Giáo án Giáo dục công dân Lớp 11 - Bài 3: Quy luật giá trị trong sản xuất và lưu thông hành hoá

ng cña gi¸ c¶. T¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ KÝch thÝch lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng lªn. Thùc hiÖn sù lùa chän t­ nhiªn vµ ph©n ho¸ ng­êi s¶n xuÊt thµnh giµu - nghÌo. B¶ng 2 : VËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ vÒ phÝa Nhµ n­íc - X©y dùng vµ ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. - §iÒu tiÕt thÞ tr­êng nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ mÆt tiªu cùc. vÒ phÝa c«ng d©n - PhÊn ®Êu gi¶m chi phÝ, n©ng cao søc c¹nh tranh, thu nhiÒu lîi nhuËn. - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu mÆt hµng vµ ngµnh hµng sao cho phï hîp víi nhu cÇu. - C¶i tiÕn kÜ thuËt - c«ng nghÖ, hîp lÝ ho¸ s¶n xuÊt, c¶i tiÕn mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸... V. TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP : 1. OÅn ñònh toå chöùc lôùp : 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Giaûng baøi môùi: T¹i sao trong s¶n xuÊt cã lóc ng­êi s¶n xuÊt l¹i thu hÑp s¶n xuÊt, cã lóc l¹i më réng s¶n xuÊt, hoÆc khi ®ang s¶n xuÊt mÆt hµng nµy l¹i chuyÓn sang mÆt hµng kh¸c ? T¹i sao trªn thÞ tr­êng, hµng ho¸ khi th× nhiÒu khi th× Ýt ; khi gi¸ cao, khi th× gi¸ thÊp. Nh÷ng hiÖn t­îng nãi trªn lµ ngÉu nhiªn hay do quy luËt nµo chi phèi ? Baøi hoïc 3 seõ giuùp chuùng ta giaûi ñaùp caùc caâu hoûi treân. Phaàn laøm vieäc cuûa Thaày vaø Troø Noäi dung chính cuûa baøi hoïc Tieát 1: Hoaït ñoäâng1: Ñaøm thoaïi + Thuyeát trình + Tröïc quan Muïc tieâu:HS nªu ®­îc néi dung vµ ph©n tÝch ®­îc biÓu hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ trong s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸. GV neâu caâu hoûi (coù caâu lieân quan baøi cuõ): - Ngöôøi ta trao ñoåi haøng hoaù treân thò tröôøng caên cöù vaøo thôøi gian lao ñoäng caù bieät hay thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát? - Caùch xaùc ñònh thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát? Ví duï. - Quy luaät giaù trò yeâu caàu ngöôøi saûn xuaát phaûi ñaûm baûo ñieàu gì ñeå traùnh bò thua loã? Laáy ví duï trong SGK ñeå giaûi thích, minh hoaï (Ví duï ôû trang28) - Quy luaät giaù trò yeâu caàu vieäc trao ñoåi haøng hoaù phaûi döïa treân nguyeân taéc naøo? HS trình baøy yù kieán caù nhaân. Caû lôùp boå sung yù kieán. GV giaûng giaûi: + §Ó HS hiÓu néi dung kh¸i qu¸t cña quy luËt gi¸ trÞ, GV cÇn nh¾c l¹i kiÕn thøc sù h×nh thµnh l­îng gi¸ trÞ hµng ho¸ ë Bµi 2 : Trªn thÞ tr­êng, l­îng gi¸ trÞ x· héi cña hµng ho¸ kh«ng do thêi gian lao ®éng c¸ biÖt quyÕt ®Þnh mµ do thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt quyÕt ®Þnh. Do vËy : S¶n xuÊt vµ trao ®æi ph¶i dùa trªn c¬ së TGL§XHCT ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®ã. + Ph©n tÝch biÓu hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ : Tõ néi dung nãi trªn cña quy luËt gi¸ trÞ, GV ph©n tÝch biÓu hiÖn cña néi dung nµy trong hai lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ l­u th«ng. - Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt : Quy luËt gi¸ trÞ yªu cÇu ng­êi s¶n xuÊt ph¶i ®¶m b¶o sao cho thêi gian lao ®éng c¸ biÖt ®Ó s¶n xuÊt tõng hµng ho¸ hay s¶n xuÊt toµn bé hµng ho¸ ph¶i phï hîp víi thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Cã thÓ sö dông s¬ ®å 1 ë phÇn ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®Ó minh ho¹. - Trong lÜnh vùc l­u th«ng : Quy luËt gi¸ trÞ yªu cÇu viÖc trao ®æi gi÷a hai hµng ho¸ A vµ B còng ph¶i dùa trªn c¬ së thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Nãi c¸ch kh¸c, trao ®æi hµng ho¸ ph¶i theo nguyªn t¾c ngang