Sáng kiến kinh nghiệm: Phát huy trí tưởng tượng và hứng thú học tập của học sinh trong phân môn vẽ tranh theo Đề tài - Nguyễn Thanh Tĩnh

PHAÙT HUY TRÍ TệễÛNG TệễẽNG VAỉ HệÙNG THUÙ HOẽC TAÄP CUÛA HOẽC SINH TRONG PHAÂN MOÂN VEế TRANH THEO ẹEÀ TAỉI I. Lý do chọn đề tài Noựi ủeỏn mỹ thuật là một trong những môn nghệ thuật. Nếu dạy học là khó thì dạy nghệ thuật càng khó, cần phải mang tính nghệ thuật cao hơn. Song không phải là không dạy ủửụùc, vì học mĩ thuật đem lại niềm vui cho mọi ngửụứi, làm cho mọi ngửụứi nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp có ở trong mình, xung quanh mình, gần gũi và đáng yêu. Đồng mọi ngời tự tạo ra cái đẹp theo ý mình và thửụỷng ngoạn nó ngay trong sinh hoạt thửụứng ngày của mình, làm cho cuộc sống thêm hài hoà hạnh phúc. Bởi cái đẹp “theo ta từ lúc lọt lòng đến khi “trở về với cát bụi”. Là giáo viên dạy mỹ thuật ngoài công tác giảng dạy tôi thấy mình cần phải có một trách nhiệm lòng yêu nghề mến trẻ, cần phát hiện tìm tòi những năng lực năng khiếu tư chất tốt của học sinh tạo điều kiện để các em phát triển toàn diện trên mọi lĩnh vực. Do đó người giáo viên phải nắm bắt được đặc điểm phát triển tâm lý của học sinh, những khả năng, năng lực. Lựa chon những nội dung, phương pháp dạy phù hợp kích thích các em phát huy khả năng trí tưởng tượng niềm hứng thú cuối cùng là để tạo ra những bức tranh hoàn hảo trong mọi lĩnh vực . Trong quá trình giáo dục muốn con người phát triển về mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt, Vì thế giáo viên phái hiểu được học sinh của mình nắm bắt được đặc điểm tâm lý, nhận thức của học sinh. Cụ thể ủoỏi với môn mỹ thuật trong nhà trường phổ thông người giáo viên ngoài việc nắm bắt về đặc điểm tâm lý ra thì giáo viên cần nắm bắt được rõ và cụ thể hơn về những nhu cầu hứng thú trong học tập nắm bắt sự phát triển, ghi nhớ tư duy tưởng tượng của các em, kích thích làm cho tư duy sáng tạo trí tưởng tượng, phát triển tốt có hiệu quả trọng môn mỹ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh đề tài nói riêng Vậy trí tưởng tượng đối với các em có tầm quan trọng như thế nào? Nếu các em có trí tưởng tượng càng cao thì các em vẽ tranh càng đẹp, vậy hình vẽ của các em không chỉ là những gì thực tế mà còn có sự sáng tạo thông qua lăng kính chủ quan và khách quan cho ta những hình ảnh thật sinh động và ngộ nghĩnh, rất hồn nhiên đầy chất ngây thơ của chính các em. Vì thế khả năng tưởng tượng đối với các em rất quan trọng góp phần tạo ra hứng thú cần thiết trong khi làm bài . Trên đây là những lý do thôi thúc tôi cần thấy phải chọn đề tài về khả năng tưởng tượng và hứng thú trong phân môn vẽ tranh đề tài . II. Nội Dung 1.Những vấn đề liên quan đến trí tưởng tượng của học sinh trong tranh vẽ: Hội hoạ đối với các em nói chung, học sinh nói riêng là cả một thế giới muôn hình muôn vẻ, với những nét ngây thơ và sinh động các em không vẽ theo một quy luật nhất định nào mà vẽ dựa trên cảm xúc do môi trường thẩm mỹ tạo nên chứ không phải do hiểu biết kỹ về cuộc sống, các em thường vẽ theo trí nhớ vẽ theo các biểu tượng được hình thành hoặc tưởng tượng ra nhiều hơn là