Phương pháp kỷ luật tích cực trong dạy học và giáo dục học sinh ở trường phổ thông

n quí của trẻ - Không thể hiện thương hại, không đầu hàng V. VẬN DỤNG PP KLTC TRONG DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC HỌC SINH 1. Ứng xử tích cực trong lớp học a) Ứng xử tích cực trong lớp học là gì? Ứng xử tích cực trong lớp học là những hành vi tương tác giữa giáo viên - học sinh, học sinh - học sinh, mang tính tích cực chủ động của mỗi chủ thể và thể hiện sự quan tâm, tôn trọng, lắng nghe ý kiến của người khác trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ để đạt mục tiêu dạy học và giáo dục đã đề ra. Dấu hiệu về sự hài lòng trong giao tiếp với học sinh - Cảm giác thoải mái, dễ chịu - Thấy mình đựơc tôn trọng - Cảm thấy người khác lắng nghe mình - Thấy tự tin và phát huy đựơc khả năng của bản thân - Muốn đựơc tiếp tục b) Vì sao cần ứng xử tích cực trong lớp học? Trong dạy học và giáo dục học sinh, ứng xử tích cực có tác động tích cực đối với học sinh, giáo viên và cả gia đình, nhà trường cững như cộng đồng xã hội. - Đối với học sinh: ứng xử tích cực sẽ khiến học sinh thấy tự tin trước đám đông tích cực, chủ động hơn trong thực hiện các nhiệm vụ học tập và giáo dục do đó mà phát huy đựơc khả năng của bản thân. Điều quan trọng là, các em thêm nhiều cơ hội để chia sẻ với thầy cô và bạn học, cảm nhận đựơc giá trị của mình vì thấy mình đựơc người khác quan tâm, tôn trọng và lắng nghe ý kiến. - Đối với giáo viên: ứng xử tích cực sẽ giúp học sinh hiểu và tự giác chấp hành kỉ luật, nhờ đó họ giảm đựơc áp lực quản lý lớp học, được học sinh tin tưởng, tôn trọng. Chính trong mối quan hệ thân thiện giữa giáo viên và học sinh mà môi trường tâm lí trong dạy học và giáo dục được cải thiện, hiệu quả các hoạt động do giáo viên thiết kế, tổ chức sẽ cao hơn. Đây là điều kiện quan trọng để thực hiện mục tiêu dạy học và từng bước nâng cao chất lượng của dạy học và giáo dục trong nhà trường. 2. Một số kỹ năng giúp giáo viên ứng xử tích cực: a)Lắng nghe tích cực là: - Lắng nghe một cách chân thành, gợi mở (cả bằng ánh mắt và trái tim); - Hiểu rõ nội dung học sinh cần nói; - Hiểu rõ đựơc cảm xúc của học sinh. Các rào cản lắng nghe tích cực - Không chú ý, xao nhãng, mất tập trung, gây mất hứng thú của học sinh; - Phán xét, chỉ trích, trách mắng học sinh; - Đỗ lỗi cho học sinh mà không xem xét rõ vấn đề; - Hạ thấp, xem thường học sinh; - Ngắt lời khi học sinh đang nói; - Đưa ra lời khuyên, giải pháp, thuyết trình, giảng giải về đạo đức; - Đồng tình kiểu thương hại. - Ra lệnh, đe dọa b) Khích lệ nâng cao lòng tự trọng, tự tin và động cơ cho học sinh * Các nguyên tắc trong khích lệ học sinh - Việc có thật và cụ thể - Cụ thể và gọi tên một phẩm chất - Chân thành - Luôn để lại cảm xúc tích cực - Ngay lập tức Một số kỹ năng khích lệ - Kỹ năng thể hiện sự hiểu biết, thông cảm và chấp nhận học sinh - Kỹ năng tập trung vào điểm mạnh của học sinh - Kỹ năng tìm điểm tích cực, nhìn nhận tình huống theo cách khác - Kỹ năng tập trung vào những điểm cố gắng mới, tiến bộ mới của học sinh. d) Tăng cường sự tham gia của học sinh trong các hoạt động giáo dục d.1. Hoạt động giáo dục: Hoạt động giáo dục là hoạt động do người lớn tổ chức theo kế hoạch, chương trình giáo dục nhằm đạt các mục tiêu giáo dục đặt ra. Chủ thể của hoạt động này (trực tiếp điều hành và chịu trách nhiệm về những hoạt động đó) là nhà trường, các