Sáng kiến kinh nghiệm: Một cách “đọc hiểu văn bản” trong bài Ngữ văn 8

y chưa thực hiện. -Kiệt tác là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc đã được công nhận - Sợ sệt khi thấy dây thường xuân đang rụng dần hết lá. *H/S thảo luận theo nhóm: Tự bộc lộ: VD “có lẽ thời tiết thế này thì đêm nay chiếc lá sẽ rụng. Ta phải làm gì để cứu con bé tội nghiệp. à ta có cách rồi nếu như chiếc lá cuối cùng chưa rụng” *Hoạt động chung cả lớp. B.Việc cụ bơ-men làm cho Giôn-xi vẽ chiếc lá cuối cùng trong đêm mưa tuyết lạnh lẽo. -cụ vẽ âm thầm, lặng lẽ bằng chứng là: “Người ta tìm thấy chiếc thang trộn lẫn” -Yêu thương lo lắng hết lòng cho số phận của Giôn-xi +H/S quan sát bảng phụ 2. thảo luận nhóm, làm bài tập trắc nghiệm trên giấy. -Đại diện lên làm trên bảng phụ. +Tạo cho nhân vật và người đọc bất ngờ, làm nổi bật đức hy sinh và lòng vị tha của Bơ-men. -Nghệ thuật kể chuyện đảo lộn thời gian. -Xiu nhận xét: “đó là một kiệt tác” đó là nhận xét hoàn toàn đúng. -Vì nó giống như thật đến nỗi 2 hoạ sĩ thật cũng không nhận ra. - Nó ra đời trong hoàn cảnh khắc nghiệt của một tình yêu thương mạnh mẽ và sự hy sinh cao thượng. - Nó thổi vào tâm hồn Giôn –xi hơi ấm và nghị lực, giúp cô vượt qua cái chết trở về sự sống. - Cụ không hề nghĩ như vậy mà chỉ đơn giản là may ra có thể cứu được cô bé Giôn-xi đáng thương. - Điều đó càng làm tăng thêm giá trị nhân văn của tác phẩm. -Nhà văn muốn ca ngợi tình yêu thương, tấm lòng vị tha của những con người nghèo khổ trên đất Mỹ nói riêng, trên mọi miền trái đất nói chung -Nghệ thuật chân chính phảihướng tới con người và vì con người. -VD: “Nhưng ô kìa!” “ngà hôm đó trôi qua kiểu Hà Lan” đ giúp người đoc thấy rõ thiên nhiên khắc nghiệt và chiếc lá cuối cùng đang héo tàn, theo quy luật tư nhiên nó sẽ rụng – là điều không thể tránh khỏi. Thấy được sự dũng cảm trường tồn của chiếc lá. -Sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ nhìn dây thường xuân đang rụng dần hết lá mà chẳng biết nói năng gì. -Khi nghe Giôn-xi ra lệnh kéo mành lên, Xiu làm theo một cách chán nản gần như tuyệt vọng. -Cố hết sức chăm sóc Giôn-xi: nấu cháo, pha sữa, mời bác sĩ Thể hiện tình yêu thương, chăm sóc Giôn-xi như đối với đứa em ruột thịt Lúc đầu Xiu không hề biết sự thật đó. vì vậy mà khi Giôn-xi bảo kéo mành lên, cô đã “làm theo một cách chán nản” sau đó còn “cúi khuôn mặt hốc hác” xuống người bệnh nói lời não nuột. -Tâm trạng ngạc nhiên không ngờ chiếc lá cuối cùng còn trên cành trong hoàn cảnh khắc nghiệt ấy. -Đó là tâm trạng của Giôn-xi và Xiu HS thảo luận: Có thể ngay khi kéo mành lên lần thứ nhất, cô đã đến đó xem thực hư ra sao và cô đã dấu sự thật đó với Giôn-xi. -Truyện sẽ bớt hấp dẫn vì Xiu không bị bất ngờ và không làm nổi bật được tâm trạng lo lắng thấm đượm tình yêu của xiu. Làm cho nhân vật trở nên tinh tế, vai trò người chị của Xiu càng thêm nổi bật. Giọng kể thủ thỉ, tâm tình như một làn hơi ấm, dịu dàng giữa đêm đông giá buốt _ Bị bệnh nặng, nghèo, mang tâm trạng yếu đối gần như bất lực trước bệnh tật. Cô chỉ trông đợi chiếc lá cuối cùng của cái dây leo già cỗi kia rụng xuống thì cô lìa đời _ Chán nản, mệt mỏi và tuyệt vọng buông xuôi I.Đọc – chú thích 1.