Sáng kiến kinh nghiệm nâng cao hiệu quả dạy học của phương pháp trò chơi trong môn Khoa học lớp 5

g làm việc và thu được kết quả tốt, đó là điều hết sức quan trọng. 4/ Tiến hành tổ chức Trò chơi học tập. Với mỗi trò chơi GV cần tiến hành qua 3 bước sau: Bước1: GV nêu mục đích và hướng dẫn cách chơi, luật chơi. -Tên trò chơi hấp dẫn, dễ hiểu sẽ lôi cuốn các em tham gia chơi. + VD: “ Chiếc ghế nguy hiểm”; “ Bức thư bí mật”; “ Ô chữ kì diệu” - Mục đích trò chơi sẽ giúp các em định hình được mình tham gia chơi để làm gì? mình sẽ tìm thấy kiến thức gì qua trò chơi này?...từ đó HS xác định nhiệm vụ của bản thân trong khi chơi. - Hướng dẫn cách chơi cụ thể giúp các em hiểu được từng bước hoạt động mà mình phải tiến hành. - Luật chơi rõ ràng giúp các em chơi tích cực, tự giác. - Hình thức “thưởng- phạt” sẽ là động cơ thúc đẩy sự cố gắng của mình. Bước2: HS tham gia chơi.( HS có thể chơi thử nếu cần thiết). Khi các em đã hiểu rõ mục đích, cách chơi và luật chơi, các em sẽ tham gia trò chơi một cách chủ động, tự tin, hào hứng.ở bước này HS là người quyết định cho kết quả của trò chơi, do vậy các em phải làm việc tích cực, tuy nhiên ở 1 số trò chơi HS vẫn cần có sự giúp đỡ của GV hoặc sự tán thưởng của bạn.Ở những trò chơi hình thành kiến thức mới, GV cần quan sát, nhắc nhở, giúp đỡ các em nếu các em còn lúng túng. Ở trò chơi củng cố nội dung vừa học, bè bạn cũng cần có sự động viên bằng những tràng vỗ tay( nhưng không quá ồn ào tránh ảnh hưởng đến lớp khác). Bước 3: Nhận xét, đánh giá. Đây là bước thu hoạch của cả một quá trình chuẩn bị và làm việc ở trên. Bởi vậy, GV không được coi nhẹ bước này. Sau khi các đội chơi đã hoàn thành, GV hoặc cán sự môn học sẽ là trọng tài để phân định “thắng-thua” và quan trọng hơn là kết luận được rút ra để hình thành kiến thức mới hoặc để nhấn mạnh , khắc sâu kiến thức đã học. -HS (hoặc đại diện của đội chơi ) báo cáo kết quả . -Trọng tài đánh giá, phân định “thắng-thua’’- tuyên dương đội thắng cuộc. -Em học tập được gì qua trò chơi? *VÍ DỤ: Trò chơi:Ai nhanh, ai đúng? ( Tiết 14-trang30 ) : Bước 1: GV giới thiệu : - Viêm não là một loại bệnh hết sức nguy hiểm. Nguyên nhân gây bệnh là gì? lứa tuổi nào hay mắc bệnh? Bệnh nguy hiểm như thế nào? Các em sẽ khám phá qua trò chơi: “Ai nhanh, ai đúng?”. - Mỗi tổ thành một đội chơi, các em sẽ cử đội trưởng cho đội mình. - Các em sẽ đọc thông tin trong SGK trang 20, bàn bạc trong đội để chọn câu trả lời tương ứng với từng câu hỏi. Sau khi cả đội thống nhất, đội trưởng sẽ ghi đáp án theo thứ tự câu hỏi vào bảng phụ . - Sau 7 phút đội nào có đáp án gắn lên bảng lớp nhanh nhất và đúng nhất là thắng cuộc, đội thắng cuộc sẽ được nhận một phần thưởng xứng đáng. Bước 2: HS hoạt động theo các yêu cầu trên. GV quan sát, nhắc nhở HS (nếu HS còn lúng túng ). Bước 3: Nhận xét, đánh giá. - Đội trưởng báo cáo kết quả. Mỗi đội có thể trả lời thêm 1 số câu hỏi mà trọng tài đưa ra: + Vì sao từ 3-5 tuổi hay mắc bệnh viêm não? +Bệnh viêm não nguy hiểm như thế nào?... - Trọng tài phân định “thắng – thua”, thưởng cho đội thắng một tràng pháo tay. - Em rút ra được kiến thức gì qua trò chơi này? Với cách tiến hành như trên, các em sẽ chủ động tìm tòi và phát hiện kiến thức mới cho bài học, hình thành kiến thức cho bản thân.. Tiết 52- trang 106: Bước 1: GV giới thiệu: - Để thể hiện lại quá trình thụ phấn, thụ tinh ở thực vật có hoa, cô sẽ tổ chức cho các em chơi trò: “Ghép chữ vào hình”. - Có 2 đội chơi, mỗi đội 7 em, các em sẽ chọn tấm thẻ có ghi chú thích( hạt phấn; ống phấn ; bao phấn ; bầu nhuỵ ; đầu nhuỵ ; noãn ; vòi nhuỵ ) để gắn vào sơ đồ câm: “Cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa” . Mỗi em chỉ được gắn một lần, bạn sau có thể sửa lại cho bạn trước trong đội của mình, hết lượt mình, sẽ xuống đứng vào cuối hàng của đội. Đội nào nhanh và đúng hơn là đội thắng cuộc, thời gian tối đa là 3 phút. - GV cử HS tham gia chơi,(có đủ cả 3 đối tượng ). Bước2: HS chơi như đã hướng dẫn. Bước 3: Nhận xét, đánh giá. - Đội trưởng báo cáo kết quả của đội.( chỉ vào từng bộ phận và nêu tên của bộ phận đó). - Trọng tài nhận xét, phân định “ thắng-thua”, tuyên dương đội thắng cuộc. - Em học được gì qua trò chơi? HS có thể học tập được về: nội dung, kiến thức của bài học ; về sự cẩn thận khi làm việc ; về sự nhanh nhẹn, khéo léo khi hoạt động Với sự chuẩn bị chu đáo, từ khâu soạn bài, chuẩn bị đồ dùng, dụng cụ đến khâu tổ chức cho HS tham gia trò chơi và bước thu hoạch ở phần đánh giá, nhận xét rồi đi đến nội dung bài học cần rút ra, tôi thấy kết quả việc dạy và học ở lớp tôi đã có sự thay đổi CHƯƠNGIV: Kết quả đạt được. *Trong thời gia qua, tôi đã cố gắng tìm các biện pháp để khắc phục những khó khăn mà HS và GV còn mắc phải trong khi sử dụng phương pháp Trò chơi trong môn khoa học lớp 5. Áp dụng những biện pháp mới đó vào việc giảng dạy cho HS khối lớp 5, tôi thấy các em đã có nhiều tiến bộ trong khi tham gia Trò chơi học tập ở môn khoa học. Cụ thể là: - Số HS muốn được tham gia chơi và chơi có hiệu quả giáo dục: 75% ( tăng 35% so với đầu năm học ). - Số HS muốn được tham gia chơi, nhưng kết quả chưa cao : 15% (giảm15% so với đầu năm ). - Số HS còn nhút nhát trong khi chơi dẫn đến việc tiếp nhận kiến thức khoa học còn hạn chế : 10% ( giảm 20% so với đầu năm) . * Về phía bản thân tôi, tôi cảm thấy nhẹ nhàng hơn, không còn mệt mỏi khi truyền thụ kiến thức tới HS vì các em tiếp nhận kiến thức một cách chủ động, tích cực thông qua trò chơi. Kỹ năng vận dụng trò chơi của tôi kinh hoạt hơn, thành thạo hơn. Tôi có nhiều kinh nghiệm trong việc lựa chọn và tổ chức trò chơi hơn , đảm bảo kiến thức và kỹ năng bài học cho HS. Tôi thấy rất vui, khi HS của mình có tiến bộ, không những về kiến thức mà các em còn trở nên vui vẻ, nhanh nhẹn, cởi mở, khéo léotrong hoạt động và trong giao tiếp, đáp ứng đúng mục tiêu: Giáo dục toàn diện cho HS ngay từ bậc học đầu tiên mà Bộ GD-ĐT đã đề ra. Từ đó tôi rút ra cho mình bài học như sau: PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ. A/ Kết luận. Qua việc nghiên cứu một số biện pháp nâng cao hiệu quả của Phương pháp trò chơi trong môn khoa học lớp 5, tôi rút ra một số kinh nghiệm sau: 1. GV và HS cần xác định rõ mục đích của mỗi trò chơi trong mỗi tiết học , từ đó có hướng đi đúng đắn cho việc làm tiếp theo của mình. 2. GV cần có sự chuẩn bị chu đáo về đồ dùng học tập để phục vụ trò chơi, đồ dùng cần đảm bảo tính khoa học, thẩm mĩ, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ em; GV cần có sự chuẩn bị về không gian, thời gian, thời điểm diễn ra trò chơi, không lạm dụng trò chơi biến cả tiết học thành tiết chơi hoặc tổ chức quá nhiều trò chơi trong tiết học tạo cho HS sự thái quá; GV cần chuẩn bị về hình thức tổ chức, có luật chơi rõ ràng, đơn giản, dễ nhớ, dễ thực hiện, không đòi hỏi thời gian dài cho việc huấn luyện. GV cần xác định về số lượng HS tham gia sao cho đủ cả các đối tượng đều được hoạt động. 3. Tổ chức trò chơi theo 3 bước: a. Bước 1- GV hướng dẫn. -GV nêu tên và mục đích trò chơi. - GV hướng dẫn cách chơi, luật chơi, thời gian chơi, hình thức khen thưởng - Cử số lượng thành viên trong mỗi đội chơi ( đủ 3 đối tượng ). - Cử đội trưởng, trọng tài. b. Bước2 - HS tham gia trò chơi.