Giáo án Sinh học Lớp 9 - Tiết 19 và 20 - Huỳnh Thị Cẩm Nhung

Mục tiêu: 1.Kiến thức: - Củng cố caùc chöông: caùc thí nghieäm cuûa Menden, nhieãm saéc theå, ADN vaø gen. - Vaän duïng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå laøm baøi taäp vaø traû lôøi caâu hoûi. 2.Kỹ năng: - Lập luận, giải toán lai 1 cặp tính trạng phaân tích, so saùnh, toång hôïp. 3.Thái độ: Tính chăm chỉ học tập II.Chuẩn bị: GV: Hệ thống câu hỏi, bài tập. HS: Ôn lại kiến thức đã học III. Phương pháp dạy học: Quan sát, giải thích, hỏi đáp IV.Tiến trình: 1.Ổn định tổ chức: 9A1 9A2 9A3 2.KTBC: Lồng vào bài mới 3.Giảng bài mới: Mở bài: Để củng cố lại kiến thức đã học, tiết này ôn tập Phát triển bài: Hoạt động của GV và HS Nội dung bài học *HĐ1: Ôn tập lại Menđen và di truyền học MT: Giải thích được 2 dạng toán thuận nghịch lai 1 cặp tính trạng Tiến hành: 1/ BT 1 Ở cà chua tính trạng quả đỏ là trội hoàn toàn so với tính trạng quả vàng. Cho cây cà chua quả đỏ TC thụ phấn cà chua quả vàng a/ Xác định kết quả thu được ở F1 và F2? b/ Cho cà chua F1 lai với cà chua quả đỏ F2 thu được kết quả lai như thế nào? 2/ BT2 ở bò tính trạng lông đen là trội hoàn toàn so với tính trạng quả vàng. Cho lai bò lông đen với bò lông đen, ở đời con thấy xuất hiện bò lông vàng. Biết rằng tính trạng màu lông ở bò do 1 cặp gen qui định. Hãy giải thích kết quả và viết sơ đồ lai? *HĐ 2: Ôn lại các kiến thức về NST MT:Nắm được các kiến thức về NST Tiến hành: 1/ Nguyên phân là gì? Nêu những diễn biến cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân? 2/Trình bày điểm giống và khác nhau cơ bản của 2 quá trình phát sinh giao tử đực và cái ở ĐV? 3/ Nêu những điểm khác nhau giữa NST GT và NST thường? 4/Trình bày cơ chế sinh con trai gái ở người. Quan niệm cho rằng người mẹ quyết định việc sinh con trai hay gái đúng hay sai. Vì sao? 5/ Thế nào là di truyền liên kết? Hãy giải thích thí nghiệm của Moocgan về sự di truyền liên kết dựa trên cơ sở tế bào học? *HĐ 3: Ôn lại các kiến thức về AND, ARN, protein MT: Nắm được các kiến thức về AND, ARN, protein Tiến hành 6/ Mô tả sơ lược quá trình tự nhân đôi của phân tử ADN? 7/ Trình bày quá trình tổng hợp và nguyên tắc tổng hợp ARN? 8/ Trình bày sự hình thành chuỗi axitamin? I.Menđen và di truyền học 1/ BT 1a/ Xác định quả thu được ở F1 và F2 -Qui ước gen: Gen A quả đỏ, gen a quả vàng -Xác định KG của P + Cà chua quả đỏ TC có KG AA + Cà chua quả vàng có KG aa -Sơ đồ lai P AA x aa G A a F1 Aa KH 100% quả đỏ, KG 100% Aa F1 x F1 Aa x Aa GF1 A,a A,a F2 AA,Aa,Aa,aa KH 75% quả đỏ: 25% quả vàng KG 25% AA:50%Aa:25%aa b/ Cho cây cà chua F1 lai với cây cà chua quả đỏ F2 -Cà chua quả đỏ F1 KG Aa - Cà chua quả đỏ F2 có 2 loại KG AA, Aa, có 2 trường hợp: - Sơ đồ lai Trường hợp 1 P1 F1 x F2 Aa x Aa GP1 A,a A,a Thế hệ lai AA, Aa, Aa, aa KH 75% quả đỏ: 25% quả vàng KG 25% AA:50%Aa:25% aa Trường hợp 2 P2 F1 x F2 Aa x AA GP2 A,a A Thế hệ lai AA, Aa KH 100 % quả đỏ KG 50% AA: 50%Aa 2/ BT2 -Qui ước