Sổ tay phương pháp luận dạy học của Chương trình Hỗ trợ LNXH

iểu nghĩa? cử ai đó viết biên bản? tạo cảm giác thành công? cảm ơn những ng−ời tham dự? Tất cả các mục nên trả lời Có Sổớ duỷng phổồng phaùp nghe tờch cổỷc Theớ kyợ nàng â Ngổồỡi bión soaỷn: TS John Collum Mồớ õỏửu Noùi, vióỳt vaỡ nghe laỡ nhổợng phổồng tióỷn giao tióỳp cồ baớn. Kóỳt quaớ nghión cổùu cho chuùng ta thỏỳy nghe chióỳm khoaớng 60% toaỡn bọỹ hoaỷt õọỹng giao tióỳp. Tuy nhión, rỏỳt nhióửu ngổồỡi thổồỡng lỏửm lỏựn giổợa nghe vaỡ nghe thỏỳy. Nghe vaỡ nghe thỏỳy khọng phaới laỡ mọỹt. Nghe thỏỳy laỡ mọỹt quaù trỗnh tổỷ õọỹng coỡn nghe laỡ caớ mọỹt nghóỷ thuỏỷt cỏửn õổồỹc hoỹc vaỡ luyóỷn tỏỷp. Thỏỷt õaùng buọửn khi phaới noùi ràũng phỏửn lồùn chuùng ta õóửu gioới nghe thỏỳy nhổng chố coù ờt ngổồỡi tinh thọng trong vióỷc nghe. Khi nghe õoỡi hoới phaới tỏỷp trung vaỡ coù kyớ luỏỷt. Nghe mọỹt caùch coù hióỷu quaớ laỡ mọỹt cọng vióỷc khoù nhoỹc. Nghe mọỹt caùch tờch cổỷc Trong caùc cuọỹc hoỹp vóử vỏỳn õóử giaùm saùt giaớng daỷy, nghe mọỹt caùch tờch cổỷc giuùp cho giaùo vión suy nghộ mọỹt caùch sỏu sàừc vóử nhổợng vỏỳn õóử tọửn taỷi cuớa hoỹ. Trong nhióửu trổồỡng hồỹp, nhồỡ coù kyợ nàng nghe tọỳt cọỹng vồùi vaỡi lồỡi nhỏỷn xeùt, giaùm saùt vión coù thóứ dỏựn dàừt giaùo vión, trổồùc hóỳt suy nghộ vóử vỏỳn õóử tọửn taỷi rọửi sau õoù tổỷ giaới quyóỳt vỏỳn õóử. Nghe mọỹt caùch tờch cổỷc cuợng laỡ mọỹt bióỷn phaùp họự trồỹ. ÅÍ õỏy, giaùo vión õổồỹc cung cỏỳp mọỹt caùi baớng bióỳt noùi vaỡ õổồỹc khuyóỳn khờch noùi ra nhổợng õióửu mỗnh suy nghộ. Bổồùc õỏửu tión Kóỳt quaớ nghión cổùu cuợng cho thỏỳy ràũng trong phỏửn lồùn caùc cuọỹc họỹi yù giổợa giaùo vión vaỡ giaùm saùt vión, giaùm saùt vión õoùng vai troỡ lỏỳn aùt khi noùi chuyóỷn vỗ hoỹ noùi quaù nhióửu - hoỹ noùi õóỳn trón hai phỏửn ba thồỡi gian cuọỹc hoỹp ! Cuọỹc hoỹp trồớ thaỡnh mọỹt buọứi thuyóỳt giaùo vaỡ moỹi kóỳt quaớ tờch cổỷc õóửu mỏỳt hóỳt. Bổồùc õỏửu tión trong quy trỗnh nghe mọỹt caùch coù hióỷu quaớ bàừt õỏửu tổỡ vióỷc KHÄNG NOẽI. Âọỳi vồùi nhióửu ngổồỡi trong chuùng ta, õỏy laỡ mọỹt vióỷc khoù. Nhổng nóỳu chố noùi ờt õi thỗ vỏựn chổa õuớ. Barker (1971) õóử xuỏỳt ràũng quy trỗnh nghe tờch cổỷc gọửm coù bọỳn phỏửn: Nghe thỏỳy Nghe thỏỳy coù xu hổồùng laỡ mọỹt quaù trỗnh tổỷ õọỹng, nón õióửu duy nhỏỳt maỡ chuùng ta coù thóứ laỡm õóứ caới tióỳn khỏu naỡy laỡ õaớm baớo sao cho nhổợng yóỳu tọỳ gỏy mỏỳt tỏỷp trung vaỡ tióỳng ọửn khọng