Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tiết 22: Đột biến gen - Năm học 2011-2012

Ngày soạn:02/11/2011 Ngày giảng:05/11/2011 Chương IV - biến dị . Tiết 22 ĐỘT BIẾN GEN I. Mục tiờu bài học 1. Kiến thức + Trình bày được khái niệm và nguyên nhân phát sinh đột biến gen . + Trình bày được tính chất biểu hiện và vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và con người . 2. Kỹ năng Rèn luyện kỹ năng quan sát , phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ và kỹ năng tự nghiên cứu với Sgk . 3.Thỏi độ Yờu thớch mụn học II. Đồ dung dạy học * GV : - Tranh phóng to về các dạng biến đổi cấu trúc của gen . - Các tranh minh hoạ : Đột biến có hại cho bản thân sinh vật và đột biến có lợi cho tất cả sinh vật và con người . III. Phương phỏp -Trực quan, đàm thoại IV. Tổ chức giờ học 1. Khởi động(1’) *ổn định tổ chức * Bài mới : Các cá thể ở đời con thường có nhiều nét khác nhau và khác với bố mẹ , được gọi là hiện tượng biến dị . Các biến dị di truyền được là những biến đổi trong tổ hợp gen ( biến dị tổ hợp ) , trong NST và trong ADN ( đột biến ) . Cơ thể mang biến đổi trong NST và trong ADN được gọi là cá thể đột biến . Các biến dị không di truyền ( thường biến ) là những biến đổi kiểu hình do ảnh hưởng của môi trường . 2.Cỏc hoạt động(39’) Hoạt động 1(10’) Tỡm hiểu đột biến gen * Mục tiờu: HS trỡnh bày được đột biến gen là gỡ. * Đồ dựng: Tranh phóng to về các dạng biến đổi cấu trúc của gen . HĐcủa GV và HS Nội Dung - GV treo tranh phóng to H.21.1 Sgk cho HS quan sát , yêu cầu các em đọc Sgk để trả lời câu hỏi sau : ‚Cấu trúc của đoạn gen bị biến đổi khác với cấu trúc của đoạn gen ban đầu như thế nào ? Hãy đặt tên cho từng dạng biến đổi đó? ‚Đột biến gen là gì ? - GV gợi ý cho HS : Cần quan sát kĩ trình tự , thành phần và số lượng các cặp nuclêôtít ở đoạn ADN ( gen ) chưa bị biến đổi ( a ) để so sánh với những đoạn đã bị biến đổi ( b,c,d ) xem khác nhau như thế nào ? *Kết luận I . Đột biến gen là gì ? Đột biến gen là những biến đổi về số lượng , thành phần trình tự các cặp nuclêôtít , xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN . Hoạt động 2(15’) * Mục tiờu: HS trỡnh bày được nguyờn nhõn phỏt sinh đột biến gen. * Đồ dựng: Tranh phóng to về các dạng biến đổi cấu trúc của gen . HĐcủa GV và HS Nội Dung - GV yêu cầu HS tham khảo Sgk để trả lời câu hỏi : ‚Nguyên nhân gây đột biến gen là gì ? - GV giải thích : ĐBG phát sinh do những rối loạn trong quá trình tự sao chép phân tử ADN dưới ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể . Để gây các đột biến nhân tạo , người ta sử dụng các tác nhân vật lí hoặc hoá học tác động lên cơ thể sinh vật . - GV hỏi : ‚Vì sao các tác nhân nói trên tác động vào ADN lại gây ra được đột biến gen ? - GV liên hệ đến tác hại của 2 quả bom nguyên tử Mĩ thả xuống hai thành phố Hirôsima và Nagasaki của Nhật Bản : không những làm chết hàng vạn người mà còn để lại di chứng cho nhiều thế hệ sau , hoặc chất độc màu da cam do Mĩ thả xuống Việt Nam , gây ra quá thai dị hình cho hàng chục vạn trẻ em . *Kết luận II . Nguyên nhân phát sinh đột biến gen : - Đột biến gen xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN . - Bên ngoài : ảnh hưởng của các tác nhân lí , hoá như tia phóng xạ , hoá chất. - Bên trong : quá trình sinh lí , sinh hoá nội bào bị rối loạn . Hoạt động 3(14’) Tỡm hiểu vai trũ của đột biến gen * Mục tiờu:HS trỡnh bày được vai trũ của đột biến gen * Đồ dựng: Các tranh minh hoạ : Đột biến có hại cho bản thân sinh vật và đột biến có lợi cho tất cả sinh vật và con người . HĐcủa GV và HS Nội Dung - GV yêu cầu HS quan sát tranh phóng to H.21.2 - 4 Sgk để trả lời câu hỏi : ‚Trong các đột biến thể hiện trên H.21.2 - 4 Sgk đột biến nào có lợi , đột biến nào có hại cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người ? - GV nhấn mạnh : Đột biến gen dẫn đến biến đổi cấu trúc prôtêin , gây ra biến đổi kiểu hình . Đột biến gen làm phá vở cấu trúc hài hoà trong kiểu gen đã được chọn lọc lâu đời nên thường biểu hiện ra kiểu hình có hại . *Kết luận III . Vai trò của đột biến gen : - Đa số ĐBG tạo ra các gen lặn . Chúng chỉ biểu hiện ra kiểu hình khi ở thể đồng hợp và trong điều kiện môi trường thích hợp. - Qua giao phối , nếu gặp tổ hợp gen thích hợp , một đột biến vốn có hại lại có thể trở thành có hại . 3.Tổng kết, hướng dẫn về nhà (5’) * Củng cố GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài và nêu lên được : - Các dạng đột biến gen . - Nguyên nhân phát sinh đột biến gen . - Vai trò của đột biến gen . Gợi ý trả lời câu hỏi Sgk : Câu 2: Hãy đánh dấu x vào ô Ê cho câu trả lời đúng nhất trong các câu sau : Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật ? Ê a) . Vì đột biến gen làm phá vở sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen và gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin . Ê b) Đột biến gen làm giảm khả năng thích ứng của sinh vật với môitrường . Ê c) . Đột biến gen gây rối loạn quá trình trao đổi chất của sinh vật . Ê d) . Cả b và c . Câu 3 : GV gợi ý để HS tìm ra một số ví dụ về đột biến gen trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra . * Hướng dẫn về nhà - Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài . - Trả lời các câu hỏi 1, 2, 3 trang 64 Sgk . - Nghiên cứu bài mới : Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể . Yêu cầu : + Đọc bài và kết hợp quan sát hình 22 Sgk . + Trả lời các câu hỏi ở mục lệnh ‚ Sgk . .