giáo viên và các nhà giáo dục có liên quan như cha mẹ học sinh, các tổ chức giáo dục xã hội và các cơ sở giáo dục của nhà nước. Các hoạt động giáo dục trong nhà trường, chẳng hạn: hoạt động giáo dục thẩm mĩ, hoạt động giáo dục tư tưởng – chính trị - pháp luật, Hiện nay, xuất hiện thêm nhiều hoạt động giáo dục khác trong nhà trường, chẳng hạn: hoạt động giáo dục môi trường, hoạt động giáo dục phòng chống ma tuý, hoạt động giáo dục dân số, tạo cảm giác quá tải về hoạt động giáo dục học đường. d.2. Xây dựng nội quy lớp học: - Sự tham gia của học sinh trong việc xây dựng nội quy lớp học là cần thiết vì: - Giúp học sinh hiểu, tôn trọng và thực hiện tốt nội quy do các em đề ra; - Giúp học sinh rèn luyện khả năng giao tiếp, nâng cao tinh thần trách nhiệm của học sinh. * Khi tổ chức cho học sinh xây dựng nội quy lớp học, giáo viên cần chú ý - Bám sát mục tiêu giáo dục và qui chế trường học. - Nghiên cứu trước các tài liệu có liên quan đến quyền trẻ em; - Nội quy lớp học được xây dựng từ đầu năm học và có thể bổ sung sau mỗi học kỳ. e) Tổ chức các buổi sinh hoạt dành cho học sinh: g) Hộp thư “Điều em muốn nói” h) Tổ chức các buổi sinh hoạt chung để giải quyết vấn đề 3. Giúp học sinh vượt qua trạng thái tâm lý không tích cực - Chán nản là nguyên nhân của hầu hết những thất bại học đường, đặc biệt với HS em tuổi mới lớn - Đối với những HS chán nản, chậm tiến thường dễ mặc cảm nên rất ngại tham gia vào công việc chung của tập thể, do đó GVCN cần tiếp cận để hiểu được “gu” và tác động vào “sở thích” của HS đó tạo sự trải nghiệm những niềm vui trong hoạt động, củng cố nhu cầu, động lực - Cần tôn trọng các em làm cho các em thấy rằng mình có nhiều điểm mạnh, có giá trị cần phải nỗ lực khai thác, phát huy những điểm mạnh và giá trị, đồng thời khắc phục những điểm yếu và thói quen chưa tốt để rồi chính tự từng em nhận thấy mình cần phải thay đổi thói quen, hành vi chưa tốt. - Cần biết khơi dậy không khí thi đua sôi nổi cho học sinh trong lớp, với tinh thần thi đua lành mạnh trong các lĩnh vực - Cần tổ chức các hoạt động bổ ích, hấp dẫn đa dạng lôi cuốn HS tham gia, qua đó trải nghiệm niềm vui nhận thức, niềm vui được đóng góp, chia sẻ, giúp đỡ, tôn trọng, hợp tác. - Xây dựng môi trường lớp học thân thiện nhằm đáp ứng các nhu cầu được yêu thương, được tôn trọng và có giá trị của từng thành viên trong tập thể lớp, đặc biệt là đối với những HS chán nản, chậm tiến - Giúp các em nhận thấy mình có khả năng, mọi người yêu quý, tôn trọng và tin tưởng mình sẽ thay đổi. Cuộc sống và tương lai của bản thân, của gia đình đang rất cần sự cố gắng và thay đổi của chính em. - Củng cố tích cực sau những thay đổi tốt. Cảm xúc được yêu thương, tôn trọng và cảm giác vui thích lại củng cố thêm các cảm xúc tích cực khác bên trong HS. Khi HS có một hành vi tích cực, người lớn có những phản ứng mang tính chất củng cố. Cứ như vậy một thói quen tốt dần được hình thành. C. KẾT LUẬN: Tăng cường phương pháp kỉ luật tích cực trong nhà trường là biện pháp giáo dục học sinh không sử dụng đến các hình thức bạo lực, trừng phạt. Trong đó giáo viên, nhà quản lý giáo dục áp dụng các hình thức kỉ luật tích cực, phù hợp để giúp học sinh giảm thiểu những hành vi không phù hợp, củng cố các hành vi tích cực và phát triển nhân cách một cách toàn diện, bền vững. Đó là mục tiêu giáo dục trong nhà trường phổ thông. Do đó, muốn vận dụng tốt kỉ luật tích cực trong nhà trường thì trước hết giáo viên cần nhận thức rằng biện pháp kỉ luật trừng phạt HS cần được chấm dựt và thay thế bằng biện pháp kỉ luật tích cực. Để làm được điều này, GV cần có suy nghĩ sâu sắc hơn nữa về nghề dạy học, yêu nghề, mến trẻ, cái tâm phải bao trùm khắp tâm hồn. Hiểu và nắm bắt tâm lý của HS ở mọi lứa tuổi, từng HS và bản thân giáo viên phải có được niềm vui trong công việc. Đồng thời, GV phải tự đặt mình ngang hàng với học sinh để cùng chơi, cùng học, cùng hiểu để tìm cách giáo dục HS thấu tình, đạt lý. Khi HS mắc lỗi thầy cô giáo phải là người bạn, người anh, người chị, người cha, người mẹ chỉ bảo cho các em nhận ra lỗi của mình để tự điều chỉnh để làm sao HS tạo không khí “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Mặt khác, GV phải xác định rằng “Kỉ luật tích cực” không phải là cây đũa thần, không phải là chiếc chìa khóa vạn năng. Do vậy bên cạnh việc sử dụng nó như một giải pháp chủ công thì còn phải linh hoạt, mềm dẻo kết hợp với hệ thống các giải pháp khác đi kèm, sao cho việc kỉ luật HS vẫn phải diễn ra nghiêm túc nhưng đúng luật. HẾT CÂU HỎI Câu 1: Phương pháp kỉ luật tích cực là gì? Để thực hiện phương pháp kỉ luật tích cực trong dạy học và giáo dục học sinh cần đảm bảo những nguyên tắc nào? Phương pháp kỷ luật tích cực là biện pháp giáo dục học sinh không sử dụng những hình thức bạo lực, trừng phạt mà thay vào đó là sử dụng những hình thức kỷ luật tích cực, phù hợp để giúp HS giảm thiểu những hành vi không phù hợp, củng cố các hành vi tích cực và phát triển nhân cách môt cách tốt đẹp, bền vững. Các nguyên tắc thực hiện PP kỉ luật tích cực: Nguyên tắc 1. Vì lợi ích tốt nhất của học sinh. Nguyên tắc 2: Không làm tổn thương đến thể xác và tinh thần của HS. Nguyên tắc 3: Khích lệ và tôn trọng lẫn nhau Nguyên tắc 4: Phù hợp với đặc điểm sự phát triển của lứa tuổi HS Câu 2: Vì sao cần phải đưa phương pháp kỉ luật tích cực vào trường phổ thông? Thực hiện phương pháp kỉ luật tích cực mang lại lợi ích gì cho giáo viên và học sinh? Đưa phương pháp kỉ luật tích cực vào trường phổ thông vì: - Thực trạng giáo dục đạo đức hiện nay trong nhà trường. - Thực hiện phương pháp kỉ luật tích cực là phù hợp với Công ước quốc tế về quyền trẻ em; Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục học sinh của Việt Nam - Thực hiện phương pháp kỉ luật tích cực phù hợp với mục tiêu giáo dục của Việt Nam là “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, thẩm mỹ và nghề nghiệp”. Thực hiện biện pháp kỉ luật tích cực trong dạy học và giáo dục học sinh mang lại lợi ích cho giáo viên: - Giảm được áp lực quản lý lớp học vì học sinh hiểu và tự giác chấp hành kỷ luật. Từ đó giáo viên tạo được sự tin tưởng nơi học sinh, được học sinh tôn trọng và quý mến. - Xây dựng được mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò. Trò kính trọng, tin tưởng và yêu quý thầy cô; thầy cô hiểu, thông cảm với khó khăn của trò, yêu thương và hết lòng vì học sinh. - Nâng cao hiệu quả quản lý lớp học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. - Được sự đồng tình, ủng hộ từ phía gia đình học sinh và xã hội. Thực hiện biện pháp kỉ luật tích cực mang lại lợi ích cho học sinh: - Cóó nhiều cơ hội chia sẻ, bày tỏ cảm xúc, được mọi người quan tâm, tôn trọng và lắng nghe ý kiến. - Tích cực, chủ động hơn trong học tập - Tự tin trước đám đông. - Phát huy được khả năng của cá nhân.