vẽ theo mẫu thực. Ví dụ: khi vẽ theo mẫu các em rất ít nhìn mẫu mà nhìn theo hình ảnh được ghi nhớ, cụ thể các em vẽ hàng cây, dòng sông thì có cây ngược cây xuôi theo ý đồ tưởng tượng và sắp xếp vô tình của mình hoặc các em vẽ con mèo có khi lại vẽ cả con cá trong bụng con mèo, thật là ngộ nghĩnh buồn cười mà lại đẹp chính bằng chất ngây thơ của các em. Tại sao lại có sự sắp xếp như vậy, là nhờ chính vào sự ghi nhớ tưởng tượng hết sức ngây thơ của các em . Màu sắc trong tranh thường tươi vui hấp dẫn bởi màu nguyên chất pha trộn mà không phụ thuộc vào yếu tố nào, các em thường thích màu sắc tươi đậm. Bố cục thường như là sự kể lại một hình ảnh nào đó với hình ảnh tự thuật bộc lộ cảm xúc, hình vẽ thường có cấu trúc ngộ nghĩnh giống như một sự liệt kê bằng đồ hoạ về thế giới xung quanh. Các đặc điểm trên đều do trẻ mang tính trực quan cụ thể là chủ yếu . Đó là phần nhận xét chung đối với lứa tuổi các em còn đối với học sinh trung học cơ sở thì các nhận xét trên chỉ phần lớn ở đầu cấp vì vẫn còn mang chút tính tiểu học nhưng do tâm lý phát triển lứa tuổi đến giai đoạn cuối cấp đều dần dần rõ ràng hơn về bố cục, đường nét, màu sắc do vậy tranh của các em mang ít nhiều có sự thay đổi tìm ra cái riêng của mình cùng với sự phát triển của con người. 2. Thực hiện khả năng tưởng tượng thông qua bài vẽ tranh đề tài: Đối với các em phân môn vẽ theo mẫu các em được trực tiếp quan sát mẫu vẽ bằng tính tư duy vật thật hoặc phân môn trang trí các em sáng tạo ra những hình ảnh đẹp theo yêu cầu của giáo viên . Nhưng đối với phân môn đề tài các em hoàn toàn vẽ bằng sự tưởng tượng bằng những gì chúng ghi nhớ trong đời sống qua hướng dẫn của giáo viên . Vậy hoàn toàn là sợ ghi nhớ và sắp đặt theo một ý đồ của mình vào trong bức tranh mà mình định xây dựng mà nội dung thì rất phong phú và đa dạng . Việc khơi gợi kích thích trí tưởng tượng và hứng thú cho các em hoàn thành bài tốt lại chính là yếu tố trách nhiệm của giáo viên . Tôi đã tiến hành thực nghiệm như sau : Lần 1: Lớp 6 vẽ tranh đề tài mẹ của em , lớp 7 cảnh đẹp đất nước, lớp 8 đề tài gia đình. Và không dặn dò học sinh chuẩn bị bài cũng không cho học sinh quan sát ghi nhớ, sưu tầm, kết quả là . Gioỷi 10% Khá 30%, đạt 50% chưa đạt 10%. Từ kết quả thu được ta thấy các em không đạt cao nguyên nhân chính là không thông báo trước các em quan sát ghi nhớ không kích thích được trí tưởng tượng của các em . Lần 2: Để rút kinh nghiệm từ kết quả trên lần này trước khi vào bài tôi đã dặn dò báo trước các em chuẩn bị bài, lớp 6 cảnh đẹp quê hương, lớp 7 an toàn giao thông, lớp 8 đề tài lao động tôi đã đưa ra những yêu cầu cần thiết để các em có sự chuẩn bị ,trong tiết dạy tôi đã chuẩn bị các đồ dùng thật sinh động, khoa học kích thích trí tưởng tượng của các em kết hợp với các phương pháp kết quả là Giỏi 20% Khá 60% đạt 20% không có học sinh chưa đạt. Từ thực nghiệm trên tôi thấy. Nếu chỉ hướng dẫn chung chung trên lớp thì kết quả sẽ không được như mong muốn. Nhưng nếu ta có sự chuẩn bị tốt và báo trước các em quan sát ở nhà hoặc sưu tầm, quan sát đâu đó thì sẽ có kết quả tốt hơn. Iii. Những biện pháp Để có được