Tài liệu hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THCS môn Sinh học

áng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh thì sẽ không còn tác dụng nữa, người bệnh dễ có nguy cơ bệnh nặng hơn và có thể gây tử vong − Cách sử dụng kháng sinh an toàn và hợp lí: + Chỉ dùng kháng sinh có khi có chỉ định của bác sĩ điều trị. + Dùng kháng sinh đúng để đảm bảo hiệu quả của thuốc phải đảm bảo quy tắc 4 đúng: đúng kháng sinh; đúng liều dùng; đúng đường dùng; đúng thời gian. + Dùng kháng sinh không đúng thuốc làm giảm hiệu quả của thuốc và có thể dẫn đến hiện tượng kháng kháng sinh. + Không chia sẻ thuốc kháng sinh với người thân hoặc bạn bè. Câu hỏi: Giữa thuốc sát khuẩn và kháng sinh, cái nào ít độc hại đối với cơ thể hơn? Vì sao? B. Các phiếu học tập − Phiếu học tập số 01 (Hoạt động 2) PHIẾU HỌC TẬP (Hoàn thành trong 01 tuần) Tên nhóm: .................................................................................................................. * Phân công nhiệm vụ: Nhiệm vụ Thời gian thực hiện Người thực hiện 1. Số lượng vi khuẩn có tăng lên trong quá trình ủ sữa chua hay không? Vì sao? .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 2. Hãy nêu khái niệm sinh trưởng của vi sinh vật. .......................................................................................................................................... 126 .......................................................................................................................................... 3. Hoàn thành bảng sau: Kết quả quan sát biểu hiện của hai hộp sữa chua bảo quản ở nhiệt độ thường khoảng 25 - 28oC (hộp A) và trong tủ lạnh 2-8oC (hộp B): Thời gian Hộp A Hộp B Kết quả quan sát Giải thích Kết quả quan sát Giải thích 1 ngày 2 ngày 3 ngày 4 ngày 4. Hãy điền các giai đoạn tương ứng: (1) Trộn sữa chua cái và dung dịch sữa; (2) Ủ lên men khoảng 6-8 giờ; (3a) Bảo quản ở nhiệt độ thường (25 - 28oC); (3b) Bảo quản trong tủ lạnh (2 - 8oC) vào bảng sau: Các pha Pha tiềm phát Pha luỹ thừa Pha cân bằng Pha suy vong Hộp A Hộp B 5. So sánh nuôi cấy không liên tục và không liên tục. Cho ví dụ về trường hợp làm sữa chua. Nuôi cấy không liên tục Nuôi cấy liên tục Khái niệm Đặc điểm Ví dụ 6. Hình ảnh minh họa quá trình làm thực hành: − Tiêu chí đánh giá hoạt động 2: Nội dung Tiêu chí đánh giá Điểm Tự ĐG ĐG chéo GV đánh giá 1. Làm việc nhóm Phân công nhiệm vụ rõ ràng, công bằng. Hoàn thành nhiệm vụ của nhóm. 10 2. Kết quả TH Làm sữa chua thành công. Theo dõi, quan sát được các hiện tượng của sữa chua theo 02 cách bảo quản. 20 127 3. Kết quả thảo luận nhóm Giải thích được sự sinh trưởng của vi khuẩn qua các giai đoạn làm, bảo quản sữa chua. 20 4. Thảo luận phòng tranh Quan sát và có ý kiến nhận xét. 10 Đặt câu hỏi thắc mắc. 10 5. Dọn dẹp vệ sinh Sạch sẽ, ngăn nắp. 10 6. Thuyết trình Phong cách tự tin, lưu loát, đúng giờ. 05 Thuyết trình rõ ràng, trọng tâm, thu hút người nghe. 05 Trả lời tốt các câu hỏi thảo luận. 10 − Phiếu học tập số 02 (Hoạt động 6): PHIẾU HỌC TẬP SỐ 02 (Thời gian: 3 phút) Hãy thảo luận nhóm theo kĩ thuật khăn trải bài, theo các