vị trí của vật làm tương tự ta vẫn thu được kết quả tương tự .như trên C2: Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì , ta đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló . Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo , cùng chiều với vật Hoạt động 3: Dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ : - Yêu cầu hs trả lời C3 : Gợi ý - Muốn dựng ảnh của một điểm sáng ta làm thế nào? - Muốn dựng ảnh của một vật sáng ta làm thế nào ? - Gợi ý trả lời C4 - Khi dịch chuyển vật AB vào gần hoặc ra xa thấu kính thì hướng của tia khúc xạ của tia ló ( tia đi song song với trục chính) có thay đổi không ? Ảnh B’ của điểm B là giao điểm của những tia nào? - Từng hs trả lời C3 và C4 C3: Muốn dựng ảnh của một vật AB tảo bởi thấu kính phân kì vuông góc với trục chính , A nằmm trên trục chính , ta làm như sau : - Dựng ảnh B’ hạ của điểm B qua thấu kính , ảnh này là điểm đồng qui khi kéo dài chùm tia ló . C4: -Từ B’ ta hạ đường vuông góc với trục chính của thấu kính , cắt trục chính tại A’, A’ là ảnh cuả đểm A -A’B’ là ảnh của vật AB tạo bởi thấu kính phân kì II.Trục chính, quang tâm, tiêu điểm , tiêu cự của thấu kính phân kỳ 1.Trục chính (SGK) C4 : Tia ở giữa khi qua quang tâm O của thấu kính phân kỳ tiếp tục truyền thẳng, không bị đổi hướng. Có thể dùng thước thẳng để kiểm tra dự đoán . 2.Quang tâm - Trục chính cắt thấu kính tại O , O là quang tâm. 3.Tiêu điểm - Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài cắt nhau tại tiêu điểm F nằm trên trục chính gọi là tiêu điểm của thấu kính phân kì và nằm cùng phía với chùm tia tới . F F’ O C5 : C6: 4.Tiêu cư Là khoảng cách giữa quang tâm đến tiêu điểm OF = OF’ = f Hoạt động 4 : So sánh ảnh ảo tạo bởi thấu kính phân kì và ảnh ảo tạo bởi thấu kính hội tụ bằng cách vẽ : - Vật đặt trong khoảng tiêu cự đặt trước TKHT cho ảnh gì? - Gọi 2 học sinh lên bảng thống nhất tỉ lệ và vẽ? + 1 học sinh vẽ trường hợp TKPK + 1 học sinh vẽ trường hợp TKHT - Yêu cầu các nhóm nhận xét kết quả của bạn - Ảnh ảo qua TKPK như thế nào so với ảnh ảo qua TKHT ? - 2 học sinh lên bảng vẽ hình - Ảnh ảo thấu kính phân kì nhỏ hơn vật - Ảnh ảo thấu kính hội tụ lớn hơn vật III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính C5. Nhận xét: - Ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ lớn hơn vật. - Ảnh tạo bởi thấu kính phân kì nhỏ hơn vật. Hoạt động 5: Vận dụng - Gọi 1 học sinh trình bày trước lớp câu C6 - Hướng dẫn học sinh làm C7: +Tam giác ABO đồng dạng với tam giác A’B’O’" A’B’/ AB = ? + Tam giác A’B’F’ đồng dạng với tam giác OIF’"A’B’/ OI = ? C6: Giống nhau: Đều là ảnh ảo cùng chiều với vật. Khác nhau: Thấu kính hội tụ cho ảnh ảo lớn hơn vật và xa thấu kính hơn. Thấu kính phân kì cho ảnh ảo nhỏ hơn vật và gần thấu kính hơn. - Giống nhau: cùng chiều với - Làm theo hướng dân của giáo viên IV. Vận dụng C7: f = 12cm ; d = 8cm; h = 6mm = 0,6cm d’ = ? h’ = ? a. Tam giác ABO đồng dạng với tam giác A’B’O’ " A’B’/ AB = A’O/ AO Û h’/ h = d’/ d (1) Tam giác A’B’F’ đồng dạng với tam giác OIF’ " A’B’/ OI = F’A/ F’O Û A’B’/ AB = (A’O+ OF’) / F’O Û h’/ h = (d’ + f ) / f (2) Từ (1)và(2) " d’ = df/ (f-d) = 24 cm thay vào (1) h’ = hd’/ d = 0,6.24/ 8 = 1,8cm . IV. Củng cố : - Nêu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ ? - Nêu cách dựng ảnh của một vật taọ bởi thấu kính hội tụ ? V. Hướng dẫn về nhà : - Về nhà học thuộc phần ghi nhớ - Đọc phần có thể em chưa biết - Làm bài tập SBT - Xem trước bài 46 và làm bài báo cáo. VI. RÚT KINH NGHIỆM: