Giáo án Ngữ Văn Lớp 9 - Tiết 13: Các phương châm hội thoại (Tiếp theo)

TIẾT: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( TIẾP THEO) TIẾT: 13 I-YÊU CẦU: -Giúp HS : +Nắm được mối quan hệ chặt chẽ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp. +Hiểu được những phương châm hội thoại không phải là tình huống bắt buộc trong mọi hoàn cảnh giao tiếp vì nhiều lí do khác nhau, các phương châm hội thoại đôi khi không được tuân thủ. II-PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN: SGK + Sách GV + Bảng phụ. III-LÊN LỚP: 1/Ổn định 2/Bài cũ: -Thế nào là phương châm quan hệ, cách thức, lịch sự. -Theo em, nếu không tuân thủ các phương châm quan hệ, cách thức, lịch sự sẽ có kết quả như thế nào? 3/Bài mới: *GV gọi HS đọc truyện cười” CHÀO HỎI” và trả lời câu hỏi. H:Nhân vật chàng rễ có tuân thủ đúng phương châm lịch sự không? Vì sao em có nhận xét như vậy?( Trong tình hống khác thì có thể xem là lịch sự, nhưng tình huống này thì không -> làm phiền người khác) H:Em có thể đặt một tình huống khác cho câu hỏi thăm này để nó thích hợp hơn ? ( HS Thảo luận trả lời ) H:Em có thể rút ra bài học gì qua câu chuyện này ?( Vận dụng phương châm hội thoại cần phù hợp với tình huống giao tiếp) ->Gọi HS đọc phần ghi nhớ *II.1-Đọc lại những ví dụ đã được phân tích khi học về các phương châm quan hệ, phương châm cách thức, phương châm lịch sự, và cho biết trong những tình huống nào, phương châm hội thoại không được tuân thủ?(Tất cả đều không tuân thủ trừ phưiơng châm lịch sự) *GV đọc phần II.2 và trả lời câu hỏi. H:Câu trả của Ba có đáp ứng nhu cầu thông tin An mong muốn không? Phương châm hội thoại nào đã không được tuân thủ? Vì sao người nói không tuân thủ phương châm hội thoại ấy?(Không biết chính xác. Để tuân thủ phương châm về chất người nói phải trả lời một cách chung chung) *GV gọi HS đọc phần II.3 và trả lời câu hỏi. H:Bác sĩ không tuân thủ phương châm hội thoại nào? Vì sao bác sĩ lại làm như vậy?( không tuân thủ phương châm về chất – Vì muốn cho bệnh nhân có thể lạc quan hơn, có nghị lực hơn để sống khoảng thời gian còn lại của cuộc đời) H:Hãy tìm những tình huống giao tiếp khác tương tự mà phương châm về chất cũng không được tuân thủ?( Chiến sĩ bị địch bắt ) H:II.4-Khi nói “Tiền bạc chỉ là tiền bạc”thì có phải người nói không tuân thủ phương châm về lượng hay không?Phải hiểu ý nghĩa của câu này như thế nào?( xét về nghĩa tường minh thì câu này không tuân thủ phương châm về lượng, bởi vì nó dường như không cung cấp cho người nghe thêm thông tin nào. Nhưng xét về hàm ý thì câu này có nội dung của nó, nghĩa là vẫn bảo đảm tuân thủ phương châm về lượng – Hiểu câu này : Tiền bạc chỉ là phương tiện sống, chứ không phải là mục đích cuối cùng của con người-> không nên chạy theo đồng tiền H:Trong cuộc sống em có nghe cách nói tương tự như vậy không? Cho ví dụ.( Chiến tranh là chiến tranh; Nó vẫn là nó; Nó là con của nó mà” ->Gọi HS đọc phần ghi nhớ sgk I-QUAN HỆ GIỮA PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI VỚI TÌNH HUỐNG GIAO TIẾP -Có chuyện gì thế? -Có gì đâu! Bác làm việc vất vả lắm phải không? ->Không phù hợp với tình huống giao tiếp. *Ghi nhớ:SGK/ 36 II-NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÔNG TUÂN THỦ PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI 1/-Ông nói gà, bà nói vịt. ->Không tuân thủ phương châm quan hệ. -Dây cà ra dây muống. -Lúng búng như ngậm hột thị. ->Không tuân thủ phương châm cách thức. 2/-Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào không? -Đâu khoảng đầu thế kỉ XX. ->Không tuân thủ phương châm về lượng. Không biết chính xác điều cần thông tin. 3/Bác sĩ trả lời bệnh nhân nan y. ->Không tuân thủ phương châm về chất – Bác sĩ muốn bẹnh nhân lạc quan hơn để sống thời gian còn lại. 4/- Tiền bạc chỉ là tiền bạc. ->Không tuân thủ phương châm về lượng – gây sự chú ý. *GHI NHỚ: SGK/ 37 III-LUYỆN TẬP. 1/Qủa bóng nằm dưới cuốn”Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao”kia kìa ->Không tuân thủ phương châm cách thức.Một đứa bé 5 tuổi không thể nhận biết được Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao để mà tìm quả bóng. 2/Thái độ của các vị khách ( Chân, Tay, Tai, Mắt) là bất hoà với chủ nhà. Lời nói không tuân thủ phương châm lịch sự. 4/ Củng cố: -Bài học chúng ta vừa được tìm hiểu, các em cần chú ý điều gì trong giao tiếp? -Theo em có phải lúc nào cũng tuân thủ các phương châm hội thoại không? Vì sao? 5/Dặn dò: -Học thuộc bài. -Chuẩn bị:”Xưng hô trong hội thoại”