Đọc 2.kể tóm tắt 3.Chú thích a. Tác giả (1862 – 1910) -Là nhà văn Mỹ chuyên viết truyện ngắn. b.Tác phẩm: - Vị trí đoạn trích: chiếm hẳn đoạn cuối tác phẩm. II.Tìm hiểu văn bản: 1.Kiệt tác của cụ Bơ-men. Chiếc lá cuối cùng được vẽ trong đêm mưa tuyết phũ phàng. -Thể hiện tình thương yêu bác là: - Đức hy sinh và lòng vị tha cao quý của cụ Bơ-men. - Bức vẽ là một kiệt tác, là một tác phẩm nghệ thuật hướng tới con người -Tác phẩm mang giá trị nhân văn lơn lao. 2.Tình yêu thương của Xiu. *Cách kể chuyện, ngắt đoạn, đảo ngược thời gian làm nổi bật vai trò người chị của Xiu với Giôn-xi: Giàu lòng yêu thương, có tấm lòng vị tha cao cả. 3.Diễn biến tâm trạng của Giôn-xi -Chán nản, mệt mỏi, tuyệt vọng, buông xuôi + Lúc nhìn thấy chiếc lá cuối cùng chưa rụng vào sáng hôm sau, Giôn-xi có tâm trạng như thế nào? +Lần thứ hai, khi trời vừa hửng sáng Giôn-xi lại kéo mành lên hành động đó thể hiện tâm trạng gì? +Khi thấy chiếc lá cuối cùng vẫn dai dẳng kiên cường chống chọi lại khắc nghiệt của thiên nhiên,Giôn-xi đã quyết định ra sao? +Nguyên nhân nào dẫn đến tâm trạng hồi sinh ở Giôn –xi? GV bình: Chiếc lá cuối cùng ấy đã đem lại nhiệt tình tuổi trẻ của Giôn-xi, trở lại cho cô, là phương thuốc màu nhiệm kỳ diệu. Nó như một tia lửa, một động lực làm phát sinh, nội lực giúp Giôn-xi thay đổi tâm trạng, có được tình yêu cộng sống và đấu trang để chiến thắng bệnh tật. +Tại sao nhà văn kết thúc truyên bằng lời kể của Xiu mà không để cho Giôn-xi phản ứng gì thêm + Truyên được kết thúc trên cơ sở 2 sự kiện bất ngờ đối lập nhau tạo nên hiện tượng đảo ngược tình huống 2 lần,em hãy chỉ rõ điều đó *Hoạt động 3: Hướng dẫn tìm hiểu ý nghĩa văn bản: +Từ sự phân tích trên, hãy khái quá lại nghệ thuật của văn bản +Những nghệ thuật đó có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung văn bản? Hoạt đông IV: Hướng dẫn củng cố luyện tập +Nếu được phép đặt tên cho tác phẩm, em sẽ chon nhan đề nào? vì sao +Vì sao OHen-ri lại đặt tên cho tác phẩm của mình là” chiếc lá cuối cùng “? +Hãy tưởng tượng ra sự phản ứng của Giôn-xi khi nghe Xiu kể về sự thật của chiếc lá cuối cùng và cái chết của cụ Bơ -men Từ sự tưởng tượng đó, em hãy viết lại phần kết truyện. +Bức tranh trong SGK minh hoạ cho cảnh nào của truyện? Nếu được vẽ tranh minh hoạ em sẽ chon cảnh nào? Hãy nêu ý tưởng ? +Yêu cầu HS về nhà học để nắm chắc nội dung nghệ thuậtcủa tác phẩm- chủ đề +Viết một đoạn văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm về một nhân vật yêu thích trong văn bản +Chuẩn bị tốt tiết Tiếng Việt và Tập Làm Văn tiết 31.32 -Ngạc nhiên nhưng rồi lại trở lại tâm trạng ban đầu -Tàn nhẫn, lạnh lùng thờ ơ với chính bản thân mình -Nhìn chiếc lá hồi lâu, cô gọi Xiu để tâm sự “ có cái gì đấymuốn chết là một tội.” -Thèm ăn cháo, uống sữa, ước mơ vẽ vịnh -Thuốc men, sự chăm sóc nhiệt tình của bạn, khâm phục sự gan góc kiên cường của chiếc lá. -Đó còn là quá trình đấu tranh của bản thân Giôn-Xi để chiến thắng cái chết -Kết thúc như vậy sẽ tạo cho truyện một dư âm như còn vương vấn để lại trong lòng người đọc nhiều suy nghĩvà dự đoán +Tình huống 1:Giôn-xi đang tiến dần đến cái chết cuối cùng đã chiến thắng bệnh tật trở lại yêu đời. -Tình huống 2: Cụ Bơ-men đang khoẻ mạnh đến cuối truyện thì lại qua đời -Nghệ thuật: Cách kể chuyện độc đáo nhiều tình tiết hấp dẫn, Sắp xếp chặt chẽ, khéo léo, kết cấu đảo ngược tình huống 2 lần, khắc hoạ rõ nét tâm lí hành động của nhân vật -Nội dung: Làm nổi bật chiếc lá dũng cảm và chân dung những con người nghèo khổ nhưng tình yeu thương thì bao la vô tận. -VD: “Kiệt