Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tiết 54: Thực hành "Hệ sinh thái"

t triển môi trường bền vững, qua đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phóng to H 54.1 tới 54.4 SGK. - Tư liệu về ô nhiễm môi trường. C. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC. 1. Ổn định tổ chức - Kiểm tra sĩ số. 9A 9B 2. Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi 1,2 SGK(160) 3. Bài mới Hoạt động 1: Ô nhiễm môi trường là gì? Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV đặt câu hỏi: - Ô nhiễm môi trường là gì? - Do đâu mà môi trường bị ô nhiễm? - HS nghiên cứu SGK và trả lời. Kết luận: - Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lí, hoá học, sinh học của môi trường bị thay đổi gây tác hại tới đời sống của con người và các sinh vật khác. - Ô nhiễm môi trường do: + Hoật động của con người. + Hoạt động của tự nhiên: núi lửa phun nham thạch, xác sinh vật thối rữa... Hoạt động 2: Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Kể tên các chất khí thải gây độc? - Các chất khí độc được thải ra từ hoạt động nào? - Yêu cầu HS hoàn thành bảng 54.1 SGK. - GV chữa bảng 54.1 bằng cách cho HS các nhóm ghi từng nội dung. - GV đánh giá kết quả các nhóm. - GV cho HS liên hệ - Kể tên những hoạt động đốt cháy nhiên liệu tại gia đình em và hàng xóm có thể gây ô nhiễm không khí? - GV phân tích thêm: việc đốt cháy nhiên liệu trong gia đình sinh ra lượng khí CO; CO2... Nếu đun bếp không thông thoáng, các khí này sẽ tích tụ gây độc hại cho con người. - GV yêu cầu HS quan sát H 54.2 và trả lời các câu hỏi s SGK trang 163 - Lưu ý chiều mũi tên: con đường phát tán chất hoá học. - GV treo H 54.2 phóng to, yêu cầu HS trả lời câu hỏi: - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học thường tích tụ ở những môi trường nào? - GV bổ sung thêm: với chất độc khó phân huỷ như ĐT, trong chuỗi thức ăn nồng độ các chất ngày một cao hơn ở các bậc dinh dưỡng cao " khả năng gây độc với con người là rất lớn. - Con đường phát tán các loại hoá chất đó? - Chất phóng xạ có nguồn gốc từ đâu? - Các chất phóng xạ gây nên tác hại như thế nào? - GV nói về các vụ thảm hoạ phóng xạ. - Cho HS đọc thông tin SGK và điền nội dung vào bảng 54.2. - GV yêu cầu HS lên bảng hoàn thành bảng. - GV lưu ý thêm: Chất thải rắn còn gây cản trở giao thông, gây tai nạn cho người. - Sinh vật gây bệnh có nguồn gốc từ đâu? - Nguyên nhân của các bệnh giun sán, sốt rét, tả lị... - Phòng tránh bệnh sốt rét? - HS nghiên cứu SGK và trả lời. + CO2; NO2; SO2; CO; bụi... - HS thảo luận để tìm ý kiến và hoàn thành bảng 54.1 SGK. - Mỗi nhóm hoàn thành 1 nội dung, rút ra kết luận. - HS có thể trả lời: + Có hiện tượng ô nhiễm môi trường do đun than, bếp dầu.... - HS tự nghiên cứu H 54.2, trao đổi nhóm và trả lời các câu hỏi SGK. - Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung và rút ra kết luận. - HS tiếp thu kiến thức. - HS nghiên cứu SGK để trả lời - HS nghiên cứu SGK trả lời và rút ra kết luận. - HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời. + Nguyên nhân bệnh đường tiêu hoá do ăn uống mất vệ sinh. + Phòng bệnh sốt rét: diệt bọ gậy, giữ vệ sinh nguồn nước, đi ngủ mắc màn... Kết luận: 1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt: - Các khí thải độc hại cho cơ thể sinh vật: CO; CO2; SO2; NO2... bụi do quá trình đốt cháy nhiên liệu từ các hoạt động: giao thông vận tải, sản xuất công nghiệp, đun nấu sinh