gi¸. TÊt nhiªn, nÕu xem xÐt kh«ng ph¶i 1 hµng ho¸ mµ tæng hµng ho¸ vµ trªn ph¹m vi toµn x· héi, quy luËt gi¸ trÞ yªu cÇu tæng gi¸ c¶ hµng ho¸ sau khi b¸n ph¶i b»ng tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Neáu chuùng ta khoâng thöïc hieän ñuùng yeâu caàu naøy, neàn kinh teá seõ maát caân ñoái, roái loaïn.Tuy nhieân, neáu Nhaø nöôùc hoaëc caùc chuû haøng coù döï tröõ vaø ñieàu chænh kòp thôøi thì seõ ngaên ñöôïc söï roái loaïn noùi treân. GV cã thÓ minh ho¹ sù ph©n tÝch trong lÜnh vùc l­u th«ng qua s¬ ®å 2. Tieát 2: Hoaït ñoâng2: Thaûo luaän nhoùm + Thuyeát trình + Tröïc quan Muïc tieâu: Häc sinh nªu vµ ph©n tÝch ®­îc nh÷ng t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸. GV chia lôùp laøm 3 nhoùm, phaân coâng moãi nhoùm trình baøy moät noäi dung. - Nhoùm 1: Qua vieäc trình baøy ví duï 1 trong SGK (trang 30), ruùt ra keát luaän veà taùc duïng cuûa quy luaät giaù trò? - Nhoùm 2: Qua vieäc trình baøy ví duï 2 trong SGK (trang 30,31), ruùt ra keát luaän veà taùc duïng cuûa quy luaät giaù trò? - Nhoùm 3: Nguyeân nhaân naøo daãn ñeán söï phaân hoaù giaøu, ngheøo giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát, kinh doanh haøng hoaù? Caùc nhoùm thaûo luaän. Ñaïi dieän nhoùm leân baùo caùo keát quaû thaûo luaän. Caùc nhoùm nhaän xeùt, goùp yù. GV nhaän xeùt, giaûng giaûi , choát yù: GV cã thÓ minh ho¹ ba t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ b»ng B¶ng 1 . Trong khi ph©n tÝch tõng t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ, GV cÇn l­u ý ph©n tÝch c¶ hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc, kh«ng nªn lÝ t­ëng ho¸ mét chiÒu mÆt tÝch cùc. MÆc dï vËy, GV còng cÇn ®Þnh h­íng cho HS nhËn thøc ®­îc trong hai mÆt ®ã, mÆt tÝch cùc lµ c¬ b¶n vµ mang tÝnh tréi. §Þnh h­íng nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc n©ng cao lßng tin cña HS vµo chñ tr­¬ng tiÕp tôc ®æi míi theo m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Hoaït ñoâng3: Ñaøm thoaïi + Thuyeát trình + Tröïc quan Muïc tieâu: HS nhËn thøc ®­îc néi dung biÕt vËn dông quy luËt gi¸ trÞ trong s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸. GV neâu caâu hoûi: - Quy luËt gi¸ trÞ ®­îc Nhµ n­íc vËn dông nh­ thÕ nµo? Neâu caùc ví duï minh hoaï. - Quy luËt gi¸ trÞ ®­îc coâng daân vËn dông nh­ thÕ nµo ? Neâu caùc ví duï minh hoaï. GV söû dung sô ñoà Baûng 2 ñeå giaûng giaûi, keát luaän. GV keát luaän : Treân cô sôû naém ñöôïc noäi dung, taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù trò, Nhaø nöôùc vaø coâng daân ñaõ vaän duïng linh hoaït phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá Vieät Nam. Tuy coøn gaëp nhieàu khoù khaên nhöng vôùi söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc, vieäc thöïc hieän nghieâm tuùc phaùp luaät vaø caùc chính saùch kinh teá-xaõ hoäi cuûa coâng daân, chuùng ta seõ thöïc hieän thaéng lôïi söï nghieäp xaây döïng CNXH. 1. Noäi dung cuûa quy luaät giaù trò: Saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù phaûi döïa treân cô sôû thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát ñeå saûn xuaát ra haøng hoaù. + Trong saûn xuaát, quy luaät giaù trò yeâu caàu ngöôøi saûn xuaát phaûi ñaûm baûo thôøi gian lao ñoäng caù bieät ñeå saûn xuaát ra töøng haøng hoaù phaûi phuø hôïp vôùi thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát ñeå saûn xuaát ra haøng hoaù ñoù. + Trong löu thoâng, vieäc trao ñoåi haøng hoaù cuõng phaûi döïa theo nguyeân taéc ngang giaù. 2. Taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù trò: a. Ñieàu tieát saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù: Laø söï phaân phoái laïi caùc yeáu toá tö lieäu saûn xuaát vaø