tác của cụ Bơ- men” vì muốn đè cao nhân vật Bơ -men. Và tác phẩm nghệ thuật của cụ -HS tuỳ chọn miễn các em lí giải phù hợp -Vì” chiếc lá cuối cùng” có một vị trí quan trọng xuyên suet toàn bộ cốt truyện gây xúc động và nhên lên tình yêu sự sống đó là hình ảnh cảm động tận đáy lòng người và trở thành một biểu tượng nghệ thuật bất ngờ độc đáo mang ý nghĩa nhân văn, nhân bản sâu sắc -HS thảo luận nhóm, cử đại diện trình bày -Hoạt động cá nhân -Hoạt động nhóm -Yêu cầu1: HS phải làm rõ chủ đề: Bức thông điệp màu xanh về tình yêu thương con người, về quan điểm nghệ thật chân chính là phải hướng tới con người, phục vụ con người. -Yêu cầu 2:HS viết đoạn văn -Tàn nhẫn, lạnh ling, thờ ơ với chính bản thân mình -Khát khao được sống, được làm nghệ thuật 4.Đảo ngược tình huống 2 lần -Một cụ già đi từ sự sống đến cái chết để dẫn dắt một cô gái từ cái chết trở về sự sống III.Tổng kết Ghi nhớ /SGK-90 IV. Luyện tập 1.Chon nhan đề khác cho văn bản 2. Viết lại phần kết của truyện 3.Trình bầy ý tưởng vẽ tranh V.Bài tập về nhà IV Kết luận Việc đọc-hiểu văn bản’’ với biện pháp dạy học bằng hệ thống câu hỏi cảm thụ văn bản được thực hiện dưới hình thức đối thoại để đem lại những kết quả tương đối khả quan .Học sinh đã biết chọn đọc những đoạn văn bản minh hoạ cho các nhiện vụ học tập mọt các chính xác Học sinh có năng lực phán đoán nhanh nhạy nhưng ngữ liệu ngôn ngữ hiểu được mục đích của các văn bản .đạc biệt các em đã biết liên hệ giữa những điều có trong văn bản với thế giới bên ngoài .Trong những lời phát biểu những bài kiểm tra các em đã thực sự hiểu vàvận dụng tác phẩm một cách linh hoạt VBài học rút ra Để giờ học có hiệu quả trước hết người giáo viên phải nắm chắc các phương pháp’’Đọc –hiểu văn bản’’ Nghiên cứu , Nghị quyết Trung ương đã nhiều lần khẳng định “Đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc họcáp dụng những phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề.” Qua việc học tập và nghiên cứu tôi đã nhận thấy việc đổi mới chương trình giáo dục hiện nay không chỉ là việc đổi mới chương trình sách giáo khoa mà thực sự là một cuộc cách mạng về phương pháp dạy học. Trong nhà trường hiện nay, mục tiêu giáo dục tổng quát đã được xác định tương đối phù hợp với sự phát triển của thời đại nhằm đào tạo những con người lao động tự chủ, năng động, sáng tạo, có năng lực giải quyết mọi vấn đề thực tiễnMuốn đào tạo được những con người như vậy thì phương pháp giáo dục phải hướng vào khơi dậy, rèn luyện và phát triển khả năng nghĩ và làm một cách tự chủ, sáng tạo ngay trong học tập và lao động ở nhà trường. Bên cạnh đó , theo quan điểm giáo dục hiện nay là lấy người học làm trung tâm, phát huy vai trò chủ động tích cực của học sinh trong quá trình học tậpĐó là những mục tiêu và quan điểm chung trong nhà trường hiên nay. Ngoài những mục tiêu chung của nhà trường phổ thông , bộ môn Ngữ văn ở nhà trường THCS có mục tiêu cụ thể của nó. Môn Ngữ văn trước hết là một môn học thuộc nhóm khoa học xã hội, điều đó nói lên tầm quan trọng của nó trong việc giáo dục quan điểm, tư tưởng tình cảm cho học sinh. Môn Ngữ văn còn là một môn học thuộc nhóm công cụ, vị trí đó nói lên mối quan hệ giữa môn Ngữ văn với các môn học khác. Học tốt môn Ngữ văn sẽ có tác động tích cựcđến kết quả học tập của các môn học khácvà ngược lại các môn học khác cũng có thể góp phần giúp học tốt môn Ngữ văn