Giáo án môn Lịch sử Khối 7 - Chương trình cả năm - Bản đẹp 3 cột

ng cố Nêu một số thành tựu văn học, nghệ thuật và khoa học - kỹ thuật ở nước ta cuối TK XVIII - nửa đầu TK XIX? Bài tập về nhà Làm bài tập SBT Tiết 63 - Bài 29 ôn tập chương V và VI Mục tiêu bài học Kiến thức Từ TK XVI - TK XVIII, tình hình chính trị có nhiều biến động: Nhà nước phong kiến tập quyền thời Lê sơ suy sụp và nhà Mạc thành lập, các cuộc chiến tranh phong kiến Nam - Bắc triều, Trịnh - Nguyễn: sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài. Phong trào nông dân khởi nghĩa bùng nổ và lan rộng, tiêu biểu là phong trào nông dân Tây Sơn. Mặc dù tình hình chính trị đất nước có nhiều biến động, nhưng tình hình kinh tế, văn hóa vẫn có bước phát triển mạnh. Tư tưởng Tinh thần lao động cần cù sáng tạo của nhân dân trong việc phát triển nền kinh tế, văn hóa đất nước. Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc chống chế độ phong kiến thối nát, chống giặc ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc. Kỹ năng Hệ thống hóa các kiến thức, phân tích, so sánh các sự kiện lịch sử. Thiết bị và đồ dùng dạy học Bảng thống kê những nét cơ bản về kinh tế, văn hóa TK XVI - nửa đầu TK XIX. Tiến trình giờ dạy ổn định lớp Kiểm tra bài cũ Đánh giá sự phát triển của sử học, địa lý, y học nước ta cuối TK XVIII - nửa đầu TK XIX? Những thành tựu khoa học - kỹ thuật của nước ta thời kỳ này phản ánh điều gì? Giảng bài mới Trải qua thời kỳ lịch sử từ TK XVI - đến nửa đầu TK XIX, biết bao những biến cố thăng trầm đã diễn ra về mọi mặt kinh tế, chính trị, xã hội. Hoạt động dạy Hoạt động học Ghi bảng Câu hỏi 1: Hỏi: Biểu hiện sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền? Hỏi: Những cuộc chiến tranh phong kiến nào đã diễn ra? Hỏi: Cuộc xung đột Nam - Bắc triều diễn ra vào lúc nào? Hỏi: Sự suy yếu của Nhà nước được thể hiện ở những điểm nào? Hỏi: Thời gian diễn ra cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn? + Biểu hiện sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền thời Trịnh - Nguyễn? + Vua quan ăn chơi xa xỉ. + Nội bộ vương triều mâu thuẫn. + Quan lại địa phương lộng quyền, ức hiếp nhân dân. Các cuộc chiến tranh phong kiến: + Nam - Bắc triều. + Trịnh - Nguyễn. Do sự tranh chấp giữa nhà Lê với nhà Mạc (TK XVI) Sự tranh chấp giữa các phe phái trong kiến diễn ra quyết liệt. - Năm 1527, Mạc Đăng Dung loại bỏ triều Lê, lập ra triều Mạc. - Năm 1533, Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa lấy danh nghĩa "phù Lê diệt Mạc". Hai tập đoàn phong kiến đánh nhau suốt 50 năm đ đời sống nhân dân khổ cực. TK XVII. - Sự chia cắt đất nước Đàng Trong - Đàng Ngoài. 1) Sự suy yếu của nhà nước phong kiến tập quyền - Sự mục nát của triều đình phong kiến, tha hóa của tầng lớp thống trị. - Chiến tranh phong kiến. - Nam - Bắc triều - Chiến tranh Trịnh - Nguyễn. Hỏi: Hậu quả của các cuộc chiến tranh phong kiến Hỏi: Phong trào Tây Sơn có gọi là cuộc chiến tranh phong kiến không? Vì sao? Hỏi: Quang Trung đặt nền tảng cho sự nghiệp thống nhất đất nước như thế nào? - Chiến tranh liên miên (gần nửa thế kỷ) giữa họ Trịnh và họ Nguyễn. - ở Đàng Ngoài, vua Lê chỉ là bù nhìn, quyền lực nằm trong tay chúa Trịnh. - Gây tổn thất nặng nề cho nhân dân. - Phá vỡ khối đoàn kết, thống nhất của đất nước. Phong trào Tây Sơn nằm trong cuộc đấu tranh rộng lớn của nông dân nên không gọi là chiến tranh phong kiến. Đây là cuộc khởi nghĩa