Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tuần 8 - Năm học 2014-2015 - Nguyễn Long Thạnh

theo một mô típ quen thuộc ở truyện nôm truyền thống: 1 chàng trai tài giỏi, cứu một cô gái thoát khỏi tình huống hiểm nguy, rồi từ ân nghĩa đến tình yêu. à Niềm mong ước của tác giả và cũng là của nhân dân b. Thái độ, cách cư sử của Lục Vân Tiên: - Sau khi đánh thắng bọn cướp Phong Lai "+ Hỏi: ai than khóc ở trong xe này? Làm ơn há dễ trông người trả ơn" à Vân Tiên: hơi è động lòng à Tìm cách an ủi è Ân cần hỏi han à Nghe nói muốn được lạy tạ vội gạt đi ngay è Từ chối lời mời về thăm nhà của Nguyệt Nga để cho nàng đền đáp công ơn => Hào hiệp, chính trực, trọng nghĩa khinh tài, từ tốm, nhân hậu, - Quan niệm về người anh hùng: "Nhớ câu kiến nghĩa bất vi .anh hùng” => Với Vân Tiên làm việc nghĩa là một bổn phận, không coi đó là công trạng. Đó là cách cư xử mang tinh thần nghĩa hiệp của các bậc anh hùng hảo hán. * Lục Vân Tiên: Anh dũng, tài năng, có tấm lòng vị nghĩa vong thân, hào hiệp, chính trực, trọng nghĩa khinh tài, từ tốn, nhân hậu à Hình ảnh lí tưởng mà tác giả gửi gắm niềm tin và ước vọng. 2. Nhân vật Kiều Nguyệt Nga: -" Thưa rằng Xin cho tiện thiếp lạy rồi sẽ thưa?" à Cách xưng hô khiêm nhường, nói năng vui vẻ, dịu dàng, mực thước à Lời lẽ của một cô gái khuê các, thuỳ mị, nết na, có học thức. - Lâm nguy chẳng gặp giải ngay Tiết trăm năm cũng bỏ đi một hồi" .. "Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi" à Nàng là người chịu ơn, Lục Vân Tiên đó cứu cả cuộc đời trong trắng của nàng, nàng áy náy, băn khoăn, tìm cách đền đáp, => Người con gái nết na, đức hạnh theo quan niệm truyền thống cổ xưa. 3. Ý nghĩa văn bản: Đoạn trích ca ngợi phẩm chất cao đẹp của hai nhân vật Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga và khát vọng cứu đời hành đạo của tác giả. III. TỔNG KẾT: 1. Nghệ thuật: - Ngôn ngữ mộc mạc, bình dị, gần với lời nói thông thường, mang màu sắc địa phương Nam Bộ - Ngôn ngữ thơ đa dạng phù hợp với diễn biến tình tiết - Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Ưa hành động, cử chỉ, lời nói. 2. Nội dung: * Ghi nhớ: S/95. IV. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC TUẦN 8 Ngày soạn:... TIẾT 40 Ngày dạy: Tập làm văn MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN TỰ SỰ MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Hiểu được vai trò của miêu tả nội tâm trong một văn bản tự sự. - Vận dụng hiểu biết về miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự để đọc hiểu văn bản. TRỌNG TÂM, KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ. 1. Kiến thức: - Nội tâm nhân vật và miêu tả nội tâm nhân vật trong tác phẩm tự sự. - Tác dụng của miêu tả nội tâm và mối quan hệ giữa nội tâm với ngoại hình trong khi kể truyện. 2. Kĩ năng: - Phát hiện và phân tích được tác dụng của miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự. - Kết hợp kể truyện với miêu tả nội tâm nhân vật khi làm bài văn tự sự. 3. Thái độ: Sử dụng yếu tố trên đạt hiệu quả trong khi viết bài. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số. 9A1/ (Vắng : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ) 9A3/ (Vắng: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .) 