laỡm aớnh hổồớng khióỳn chuùng ta khọng nghe thỏỳy. Làừng nghe Nghe tổùc laỡ phaới tỏỷp trung vaỡo õióửu õang noùi. Âióửu õoù coù nghộa ràũng, õọỳi vồùi ngổồỡi nghe, õỏy laỡ luùc phaới ngổỡng noùi, ngổỡng õoỹc hay suy nghộ vóử kyỡ nghố cuọỳi tuỏửn sàừp tồùi vaỡ chố tỏỷp trung chuù yù làừng nghe ! Ngổồỡi nghe phaới cọỳ gàừng hóỳt sổùc õóứ “hổồùng” vaỡo õióửu ngổồỡi noùi õang noùi, õọửng thồỡi gaỷt boớ moỹi caùi coù thóứ gỏy aớnh hổồớng. Coù thóứ tàng thóm sổỷ chuù yù bàũng caùc phổồng tióỷn khọng lồỡi nhổ: Tióỳp xuùc bàũng màừt: Ngổồỡi nghe nón tỏỷp trung nhỗn vaỡo màừt ngổồỡi noùi (trong chổỡng mổỷc khọng gỏy caớn trồớ cho ngổồỡi noùi). Bióứu hióỷn neùt màỷt: Gỏỷt õỏửu, nhổồùn lọng maỡy, bộu mọi - tỏỳt caớ nhổợng cổớ chố õoù cho ngổồỡi noùi thỏỳy ràũng ngổồỡi nghe õang "ồớ trong cuọỹc”. Cổớ chố: Ngổồỡi nghe gioới nhỏỳt laỡ ngổồỡi bióỳt nghe mọỹt caùch thoaới maùi, khọng goỡ boù. Ngổồỡi nghe thoaới maùi seợ khióỳn cho ngổồỡi noùi thỏỳy thoaới maùi vaỡ mọỳi giao tióỳp seợ tọỳt hồn. Khi nghe khọng goỡ boù, ngổồỡi nghe thổồỡng hổồùng vóử phờa ngổồỡi noùi. Khoaớng caùch khọng gian: Ngổồỡi nghe cỏửn ngọửi caùch ngổồỡi noùi mọỹt khoaớng caùch phuỡ hồỹp vaỡ thuỏỷn tióỷn. Ngọửi caỷnh nhau thỗ tọỳt hồn laỡ khi giổợa hai ngổồỡi coù mọỹt vỏỷt chàừn (mọỹt caùi baỡn). Hióứu Hióứu tổùc laỡ mồớ maợ thọng õióỷp cuớa ngổồỡi noùi trong oùc cuớa ngổồỡi nghe. Muọỳn hióứu õoỡi hoới ngổồỡi nghe phaới suy nghộ vóử nhổợng õióửu õaợ nghe õổồỹc. Khi õaợ hióứu õổồỹc thọng õióỷp thỗ chố cỏửn chuù yù làừng nghe. Nóỳu khọng hióứu õổồỹc thọng õióỷp thỗ ngổồỡi nghe cỏửn hoới roợ õóứ hióứu. Nhồù Thọng thổồỡng, ngổồỡi ta hay nhồù nhổợng gỗ ta õaợ cọng nhỏỷn. Hay noùi caùch khaùc, khi nghe, chuùng ta coù xu hổồùng õaùnh giaù ngay lỏỷp tổùc õióửu mỗnh nghe õổồỹc. Nóỳu khi õaùnh giaù thỏỳy khọng õọửng yù vồùi nhổợng õióửu vổỡa noùi, chuùng ta thổồỡng coù xu hổồùng boớ qua, quón õióửu õoù õi hay ngổồỹc laỷi, quaù õóứ tỏm õóỳn õióửu õoù vaỡ khọng tióỳp tuỷc nghe nhổợng gỗ sau õoù nổợa. Thỏỷm chờ tọửi tóỷ hồn, chuùng ta coù thóứ coỡn ngàừt lồỡi ngổồỡi noùi. ÅÍ õỏy, ngổồỡi nghe cỏửn luyóỷn tỏỷp tinh thỏửn kyớ luỏỷt. Haợy cọỳ gàừng chồỡ õóỳn khi tióỳp thu xong toaỡn bọỹ cỏu chuyóỷn rọửi haợy bàừt õỏửu quaù trỗnh õaùnh giaù. HAẻY KIÃN NHÁÙÙN! Phong caùch nghe Nghe (khọng phaới laỡ nghe thỏỳy) laỡ tuỡy thuọỹc vaỡo caớnh huọỳng. Chuùng ta sổớ duỷng caùc caùch nghe khaùc nhau cho phuỡ hồỹp vồùi tổỡng