lớn nhất của nông dân TK XVIII. Quang Trung đã chỉ huy nghĩa quân Tây Sơn: - Lật đổ chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong (1777). - Lật đổ chính quyền họ Trịnh (1786), vua Lê (1788). - Xoá bỏ ranh giới chia cắt đất nước giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài. - Đánh tan các cuộc xâm lược Xiêm, Thanh 2) Quang Trung thống nhất đất nước - Lật đổ chính quyền các tập đoàn phong kiến. Hỏi: Sau khi đánh đuổi ngoại xâm. Quang Trung có cống hiến gì trong công cuộc xây dựng đất nước? Hỏi: Nguyễn ánh đánh bại vương triều Tây Sơn vào thời gian nào? (1801 - 1802) Hỏi- Nguyễn ánh đã lập lại chính quyền phong kiến tập quyền ra sao? Hỏi: Tình hình kinh tế nước ta TK XVI đến nửa đầu TK XIX có đặc điểm gì? - Phục hồi kinh tế, xây dựng văn hóa dân tộc (Chiếu khuyến nông, Chiếu lập học). - Củng cố quốc phòng, thi hành chính sách đối ngoại khéo léo. - Nguyễn ánh đặt niên hiệu là Gia Long, chọn Phú Xuân làm kinh đô. - Vua trực tiếp điều hành mọi công việc trong nước từ trung ương đến địa phương. - Năm 1815 ban hành luật Gia Long. - Địa phương: chia nước ta làm 30 tỉnh và 1 phủ trực thuộc. - Xây dựng quân đội mạnh. - GV nên chia thành 4 nhóm HS: 2 nhóm làm về tình hình kinh tế, 2 nhóm làm về tình hình văn hóa. - GV chuẩn bị 2 bảng phụ (theo phụ lục) để trống, mời đại diện HS các nhóm lên hoàn thành bảng thống kê theo từng nội dung. - Đánh đuổi giặc ngoại xâm. - Phục hồi kinh tế, văn hóa. 3) Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền - Đặt kinh đô quốc hiệu. - Tổ chức bộ máy quan lại ở triều đình, xác địa phương. 4) Tình hình kinh tế, văn hóa Củng cố Làm bài tập ở nhà theo SGK. Bảng thống kê tình hình kinh tế văn hóa ở các thế kỷ XVI - nửa đầu thế kỷ XIX TT Những điểm nổi bật Thế kỷ XVI-XVII Thế kỷ XVIII Nửa đầu TK XIX 1 Nông nghiệp - Đàng Ngoài: trì trệ, bị kìm hãm (chúa Trịnh không lo khai hoang, củng cố đê điều). - Đàng Trong: có những bước phát triển, khai hoang lập làng. - Vua Quang Trung ban hành "Chiếu khuyến nông" - Các vua Nguyễn chú ý việc khai hoang, lập ấp, lập đồn điền. - Việc sửa đắp đê không được chú trọng. 2 Thủ công nghiệp - Xuất hiện nhiều làng thủ công. - Nghề thủ công được phục hồi dần. - Xuất hiện nhiều xưởng thủ công, làng thủ công. - Nghề khai thác mỏ được mở rộng. 3 Thương nghiệp - Xuất hiện nhiều chợ, phố xa, đô thị. - Buôn bán với nước ngoài được mở rộng nhưng sau có phần hạn chế. - Giảm thuế, mở cửa ải, thông chợ búa. - Nhiều thành thị, thị tứ mới. - Hạn chế buôn bán với người phương Tây. 4 Văn học nghệ thuật - Văn học và nghệ thuật dân gian phát triển mạnh. - Chữ Quốc ngữ ra đời. - Ban hành "Chiếu lập học" phát triển chữ Nôm. - Văn học bác học, văn học dân gian phát triển rực rỡ (Nguyễn Du, Hồ Xuân hương). - Nghệ thuật sân khấu chèo tuồng, tranh dân gian, nhiều công trình kiến trúc nổi tiếng. 5 Khoa học - kỹ thuật - Sử học, địa lý, y học đạt nhiều thành tựu (Lê Quý Đôn, Phan Huy Chú, Lê Hữu Trác). - Tiếp thu kỹ thuật máy móc tiên tiến của phương Tây. Bài tập về nhà Làm bài tập SBT Chú ý: Tiết 64 – Làm bài tập LS chương VI Tiết 65 - Bài 30 Tổng kết Mục tiêu bài học Kiến thức Về lịch sử thế giới trung đại: Giúp học sinh củng cố những hiểu biết đơn giản, những đặc điểm chính của chế độ phong kiến phương đông (đặc biệt là Trung Quốc) và phương Tây; thấy được sự khác nhau giữa xã hội phong kiến phương Đông và phương Tây. Về lịch sử Việt Nam: Giúp học sinh