nhiệm vụ sau: Hãy cho biết vai trò của thuốc kháng sinh trong đời sống hằng ngày. Nêu tác hại của việc lạm dụng thuốc kháng sinh. Nêu các biện pháp sử dụng thuốc kháng sinh hợp lí. − Bảng tiêu chí đánh giá hoạt động 6: Nội dung Tiêu chí đánh giá Điểm tối đa Nhóm tự ĐG ĐG chéo GV đánh giá 1. Làm việc nhóm Các thành viên đều đưa ra được các ý kiến cá nhân. 10 Tổng hợp được ý kiến chung của nhóm 10 2. Kết quả thảo Nêu được vai trò của thuốc kháng sinh. 15 128 luận nhóm Nêu được tác hại của việc lạm dụng thuốc kháng sinh. 20 Nêu được các biện pháp sử dụng thuốc kháng sinh hợp lí. 15 3. Thuyết trình Phong cách tự tin, lưu loát, đúng giờ. 10 Vận động được bạn bè có ý thức sử dụng thuộc kháng sinh hợp lí. 10 Trả lời tốt các câu hỏi thảo luận. 10 129 PHỤ LỤC 2. KHUNG KẾ HOẠCH BÀI DẠY KẾ HOẠCH BÀI DẠY TÊN CHỦ ĐỀ: Thời lượng: tiết 1. MỤC TIÊU DẠY HỌC Phẩm chất, năng lực MỤC TIÊU STT NĂNG LỰC ĐẶC THÙ Nhận thức sinh học (1) (2) Tìm hiểu thế giới sống Vận dụng kiến, thức kĩ năng đã học NĂNG LỰC CHUNG [Tên năng lực] [Tên năng lực] PHẨM CHẤT CHỦ YẾU [Tên phẩm chất] [Tên phẩm chất] 2. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 3. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 3.1. Tiến trình dạy học Hoạt động học (thời gian) Mục tiêu (Số thứ tự) Nội dung dạy học trọng tâm PP/KTDH chủ đạo Phương án đánh giá Hoạt động [STT]. [Tên hoạt động] (Thời gian) - - - Hoạt động [STT]. [Tên hoạt động] (Thời gian) - - Hoạt động [STT]. [Tên hoạt động] (Thời gian) - - 130 Hoạt động [STT]. [Tên hoạt động] (Thời gian) - c Dưới đây là cấu trúc một hoạt động học Hoạt động [STT]. [Tên hoạt động] (Thời gian dự kiến) a. Mục tiêu (ghi số thứ tự của mục tiêu) Liệt kê các mục tiêu của hoạt động học này. Trong đó, các mục tiêu của hoạt động học này phải thuộc các mục tiêu đã đặt ra cho dạy học chủ đề ở mục I. b. Nội dung hoạt động Trình bày cụ thể: HS sẽ làm gì/thực hiện nhiệm vụ gì trong hoạt động học. Ví dụ: Thực hiện thí nghiệm về sự tỏa nhiệt của quá trình hô hấp c. Sản phẩm học tập Ghi rõ sản phẩm học tập dự kiến của HS trong hoạt động học. Tùy theo mục tiêu, nội dung hoạt động mà sản phẩm học tập có thể ở nhiều dạng khác nhau, ví dụ câu trả lời cụ thể, kết quả thực hiện bài tập, đề xuất hoặc giải pháp, sản phẩm thật d. Tổ chức hoạt động Liệt kê rõ các hướng dẫn, câu lệnh GV đặt ra cho HS. Nêu rõ nguồn học, phương tiện dạy học sẽ sử dụng. Thường bao gồm các bước - GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV kết luận, nhận định e. Phương án đánh giá Mô tả hình thức, phương pháp và công cụ đánh giá trong hoạt động (chỉ rõ đánh giá qua quan sát, viết hay hỏi đáp với công cụ là rubric, câu hỏi, bài tập, do GV đánh giá hay HS tự đánh giá, đánh giá đồng đẳng ...) Trong đó: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập (thông qua các sản phẩm học tập) chính là đánh giá mức độ HS đáp ứng mục tiêu của hoạt động học. 4. HỒ SƠ DẠY HỌC (PHỤ LỤC) A. NỘI DUNG DẠY HỌC CỐT LÕI B. CÁC HỒ SƠ KHÁC Các phiếu học tập, rubric đánh giá 131 ĐÁNH GIÁ KHOÁ HỌC 1. Nhiệm vụ và yêu cầu bài thu hoạch học viên thực hiện sau khóa tập huấn Bài tập 1. Lựa chọn và xây dựng nội dung, phương pháp và kĩ thuật dạy học cho một chủ đề trong môn sinh học. Thể hiện thông qua một kế hoạch bài dạy cụ thể. Bài tập 2. Xây dựng kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp là giáo viên đại trà dạy môn Sinh học ở trường trung học phổ thông về học tập mô đun "Sử dụng phương pháp dạy học, giáo dục phát triển năng lực, phẩm chất học sinh trung học phổ thông môn Sinh học". 