tỗnh huọỳng: Nghe thuỷ õọỹng Nghe thuỷ õọỹng KHÄNG chố õồn thuỏửn laỡ nghe thỏỳy. Trong trổồỡng hồỹp naỡy, ngổồỡi nghe chố nghe maỡ khọng coù phaớn ổùng (bàũng lồỡi hoàỷc khọng bàũng lồỡi). Mọỹt vờ duỷ vóử nghe thuỷ õọỹng laỡ khi xem vọ tuyóỳn. Chióỳc chỗa khoùa õóứ õởnh nghộa nghe thuỷ õọỹng laỡ sổỷ IM LÀÛNG. Sổỷ im làỷng chờnh laỡ cọng cuỷ cho pheùp giaùo vión õaỡo sỏu vaỡo vỏỳn õóử maỡ khọng cỏửn ngổồỡi nghe õổa ra phổồng aùn giaới quyóỳt. Sổỷ im làỷng coù thóứ giuùp 8.11.98 v1 www.swisscontact.org cho sổỷ tióỳn bọỹ vaỡ phaùt trióứn cuớa giaùo vión. Nghe tờch cổỷc Nghe tờch cổỷc laỡ mọỹt quaù trỗnh giao tióỳp hai chióửu. Khi giaùo vión noùi, ngổồỡi nghe seợ: Âọửng yù: duỡng nhổợng cổớ chố bióứu hióỷn sổỷ chuù yù khọng lồỡi (gỏỷt õỏửu) hoàỷc thốnh thoaớng phuỷ hoỹa hổồớng ổùng ("Âuùng," "ặè, ổỡ”). Hoới laỡm roợ yù: õàỷt nhổợng cỏu hoới õồn giaớn õóứ hióứu roợ thóm. Vờ duỷ, Giaùo vión: "Họm nay tọi thổỷc sổỷ õóứ mỏỳt noù." Giaùm saùt vión: "Anh/chở noùi “õóứ mỏỳt noù” coù nghộa laỡ thóỳ naỡo?'" Dióựn giaới: Nhàừc laỷi yù cuớa ngổồỡi noùi nhổng hồi khaùc õi mọỹt chuùt, coù thóứ vồùi cỏỳu truùc õồn giaớn hồn. Vờ duỷ: Giaùo vión: "Suy nghộ vóử vỏỳn õóử naỡy, dổồỡng nhổ mọỹt trong nhổợng tọửn taỷi chờnh cuớa tọi laỡ tọi gàỷp khoù khàn trong vióỷc õióửu khióứn lồùp." Giaùm saùt vión: "Vỏỷy õióửu khióứn lồùp coù leợ laỡ mọỹt vỏỳn õóử tọửn taỷi phaới khọng?" Giaùo vión: "Vỏng. Thổỷc sổỷ tọi chổa bao giồỡ suy nghộ nhióửu õóỳn vióỷc quaớn lyù maỡ chố õóứ yù õóỳn vióỷc daỷy maỡ thọi ." Nghe vồùi sổỷ õọửng caớm Nghe vồùi sổỷ õọửng caớm laỡ nghe mọỹt caùch coù tỗnh caớm. Ngổồỡi nghe cọỳ gàừng caớm nhỏỷn õổồỹc õióửu maỡ giaùo vión õang traới qua hoàỷc caớm thỏỳy vaỡ cọỳ gàừng õaùp laỷi nhổợng tỗnh caớm õoù. Nhióửu chuyón gia vóử giao tióỳp cho ràũng chố khi naỡo cọỳ gàừng nghe vồùi sổỷ õọửng caớm thỗ chuùng ta mồùi nàừm õổồỹc toaỡn bọỹ yù tổồớng cỏu noùi. Caùch nghe naỡy õoỡi hoới chuùng ta phaới chuù yù õóỳn nhổợng khờa caỷnh phi lồỡi cuớa thọng õióỷp. Dióựn giaới laỡ mọỹt cọng cuỷ hổợu ờch khi nghe vồùi sổỷ õọửng caớm. Mọỹt kyợ thuỏỷt coù hióỷu quaớ khaùc laỡ õóử cỏỷp õóỳn caớm tổồớng. Vờ duỷ: Giaùo vión: " Tọi rỏỳt gheùt cọng vióỷc naỡy !" Giaùm saùt vión: "Roợ raỡng vóử vỏỳn õóử naỡy, anh/chở coù nhổợng thaùi õọỹ tỗnh caớm rỏỳt roợ raỡng. Vỏỷy anh/chở coù muọỳn trao õọứi vóử vỏỳn õóử naỡy khọng?" Hổồùng dỏựn Âóứ giuùp baỷn nghe mọỹt caùch tờch cổỷc hồn vaỡ coù