thấy được quá trình phát triển của lịch sử Việt Nam từ thế kỷ X đến nửa đầu thế kỷ XIX với nhiều biến cố lịch sử. Tư tưởng Giáo dục cho học sinh ý thức trân trọng những thành tựu mà nhân loại đã đạt được trong thời trung đại. Giáo dục lòng tự hào về quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Kỹ năng Sử dụng sách giáo khoa, đọc và phát triển mối liên hệ giữa các bài, các chương có cùng một chủ đề. Trình bày các sự kiện đã học, phân tích một số sự kiện, quá trình lịch sử, rút ra kết luận về nguyên nhân, kết quả và ý nghĩa của các quá trình lịch sử đã học. Thiết bị và đồ dùng dạy học Lược đồ thế giới thời trung đại Lược đồ Việt Nam thời trung đại, lược đồ các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Tranh ảnh, tư liệu Tiến trình giờ dạy ổn định tổ chức Kiểm tra bài cũ Giảng bài mới Hoạt động dạy Hoạt động học Ghi bảng * GV Giới thiệu, tổng kết lại chương trình lịch sử 7: - Lịch sử thế giới trung đại. - Lịch sử Việt Nam từ thế kỷ X đến giữa thế kỷ XIX. * Hướng dẫn HS ôn tập qua các câu hỏi trong SGK. Hỏi: Xã hội phong kiến đã được hình thành và phát triển như thế nào? Hỏi: Cơ sở kinh tế xã hội của xã hội phong kiến là gì? đ Sản xuất nông nghiệp bị bó hẹp, đóng kín trong công xã nông thôn và lãnh địa, kỹ thuật canh tác lạc hậu (chưa có máy móc, năng suất thấp, phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên). Hỏi: Các giai cấp cơ bản của xã hội phong kiến là gì? - Xã hội phong kiến được hình thành trên cơ sở tan rã của xã hội cổ đại. - Xã hội phong kiến phát triển qua các giai đoạn: Hình thành đ phát triển cực thịnh đ suy vong. Cơ sở kinh tế xã hội: nông nghiệp là nền tảng, kết hợp với chăn nuôi và một số nghề thủ công. - Phương Đông: Địa chủ - nông dân lĩnh canh. - Phương Tây: Lãnh chúa - nông nô. 1) Những nét lớn về chế độ phong kiến. - Hình thành trên sự tan rã của xã hội cổ đại. - Cơ sở kinh tế: nông nghiệp. - Giai cấp cơ bản: Địa chủ >< nông dân hoặc: lãnh chúa >< nông nô. - Thể chế chính trị: quân chủ chuyên chế. Hỏi: Thể chế chính trị của chế độ phong kiến là gì? * Lưu ý: ở mục này, giáo viên nên sử dụng lại bảng tổng kết về xã hội phong kiến ở bài 7. Hỏi: Trình bày những nét giống nhau giữa xã hội phong kiến phương Đông và xã hội phong kiến châu Âu? Hỏi: Theo em, thời điểm ra đời và thời gian tồn tại của xã hội phong kiến ở phương Đông và châu Âu có gì khác biệt? Hỏi: Cơ sở kinh tế ở phương Đông khác với ở Châu Âu như thế nào? Hỏi: Chế độ quân chủ ở phương Đông có gì khác so với chế độ quân chủ ở châu Âu? đ Giáo viên hướng dẫn học sinh liên lệ với những kiến thức đã học (chế độ phong kiến ở các nước châu Âu, ở Trung Quốc, Việt Nam). - Chế độ quân chủ (vua đứng đầu) - Học sinh trình bày lại các vấn đề đã nêu trong phần 1. - Xã hội phong kiến phương Đông ra đời sơm và tồn tại lâu hơn so với xã hội phong kiến châu Âu. - ở phương Đông, sản xuất nông nghiệp là chủ yếu, kinh tế công, thương nghiệp không phát triển. - ở phương Tây, sau thế kỷ XI, thành thị trung đại xuất hiện đ nền kinh tế trong thành thị trung đại tồn tại song song với nền kinh tế lãnh đại. - Phương Đông: vua có quyền lực tối cao. - Phương Tây: quyền lực của vua bị hạn chế trong lãnh đại. Thế kỷ XV-XVI là giai đoạn suy vong. Chủ nghĩa tư bản dần hình thành trong lòng xã hội phong kiến đang suy tàn. 2) Sự khác nhau giữa xã hội phong kiến phương Đông và xã hội phong kiến ở châu Âu (sử dụng bảng phụ ở bài 7)