2. Phương pháp đánh giá bài thu hoạch sau khoá tập huấn − HV nộp sản phẩm là kế hoạch bài dạy và kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp trên hệ thống học tập trực tuyến. − GV đánh giá cho điểm và nhận xét về kế hoạch bài dạy và kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp mà HV đã nộp. 3. Đánh giá kết quả tập huấn − Đánh giá quá trình thông qua các sản phẩm hoạt động của học viên trong quá trình tập huấn. − Đánh giá kết quả thông qua bài thu hoạch mà học viên cần hoàn thiện sau khóa tập huấn. 132 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Đinh Quang Báo (Chủ biên), Phan Thị Thanh Hội, Trần Thị Gái, Nguyễn Thị Hằng Nga. (2018). Dạy học phát triển năng lực môn Sinh học THPT. Nxb Đại học Sư phạm. Hà Nội. Đinh Quang Báo, Phan Thị Thanh Hội. (2018). "Dạy học môn Sinh học tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông mới". Tạp chí Giáo dục. Số 435 (Kì 1-8/2028). Tr.40-43; 63. Hà Nội. Nguyễn Lăng Bình (chủ biên), Đỗ Hương Trà, Nguyễn Phương Hồng, Cao Thị Thặng. (2010). Dạy và học tích cực – một số phương pháp và kĩ thuật dạy học. Nxb Đại học Sư phạm. Hà Nội. Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2014). Công văn số: 5555/BGDĐT-GDTrH V/v hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng. Hà Nội. Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2018). Chương trình giáo dục phổ thông, Chương trình tổng thể. Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2018). Chương trình giáo dục phổ thông, Chương trình môn Sinh học. Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Hà Nội. Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2019). Hướng dẫn dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới Môn sinh học. Hà Nội. Nguyễn Văn Cường – Bernd Meier. (2011). Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học. Berlin/Hà Nội. Vũ Xuân Hùng. (2012). Dạy học hiện đại và nâng cao NL dạy học cho giáo viên. Nxb Lao động xã hội. Đào Thị Oanh (2007). Vấn đề nhân cách trong tâm lý học ngày nay. NXB Giáo dục Phan Trọng Ngọ. (2005). Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường. Nxb Đại học Sư phạm. Huỳnh Văn Sơn, Nguyễn Kim Hồng, Nguyễn Thị Diễm My. (2017). Phương pháp dạy học phát triển năng lực học sinh phổ thông. Nxb Đại học Sư phạm TP. HCM. Huỳnh Văn Sơn, Lê Thị Hân, Trần Thị Thu Mai, Nguyễn Thị Uyên Thy. (2018). Giáo trình Tâm lý học đại cương. Nxb Đại học Sư phạm TP. HCM. Lê Đình Trung (chủ biên) - Phan Thị Thanh Hội. (2016). Dạy học theo hướng hình thành và phát triển năng lực người học ở trường phổ thông. Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội. R Bybee. (1997). Achieving scientific literacy. Portsmouth. NH: Heinemann