9A2/ (Vắng : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ) 9A5/ (Vắng: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .) 2. Kiểm tra: Em hãy cho biết yếu tố miêu tả có tác dụng như thế nào trong văn bản tự sự ? Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động. 3. Bài mới: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động. Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ cảm xúc, tình cảm của nhân vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phúc, của nhân vật. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY - TRÒ NỘI DUNG GHI BẢNG HĐ1: Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong VB tự sự. + GV yêu cầu HS đọc VD1: S/117. Đọc lại đoạn trích Kiểu ở lầu Ngưng Bích, tr. 93 – 94 và thực hiện các yêu cầu sau: Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia. Bẽ bàng mây sớm đèn khuya, Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng. Tưởng người dưới nguyệt chén đồng, Tin sương luống những rày trông mai chờ. Bên trời góc bể bơ vơ, Tấm son gột rửa bao giờ cho phai. Xót người tựa cửa hôm mai , Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?  Sân lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm. a) Tìm những câu thơ tả cảnh và những câu thơ miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều. b) Những câu thơ tả cảnh có mối quan hệ như thế nào ? c) Miêu tả nội tâm có tác dụng như thế nào đối với việc khắc họa nhân vật trong văn bản tự sự ? + GV chốt: Ghi nhớ: S/117. - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.  - Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,.của nhân vật. HĐ2: Hướng dẫn luyện tập. + GV yêu cầu HS đọc BT1. (S/117) Thuật lại đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều, tr. 97 – 98 bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của nàng Kiều. + GV yêu cầu HS đọc BT2. (S/117) Hãy đóng vai nàng Kiều viết đoạn văn kể lại việc báo ân báo oán, trong đó bộc lộ trực tiếp tâm trạng của Kiều lúc gặp lại Hoạn Thư. + GV yêu cầu HS đọc BT3. (S/117) Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi với bạn. I. TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ: VD1: S/177. a) * Tả cảnh: (Miêu tả bên ngoài bao gồm cảnh sắc thiên nhiên và ngoại hình của con người, sự vật... có thể quan sát trực tiếp được) Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia * Tả nội tâm (tâm trạng): (Miêu tả nội tâm bao gồm những suy nghĩ của nhân vật về thân phận, về quê hương, về cha mẹ,...) Bên trời góc bể bơ vơ, Tấm son gột rửa bao giờ cho phai. Xót người tựa cửa hôm mai , Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?  Sân lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm. b) Miêu tả cảnh thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích gợi lên tâm trạng cô đơn của Thuý Kiều à cảnh ngụ tình. c) Miêu tả nội tâm nhân vật là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động, khắc hoạ đặc điểm, tính cách nhân vật. * Ghi nhớ: S/117. - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.  - Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,.của nhân vật. II. LUYỆN TẬP : Bài tập 1: S/117. Sau khi Kiều quyết định bán mình chuộc cha, có một mụ mối đã đánh hơi thấy món hời liền sốt sắng dẫn một gã đàn ông đến nhà Vương ông. Gã đàn ông ấy khoảng hơn bốn mươi tuổi, ăn mặc chải chuốt tới mức đỏm dáng. Cứ nhìn cách ăn mặc cầu kì của gã,ta có thể đoán được đây là một gã ăn chơi đàng điếm. Khi vào nhà Vương ông,gia chủ chưa kịp mời thì gã ngồi tót lên ghế một cách ngạo mạn, xấc xược. Đến khi chủ nhà hỏi chuyện thì gã bộc lộ rõ chân tướng của một kẻ vô học. Gã có vẻ đắc chí gật gù nhìn mụ mối giở trò vén tóc, nắn tayđể “kiểm tra” Thúy Kiều như một món hàng ngoài chợ.Rồi có vẻ ưng ý,gã bắt đầu cuộc mặc cả đúng nòi con buôn. Khi đó, nàng Kiều đáng thương chết nặng đi trong nỗi đau đớn ,tủi nhục, ê chề.. . Nàng đâu ngờ cuộc đời mình lại đến nông nỗi này? Nàng đành nhắm mắt đưa chân trong sự sượng sùng, xấu hổ,nước mắt ròng ròng. Cuối cùng thì cuộc mặc cả cũng kết thúc.Chao ôi,người con gài tài sắc, đoan trang,hiếu thảo như nàng Kiều mà chỉ là một món hàng được định giá “vâng ngoài bốn trăm” thôi ư? Bài tập 2: S/117. Người đầu tiên mà Kiều cho mời đến để báo ân lại chính là chàng Thúc Sinh “thấp cơ thua trí đàn bà” Nàng nói rằng: “Khi tôi đang gặp nạn ở Lâm Tri ,chàng là người có tấm lòng hào hiệp đã ra tay cứu giúp ,nghĩa ấy làm sao tôi quên được?Dù chúng ta chẳng nên vợ nên chồng như chàng từng mong ước,nhưng mà suốt đời tôi vẫn nhớ ơn chàng ,nay có món quà mọn gửi biếu chàng để tỏ chút lòng thành ...còn vợ chàng thì tai quái quá ,phen này ắt phải trả giá thôi!” Khi lính áp giải Hoạn Thư tới ,Kiều cố lấy giọng ngọt ngào,hỏi: “ Ơ kìa,sao tiểu thư lại đến nông nỗi này?Phải công nhận rằng ,từ xưa đến nay,đàn bà mà sâu sắc nước đời như tiểu thư là hiếm lắm!nhưng lẽ đời thật công bằng tiểu thư ạ!gieo gió thì ắt gặp bão thôi phải không,thưa tiểu thư” Lúc đầu Kiều rất mêm mỏng.Hoạn Thư cũng giật mình sợ hãi bời vì thừa biết rằng những người đàn bà như thế mới thật đáng sợ .Tuy nhiên,Hoạn Thư nhanh chóng trấn tĩnh và thưa gửi rành rọt có lí có tình nghĩa là Hoạn Thư rất biết điều.Trước tình hình đó Kiều tỏ ra bối rối và bỗng thấy băn khoăn khó xử. Lúc đầu Kiều có ý định xử phạt Hoạn Thư thật nặng nên dựng nên cảnh “Dưới cờ gươm tuốt nắp ra-Chính danh thủ phạm tên là Hoạn Thư” nhưng bây giờ thì ta xử sao đây ?Nếu ta giết Hoạn Thư tức ta là người nhỏ nhen.Còn nếu tha thì không bao giờ còn cơ hội nữa.Đức Phật lấy từ bi làm trọng.Cuối cùng Kiều xử theo Đức Phật tha bổng cho Hoạn Thư ,cả hai đều rơm rớm nước mắt. Bài tập 3: S/117. Đường về nhà hôm nay sao mà dài lạ. Chắc tại mình mải suy nghĩ về nó. Mình xấu hổ quá, sao mình lại nói với nó như thế được nhỉ? Thậm chí mình ăn cơm cũng chả thấy ngon. Mặc dù bụng thì đói mèm và mẹ làm toàn món mình thích. Ăn qua loa một bát, mình lên giường nằm. Khổ thân nó quá, chắc nó buồn lắm đây. Thực ra nó chỉ muốn tốt cho mình thôi mà. Mình hối hận quá, Càng nghĩ lại càng thấy mình quá đáng.Mình muốn đi xin lỗi nó, nhưng rồi lại thấy ngại. IV. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC: - Hướng dẫn học sinh học và chuẩn bị bài. - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - vai trò của nó. - 2 cách miêu tả nội tâm. - Học bài + xem lại và hoàn thành các bài tập . - Soạn : " Lục Vân Tiên gặp nạn". - Chuẩn bị cho chương trình địa phương phần văn.