söùc lao ñoäng töø ngaønh saûn xuaát naøy sang ngaønh saûn xuaát khaùc; phaân phoái laïi nguoàn haøng töø nôi naøy sang nôi khaùc, töø maët haøng naøy sang maët haøng khaùc theo höôùng töø nôi coù laõi ít hoaëc khoâng laõi sang nôi coù laõi nhieàu thoâng qua söï bieán ñoäng cuûa giaù caû haøng hoaù treân thò tröôøng. b. Kích thích löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån vaø naêng suaát lao ñoäng taêng leân: Ngöôøi saûn xuaát-kinh doanh muoán thu nhieàu lôïi nhuaän, phaûi tìm caùch caûi tieán kó thuaät, naâng cao tay ngheà cuûa ngöôøi lao ñoäng, hôïp lí hoaù saûn xuaát, thöïc haønh tieát kieäm, laøm cho giaù trò haøng hoaù caù bieät cuûa hoï thaáp hôn giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoaù. c. Phaân hoaù giaøu-ngheøo giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù: Moät soá ngöôøi coù giaù trò haøng hoaù caù bieät thaáp hoaëc baèng giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoaù neân coù laõi, mua saém theâm tö lieäu saûn xuaát, ñoåi môùi kó thuaät, môû roäng saûn xuaát. Nhieàu ngöôøi khaùc do ñieàu kieän saûn xuaát-kinh doanh, naêng löïc quaûn lí keùm, bò thua loã, daãn ñeán phaù saûn. 3.Vaän duïng quy luaät giaù trò: a. Veà phía Nhaø nöôùc: ­ Xaây döïng, phaùt trieån moâ hình kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN: thöïc hieän cheá ñoä moät giaù, moät thò tröôøng thoáng nhaát trong caû nöôùc vaø môû cöûa vôùi thò tröôøng nöôùc ngoaøi. ­ Thoâng qua vieäc ban haønh vaø söû duïng phaùp luaät, caùc chính saùch kinh teá, xaõ hoäi ñeå ñieàu tieát thò tröôøng, phaùt huy maët tích cöïc, haïn cheá maët tieâu cöïc. b. Veà phía coâng daân: ­ Aùp duïng caùc bieän phaùp caûi tieán kó thuaät-coâng ngheä, hôïp lí hoaù saûn xuaát, phaán ñaáu giaûm chi phí saûn xuaát, naâng cao chaát löôïng haøng hoaù ñeå baùn ñöôïc nhieàu haøng, thu nhieàu lôïi nhuaän. ­ Ñieàu chænh, chuyeån ñoåi cô caáu maët haøng vaø ngaønh haøng cho phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa khaùch haøng treân thò tröôøng. 3. Cuûng coá: ï Noäi dung cuûaquy luaät giaù trò ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo trong saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù? ï Em coù nhaän xeùt gì veà thöïc hieän yeâu caàu cuûa quy luaät giaù trò cuûa 3 ngöôøi saûn xuaát (1,2,3) trong bieåu ñoà sau ñaây? TGL§XHCT (Gi¸ trÞ x· héi cña 1 hµng ho¸ A) (1) (2) (3) ï Taïi sao quy luaät giaù trò laïi coù taùc ñoäng ñieàu tieát saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù? Cho ví duï ñeå minh hoaï. ï Taïi sao quy luaät giaù trò laïi coù taùc ñoäng kích thích löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån vaø laøm cho naêng suaát lao ñoäng taêng leân? ï Coù yù kieán cho raèng, naêng suaát lao ñoäng taêng leân laøm cho löôïng giaù trò cuûa moät haøng hoaù taêng leân. Ñieàu ñoù ñuùng hay sai?Vì sao? ï Taïi sao quy luaät giaù trò laïi coù taùc ñoäng phaân hoaù ngöôøi saûn xuaát thaønh giaøu – ngheøo? ï Haõy neâu giaûi phaùp vaän duïng taùc ñoäng ñieàu tieát saûn xuaát cuûa quy luaät giaù trò trong caùc cô sôû saûn xuaát maø em bieát ñöôïc. ï Haõy neâu giaûi phaùp vaän duïng taùc ñoäng ñieàu tieát löu thoâng cuûa quy luaät giaù trò trong caùc cöûa haøng maø em quan saùt ñöôïc. ï Haõy neâu ví duï veà söï vaän duïng taùc ñoäng kích thích löïc löôïng saûn xuaát vaø naêng suaát lao ñoäng taêng leân cuûa quy luaät giaù trò ôû moät cô sôû saûn xuaát maø em bieát. ï Theo em, Nhaø nöôùc caàn coù chuû tröông gì ñeå phaùt huy maët tích cöïc vaø haïn cheá taùc ñoäng phaân hoaù giaøu – ngheøo cuûa quy luaät giaù trò? 4. Daën doø: - Giaûi quyeát caùc caâu hoûi vaø baøi taäp trong SGK. - Ñoïc tröôùc baøi 4.