hióỷu quaớ hồn, haợy nghión cổùu nhổợng hổồùng dỏựn sau õỏy: 1. Dióựn giaới õóứ thóứ hióỷn laỡ mỗnh hióứu: Khọng nón nhàừc laỷi õuùng nhổợng tổỡ maỡ ngổồỡi noùi õaợ sổớ duỷng. Haợy cọỳ gàừng sổớ duỷng caỡng ờt tổỡ ngổợ caỡng tọỳt. Âióửu õoù giuùp cho cỏu chuyóỷn trồớ nón dóự hióứu hồn vaỡ traùnh sổỷ hióứu lỏửm. 2. Tọn troỹng nguyón tàừc bờ mỏỷt: Ngổồỡi nghe gioới laỡ ngổồỡi thổồỡng nghe thỏỳy tổỡ ngổồỡi noùi nhióửu õióửu hồn laỡ baớn thỏn ngổồỡi noùi õởnh noùi ra. Haợy coi õoù laỡ cỏu chuyóỷn rióng giổợa hai ngổồỡi. 3. Thổỡa nhỏỷn khaớ nàng giaới quyóỳt vỏỳn õóử cuớa giaùo vión: Nghe tổùc laỡ baỷn õaợ thóứ hióỷn loỡng tin vaỡo khaớ nàng õoù vaỡ baỷn muọỳn laỡm ngổồỡi õọửng haỡnh vồùi giaùo vión trong cuọỹc haỡnh trỗnh tỗm kióỳm giaới phaùp cho vỏỳn õóử. Baỷn haợy laỡ mọỹt haỡnh khaùch chổù khọng phaới laỡ ngổồỡi laùi xe trong chuyóỳn õi naỡy . 4. Thổỡa nhỏỷn ràũng muọỳn nghe tờch cổỷc cỏửn tọỳn cọng sổùc: Nóỳu thỏỳy móỷt vaỡ phỏn taùn tổ tổồớng, haợy bọỳ trờ mọỹt cuọỹc hoỹp khaùc, khi baỷn coù thóứ nghe mọỹt caùch tờch cổỷc hồn. 5. Haợy hoỹc caùch làừng nghe nhổợng “ỏứn yù”. Nhổợng cổớ chố khọng lồỡi thổồỡng nhàừc cho baỷn bióỳt caớm tổồớng cuớa ngổồỡi noùi nhióửu hồn laỡ baớn thỏn lồỡi noùi. Kóỳt luỏỷn Giaùm saùt vión gioới nhỏỳt laỡ ngổồỡi bióỳt noùi ờt nghe nhióửu Hổồùng dỏựn Sổớ duỷng phổồng phaùp nghe tờch cổỷc Ngổồỡi nghe coù.... 1. thỏỷt sổỷ cọỳ gàừng noùi ờt õi ? 2. khàừc phuỷc sổỷ mỏỳt tỏỷp trung vaỡ ọửn aỡo ? 3. õổa màừt nhỗn ngổồỡi noùi ? 4. bióứu hióỷn neùt màỷt thờch hồỹp ? 5. tổ thóỳ thoaới maùi ? 6. hổồùng vóử phờa ngổồỡi noùi ? 7. õaớm baớo khoaớng caùch thuỏỷn tióỷn giổợa mỗnh vaỡ ngổồỡi noùi? 8. traùnh õaùnh giaù khi chổa nghe hóỳt thọng õióỷp ? 9. khờch lóỷ ngổồỡi noùi tióỳp tuỷc noùi thọng qua vióỷc im làỷng? 10. chọỳc chọỳc laỷi õọửng yù vồùi nhổợng yù kióỳn õổa ra ? 11. yóu cỏửu laỡm roợ yù khi cỏửn thióỳt ? 12. dióựn giaới cỏu noùi õóứ hióứu roợ hồn ? 13. chuù troỹng vaỡo nhổợng tỗnh caớm haỡm chổùa sau cỏu noùi ? 14. õóứ ngổồỡi noùi tổỷ giaới quyóỳt vỏỳn õóử ? Muọỳn nghe coù hióỷu quaớ, tỏỳt caớ caùc cỏu hoới trón õóửu phaới õổồỹc traớ lồỡi "COẽ.” Chịu trách nhiệm xuất bản: Lê Văn Thịnh Phụ trách bản thảo: Trần Mạnh Hà Hoạ sĩ thiết kế: Nguyễn Hạnh Chế bản và in tại Xí Nghiệp In I - NXB Bản đồ In 400 cuốn, khổ 21x29,7 cm. Giấy chấp nhận đăng ký KHXB số 14/1596 Cục Xuất bản cấp ngày 27/12/2000. In xong và nộp l†u chiểu tháng 6/2002