bức tranh đề tài có kết quả cao người học sinh cần phải có một trí tưởng tượng tốt, do vậy người giáo viên cần phải cho học sinh thực hiện tốt nhiệm vụ của mình là quan sát ghi nhớ và tưởng tượng. Cụ thể trước khi làm bài giáo viên cần phải nhắc các em chuẩn bị ngay từ tuần trước, dặn dò nên chú ý quan sát những phần nào cụ thể theo một trình tự nhất định như quan sát những vật có liên quan đến bài học như phong cảnh thì các em cần chọn cảnh nào mà mình thích nhất có thể quan sát ở địa phương kết hợp sưu tầm qua tranh ảnh tìm hình ảnh chính cần vẽ có thể vẽ thêm những hình ảnh nào? về màu sắc hoặc để vẽ đề tài mẹ em trong công việc hằng ngày em cần quan sát hình ảnh thân thuộc công việc vận dụng xung quanh, không gian v v Từ những yêu cầu thường xuyên trên dần hình thành nên trong các em một thói quen biểu tượng phong phú trong trí nhớ các em. Nhờ đó trong giờ học giáo viên có thể đàn thoại cùng học sinh về bài dạy của mình, sau đó biến những gơi ý riêng thành yêu cầu mà học sinh có ý thức tốt với những bài vẽ mang nhiều màu sắc độc đáo riêng của các em từ ủó tranh của các em rất phong phú và sinh động mỗi em đều vẽ theo một ý thức riêng, niềm hứng thú riêng không sao chép bắt chước tranh mẫu hoặc vẽ của bạn. Cần luyện thời gian quan sát từ tổng thể đến chi tiết. Trong giờ học cần chuẩn bị tốt một số tranh của học sinh năm trước có bài đạt, bài chưa đạt để học sinh quan sát nhận xét nhận ra và rút kinh nghiệm, các em dần hình thành thị hiếu thẩm mỹ rèn khả năng cảm thụ thẩm mỹ trong tưởng tượng của mình, các em sẽ học tập từ kinh nghiệm người khác biến thành kinh nghiệm bản thân . Giờ dạy mỹ thuật chủ yếu là trực quan, tuy nhiên cần kết hợp linh hoạt nhiều hình thức nhiều phương pháp tạo được không khí nghệ thuật để học sinh hứng thú say mê sáng tạo với bộ môn này . Thường xuyên cho các em tham quan hoặc tổ chức các triển lãm tranh, cho các em tiếp cận nhiều thể loại tranh nghệ thuật củng cố vốn kiến thức của các em . iV. Kết luận Việc vẽ tranh đề tài có một mối quan hệ rất cần thiết đến tưởng tượng mà vẽ tranh đề tài là vẽ theo chủ đề cho trước trong đó có sự phối hợp tổng hoà các yếu tố tạo hình đòi hỏi phải có trí tưởng tượng tốt để sắp xếp ăn ý giữa đường nét, đậm nhạt, hình mảng, màu sắc, cảm xúc veừ tranh đề tài là sự phân cách cái đẹp của hiện thự khách quan thông qua lăng kính chủ quan người vẽ , người vẽ lựa chọn cắt lọc và sắp xếp tạo ra sản phẩm thẩm mỹ . Vậy tưởng tượng có vai trò rất quan trọng trong cuộc sống con người và học tập của các em. Nó thực sự rất cần thiết không thể thiếu được là nền tảng cho nhận thức, mầm mống của sự phát triển tư duy giúp con người phát triển nhân cách, đáp ứng yêu cầu của xã hội . Trong nghệ thuật tưởng tượng giúp các em hình dung ra cái đẹp, cái cần vẽ, cái hay cái đẹp trong nghệ thuật cũng như trong mọi đời sống con người.Trên đây là kinh nghiệm dạy cho học sinh khả năng tượng tượng và hứng thú trong phân môn vẽ tranh đề tài mà tôi đã áp dụng trong nhiều năm qua, rất mong sự hưởng ứng, góp ý của các đồng nghiệp . Laùc xuaõn , ngaứy 29 thaựng 10 naờm 2008 NGệễỉI VIEÁT Nguyeón Thanh Túnh