( HS có thể chơi thử nếu GV thấy cần thiết) HS cần nỗ lực, tự giác thực hiện đúng cách chơi, luật chơi mà GV đã nêu ra. c. Bước 3 – Nhận xét, đánh giá. -Các đội chơi tổng kết, báo cáo. - Trọng tài nhận xét, phân định “thắng- thua”, tuyên dương, khen thưởng - HS rút ra điều cần ghi nhớ về nội dung bài học qua trò chơi. Nếu GV thực hiện tốt những việc làm trên, có ý thức coi trọng Phương pháp Trò chơi học tập, hiểu được tầm quan trọng của phương pháp này: không chỉ đơn thuần là cung cấp kiến thức cho HS, phát huy tính tích cực, chủ động tìm tòi, khám phá kiến thức cho HS mà còn tạo cho các em niềm vui học tập mỗi khi đến trườngChắc chắn chất lượng dạy và học môn khoa học nói riêng và các môn học khác nói chung sẽ được nâng cao. Song để thực hiện được điều đó, tôi mạnh dạn có một số ý kiến đề xuất với các cấp lãnh đạo như sau. B/ Ý kiến đề xuất. Bản thân tôi cũng như các GV trong khối mong muốn BGH nhà trường, Phòng GD-ĐT Huyện giúp đỡ: - Một số thiết bị dạy học môn khoa học như: tranh câm “ Sơ đồ cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa:”; một số tranh liên quan đến việc ô nhiễm môi trường; một số thẻ từ - Tổ chức những buổi chuyên đề khoa học có sử dụng đến phương pháp Trò chơi học tập để chúng tôi được học hỏi kinh nghiệm. Trên đây là một vài biện pháp có thể coi là kinh nghiệm của bản thân tôi trong thời gian qua, đó cũng là những gì tôi rút ra từ thực tế giảng dạy. Tôi cũng mạnh dạn đưa ra , mong muốn nhận sự góp ý, bổ sung của Hội đồng khoa học giúp tôi có nhiều biện pháp tốt hơn để thực hiện tốt hơn Phương pháp trò chơi học tập, áp dụng trong thời gian tới , đáp ứng mục tiêu mà Bộ GD-ĐT đã đề ra. Tôi xin chân thành biết ơn! Khe Sanh , ngày 1 tháng 5 năm 2009 Người thực hiện:GV bộ môn, Phạm THị Xinh TÀI LIỆU THAM KHẢO Tên tác giả Tên tài liệu Nhà xuất bản Năm xuất bản Bùi Phương Nga Khoa học lớp 5 (sách giáo khoa) Nhà xuất bản Giáo dục 2006 Bùi Phương Nga Khoa học lớp 5 (sách giáo viên) Nhà xuất bản Giáo dục 2006 Bùi Phương Nga Vở bài tập khoa học Nhà xuất bản Giáo dục 2006 Nguyễn Thị Bảo Ngọc, Nguyễn Mỹ Lê, Nguyễn Thị Thanh Thuỷ Phương pháp dạy học các môn học ở môn học ở lớp 5. Nhà xuất bản Giáo dục. 2007 Phạm Quốc Tuấn Thiết kế bài giảng khoa học lớp 5. Nhà xuất bản Hà Nội 2006 MỤC LỤC PHẦN1: MỞ ĐẦU. 1/ Lý do chọn đề tài. 2/ Lịch sử của SKKN. 3/ Mục đích nghiên cứu. 4/ Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu. 5/ Giới hạn và đối tượng nghiên cứu. 6/Điểm mới trong kết quả nghiên cứu. PHẦN 2: NỘI DUNG. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHƯƠNG2: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG CHƯƠNG3:NHỮNG BIỆN PHÁP 1/GV cần lựa chọn nội dung bài dạy phù hợp với nội dung trò chơi. 2/ Xác định mục đích của trò chơi. 3/ Cách xây dựng một trò chơi học tập. 4/ Tiến hành tổ chức trò chơi học tập. CHƯƠNG4: KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC. PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ. A/ Kết luận. B/ Ý kiến đề xuất. 3 3 4 4 5 5 6 6 6 6 7 7 8 10 15 17 18 18 20