hoạt... 2. Ô nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học: - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học thường tích tụ trong đất, ao hồ nước ngọt, đại dương và phát tán trong không khí, bám và ngấm vào cơ thể sinh vật. - Con đường phát tán: + Hoá chất (dạng hơi) " nước mưa " đất (tích tụ) " Ô nhiễm mạch nước ngầm. + Hoá chất " nước mưa " ao hồ, sông, biển (tích tụ) " bốc hơi vào không khí. + Hoá chất còn bám và ngấm vào cơ thể sinh vật. 3. Ô nhiễm do các chất phóng xạ - Các chất phóng xạ từ chất thải của công trường khai thác, chất phóng xạ, nhà máy điện nguyên tử, thử vũ khí hạt nhân... - Gây đột biến ở người và sinh vật, gây một số bệnh di truyền và ung thư. 4. Ô nhiễm do các chất thải rắn: - Chất thải rắn gây ô nhiễm môi trường: đồ nhựa, giấy vụn, cao su, rác thải, bông kim y tế... 5. Ô nhiễm do sinh vật gây bệnh: - Sinh vật gây bệnh có nguồn gốc từ chất thải không được thu gom và xử lí: phân, rác, nước thải sinh hoạt, xác chết sinh vật, rác thải từ bệnh viện... - Sinh vật gây bệng vào cơ thể người gây bệnh do ăn uống không giữ vệ sinh, vệ sinh môi trường kém... 4. Củng cố - Những hoạt động nào của con người gây ô nhiễm môi trường? - Tác hại của ô nhiễm môi trường là gì? - Hãy cho biết nguyên nhân của việc ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật sau khi ăn rau quả? 5. Hướng dẫn học bài ở nhà - Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 SGK trang 165. - Tìm hiểu tình hình ô nhiễm môi trường, nguyên nhân và những công việc mà con người đã và đang làm để hạn chế ô nhiễm môi trường. - Phân các tổ: mỗi tổ báo cáo về 1 vấn đề ô nhiễm môi trường. Ngày soạn: 16/03/2013 Ngày dạy: , /03/2013 Tiết 58: Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG (TIẾP) A. MỤC TIÊU. - Học sinh nắm được các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trường sống. - Hiểu được hiệu quả của việc phát triển môi trường bền vững, qua đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Tranh phóng to H 55.1 tới 55.4 SGK. - Tranh ảnh về môi trường bị ô nhiễm, tranh ảnh về xử lí rác thải, trồng rừng, trồng rau sạch. C. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC. 1. Ổn định tổ chức - Kiểm tra sĩ số. 9A 9B 2. Kiểm tra bài cũ -Những hoạt động nào của con gây ô nhiễm môi trường? - Tác hại của ô nhiễm môi trường là gì? 3. Bài mới Hoạt động 1: Hạn chế ô nhiễm môi trường Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu các nhóm báo cáo vấn đề ô nhiễm môi trường theo sự chuẩn bị sẵn trước ở nhà. + Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí (hoặc ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật, ô nhiễm do chất rắn) + Hậu quả:... + Biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường. + Bản thân em đã làm gì để góp phần giảm ô nhiễm môi trường (mỗi nhóm trình bày từ 5 – 7 phút). - GV và 2 HS làm giám khảo chấm. - Sau khi các nhóm trình bày xong các nội dung thì giám khảo sẽ công bố điểm. - Các nhóm đã làm sẵn báo cáo ở nhà dựa trên vốn kiến thức, vốn hiểu biết, sưu tầm tư liệu, tranh H 55.1 tới 55.4. - Đại diện báo cáo, yêu cầu nêu được: + Nguyên nhân + Hậu quả + Biện pháp khắc phục + Đóng góp của bản thân Hoạt động 2: Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS hoàn thành bảng 55 SGK. - GV thông báo đáp án đúng. - GV mở rộng: có bảo vệ được môi trường không bị ô nhiễm thì các thế hẹê hiện tại và tương lai mới được sống trong bầu không khí trong lành, đó là sự bền vững. - HS điền nhanh kết quả vào bảng 55 kẻ sẵn vào vở bài tập. - Đại diện nhóm nêu kết quả và nêu được: 1- a, b, d, e, i, l, n, o ,p. 2- c, d, e, g, i, k, l, m, o. 3- g, k, l, n. 4- g, k, l... 5- HS ghi thêm kết quả => Kết luận: Biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường (SGK bảng 55). 4. Củng cố - Cho HS đọc ghi nhớ và trả lời các câu hỏi SGK. 5. Hướng dẫn học bài ở nhà - Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2 SGK trang 169. - Các nhóm chuẩn bị nội dung: điều tra tình trạng ô nhiễm môi trường ở các bảng 56.1 tới 56.3 SGK. Ngày soạn: 23/03/2013 Ngày dạy: 26,28/03/2013 Tiết 59,60 : THỰC HÀNH TÌM HIỂU TÌNH HÌNH MÔI TRƯỜNG Ở ĐỊA PHƯƠNG A. MỤC TIÊU. - Học sinh chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường ở địa phương và từ đó đề xuất được các biện pháp khắc phục. - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trường. II. CHUẨN BỊ - Giấy bút. - Kẻ sẵn từ ở nhà các bảng theo mẫu trong bài vào giấy khổ to. III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC Tổ chức. Kiểm tra 3. Bài mới. Bài thực hành tiến hành trong 2 tiết: - Tiết 1: Hướng dẫn điều tra môi trường. - Tiết 2: Báo cáo tại lớp. Tiến hành: Hoạt động 1: Hướng dẫn điều tra môi trường Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Chọn môi trường để điều tra + GV lưu ý: Tuỳ từng địa phương mà đề xuất địa điểm điều tra: VD: ở Hải Dương sông Bạch Đằng bị ô nhiễm, một khu chợ, một khu dân cư... - GV hướng dẫn nội dung bảng 56.1 - Yêu cầu HS: + Tìm hiểu nhân tố vô sinh, hữu sinh . + Con người có những hoạt động nào gây ô nhiễm môi trường. + Điền VD minh hoạ. - GV hướng dẫn nội dung bảng 56.2 + Tác nhân gây ô nhiễm: rác, phân động vật, ... + Mức độ: thải nhiều hay ít. + Nguyên nhân: rác chưa xử lí, phân động vật còn chưa ủ thải trực tiếp ra môi trường... + Biện pháp khắc phục: làm gì để ngăn chặn các tác nhân. - GV cho HS chọn môi trường mà con người đã tác động làm biến đổi. - GV nêu cách điều tra: 4 bước như SGK. - Nội dung bảng 56.3: Xác địnôirox thành phần của hệ sinh thái đang có " xu hướng biến đổi các thành phần trong tương lai có thể theo hướng tốt hay xấu " Hoạt động của con người gồm biến đổi tốt hay xấu cho hệ sinh thái. 1. Điều trả tình hình ô nhiễm môi trường - HS nghe GV hướng dẫn, ghi nhớ để tiến hành điều tra. - Nội dung các bảng 56.1 và 56.2. 2. Điều tra tác động của con người tới môi trường - HS có thể chọn khu vực điều tra: khu đất hoang được cải tạo thành khu sinh thái VAC, 1 đầm hồ bị san lấp để xây nhà... - Nghiên cứu kĩ các bước tiến hành điều tra. - Nắm được yêu cầu của bài thực hành. - HIểu rõ nội dung bảng 56.3. - HS điều tra theo nhóm vào ngày nghỉ, ghi lại kết quả. Hoạt động 2: Báo cáo kết quả về điều tra môi trường ở địa phương Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu: + Các nhóm báo cáo kết quả điều tra. - GV cho các nhóm thảo luận kết quả. - GV nhận xét đánh giá đặt biệt nhấn mạnh về mức độ ô nhiễm và biện pháp khắc phục. - Mỗi nhóm viết nội dung báo cáo đã điều tra được vào khổ giấy to. Lưu ý: Trình bày 3 bảng 56.1 tới 56.3 trên 1 tờ giấy. - Đại diện nhóm trinh bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. 4. Kiểm tra - đánh giá - GV nhận xét, đánh giá kết quả các nhóm. - Khen nhóm làm tốt, nhắc nhở nhóm còn thiếu sót. 5. Dặn dò - Yêu cầu các nhóm viết thu hoạch theo mẫu SGK trang 172 trên cơ sở các nhóm đã trình bày.