gen: Gen A lông đen, a lông vàng, ở đời con thấy xuất hiện bò lông vàng, KH lông vàng là lặnàKG aa, trong đó 1 gen a nhận từ bố, 1 gen a nhận từ mẹ. - Mặt khác bò P đều có KH lông đenà KG phải chứa ít nhất 1 gen A. Vậy KG của bò lông đen là Aa - Sơ đồ lai P Aa x Aa G A, a A, a F1 AA,Aa,Aa,aa KG: 1AA, 2aa, 1aa KH: 3 đen: 1 vàng II.Chương II NST 1/ NP: là hình thức sinh sản của tế bào và sự lớn lên của cơ thể, đồng thời di trì ổn định bộ NST đặc trưng qua các thế hệ tế bào. Gồm 4 kì: - Kyø ñaàu: caùc NST kép baét ñaàu xoaén và co ngắn nên có hình thái rõ rệt. -Kyø giöõa : Caùc NST keùp ñoùng xoaén cöïc ñaïi và xeáp thaønh haøng ôû maët phaúng xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo. -Kyø sau: Töøng NST keùp taùch nhau ôû taâm ñoäng thaønh 2 NST ñôn phaân li veà 2 cöïc cuûa teá baøo. -Kyøcuoái: Caùc NST ñôn duoãi xoaén daøi ra ôû daïng sôïi maûnh daàn thaønh nhiều chaát nhieãm saéc 2/ Gioáng nhau: +Caùc teá baøo maàm (noaõn nguyeân baøo, tinh nguyeân baøo) ñeàu nguyeân phaân lieân tieáp nhieàu laàn. + Noaõn baøo baäc 1 vaø tinh baøo baäc 1 ñeàu giaûm phaân ñeå hình thaønh giao töû. Khaùc nhau: Giao töû caùi Giao töû ñöïc Noaõn baøo baäc 1 qua giaûm phaân 1 cho theå cöïc thöù I coù kích thöôùc nhoû vaø noaõn baäc 2 coù kích thöôùc lôùn. Tinh baøo baäc 1 qua giaûm phaân 1 taïo thaønh 2 tinh baøo baäc 2. Noaõn baøo baäc 2 qua giaûm phaân 2 taïo thaønh 1 theå cöïc thöù 2 coù kích thöôùc beù vaø 1 tb tröùng coù kích thöôùc lôùn. Moãi tinh baøo baäc 2 qua giaûm phaân II taïo taïo thaønh 2 tinh töû, caùc tinh töû seõ phaùt trieån thaønh tinh truøng. Töø moãi noaõn baøo baäc 1 qua giaûm phaân taïo thaønh 2 theå cöïc vaø 1 tb tröùng, trong ñoù chæ coù 1 tb tröùng môùi coù khaû naêng thuï tinh. Moãi tinh baøo baäc 1qua giaûm phaân taïo taïo thaønh 4 tinh truøng 3/ NST thường -Thöôøng toàn taïi vôùi soá caëp lôùn hôn 1 trong teá baøo löôõng boäi -Luoân toàn taïi thaønh töøng caëp töông ñoàng. - Chæ mang gen quy ñònh tính traïng thöôøng cuûa cô theå. NST GT -Thöôøng toàn taïi 1 caëp trong teá baøo löôõng boäi -Luoân toàn taïi thaønh töøng caëp töông ñoàng XX, hoặc không tương đồng XY. -Chủ yếu mang gen quy ñònh tính traïng cuûa cô theå. 4/ Qua giảm phân mẹ cho 1 NST GT X, bố cho 2 loại NST GT X, Y - Sự thụ tinh: tinh trùng X kết hợp trứng X => hợp tử XX ( con gaùi). Tinh truøng Y kết hợp trứng X => XY ( con trai) -Söï phaân li caùc caëp NST trong phaùt sinh giao töû và tổ hợp lại trong quá trình thụ tinh là cơ chế xác định giới tính P 44A + XX x 44 A +XY G 22 A + X, 22 A + X, 22A +Y F1 44A +XX (gái), 44A +XY (trai) -Trong nhân gian có quan niệm người mẹ quyết định việc sinh con trai hay gái là sai. Vì qua giảm phân, mẹ chỉ cho 1 loại trứng 22 A + X, bố cho 2 loại tinh trùng 22 A + X,22A +Y. Như vậy chỉ có NST Y quyết định giới tính nam. 5/-Di truyeàn lieân keát: là hiện tượng moät nhoùm tính traïng ñöôïc di truyền cùng nhau, được qui định bởi các gen treân moät NST , cuøng phaân trong quá trình phân bào -Thí nghiệm của Moocgan: -Ở ruồi giấm, gen B qui định thân xám; gen b qui định thân đen -Gen V qui định cánh dài; gen v qui định cánh cụt P : Thaân xaùm, c.daøi x Thaân ñen, c.cuït BV/ BV bv/ bv Gp : BV bv F1 : BV/ bv Thaân xaùm, c.daøi Lai phân tích BV/ bv x bv/ bv Gp : BV , bv, bv F2 BV/bv; bv/bv 1Thân xám, cánh dài; 1Thân đen, cánh cụt III. Chương III ADN và gen 6/Quá trình tự nhân đôi: + Hai mạch ADN tách nhau theo chiều dọc + Các nuclotit của mạch khuôn lieân keát vôùi caùc nuclotit töï do trong moâi tröôøng noäi baøo theo nguyeân taéc : A – T, G – X + Hai mạch mới của 2 ADN con dần được hình thành trên mạch khuôn của ADN mẹ và ngược chiều nhau -Kết quả: 2 phân tử ADN con được hình thành giống nhau và giống ADN mẹ 7/Quaù trình toång hôïp ARN: + Gen thaùo xoaén, taùch daàn thaønh 2 maïch ñôn. + Caùc nucleotit ôû maïch khuoân lieân keát vôùi nuclotit töï do theo NTBS. + Khi toång hôïp xong, ARN taùch khoûi gen ñi ra chaát teá baøo. Nguyeân taéc toång hôïp: + Khuoân maãu: Döïa treân maïch ñôn cuûa gen. +Boå sung: A –U, T – A, G– X, X – G. 8/ Quaù trình toång hôïp chuỗi axitamin: + mARN rời khỏi nhân đến riboxom +Các tARN mang a.a vào riboxom khóp với mARNtheo NTBS (A - U,G – X) đặt a.a vào đúng vị trí. + Khi riboxom dòch1 nấc trên mARN tạo 1 a.a nối tiếp.Khi riboxom dòch chuyeån heát chieàu daøi cuûa mARN thì chuoãi axit amin ñöôïc toång hôïp xong. - Soạn bài “ đột biến gen” - Mỗi nhóm chuẩn bị 1 vài dạng đột biến ở TV hoặc ĐV 4.Củng cố và luyện tập: GV gọi HS làm lại các BT 4, 5, 6 SGK/47; 4SGK/50; 3, 4, 5SGK/53; 3.4 SGK/56 5.Hướng dẫn HS tự học ở nhà: Học bài theo nội dung đã ôn tập để tiết sau kiểm tra 1 tiết V.RKN: Haõy choïn caâu traû lôøi ñuùng nhaát trong caùc caâu döôùi ñaây: Treân cô sôû pheùp lai moät caëp tính traïng, Menden ñaõ phaùt hieän ra ñònh luaät di truyeàn naøo ? Ñònh luaät phaân li ñoäc laäp. Ñònh luaät ñoàng tính. Ñònh luaät phaân li. Ñònh luaät ñoàng tính vaø ñònh luaät phaân li. Keát quaû cuûa ñònh luaät ñoàng tính cuûa Menden laø gì ? Con lai ôû theá heä thöù 2 ñoàng tính troäi. Con lai ôû theá heä thöù nhaát ñoàng tính laën. Con lai ôû theá heä thöù nhaát ñoàng tính troäi. Con lai ôû theá heä thöù hai ñoàng tính laën. Keát quaû giaûm phaân taïo ra teá baøo con coù soá nhieãm saéc theå nhö theá naøo ? Baèng vôùi soá nhieãm saéc theå cuûa teá baøo meï. Baèng gaáp ñoâi so vôùi soá nhieãm saéc theå cuûa teá baøo meï. Baèng moät nöûa so vôùi soá nhieãm saéc theå cuûa teá baøo meï. Caû a, b, c ñeàu ñuùng. ÔÛ caùc loaøi sinh saûn höõu tính, boä NST ñaëc tröng cuûa loaøi ñöôïc oån ñònh qua caùc theá heä cô theå nhôø cô cheá naøo ? Quaù trình nguyeân phaân. Nguyeân phaân keát hôïp vôùi thuï tinh. Nguyeân phaân keát hôïp vôùi giaûm phaân. Nguyeân phaân, giaûm phaân keát hôïp vôùi thuï tinh Ñaëc ñieåm cuûa gioáng thuaàn chuûng laø gì ? Deå gieo troàng. Coù ñaëc tính di truyeàn ñoàng nhaát vaø cho caùc theá heä sau gioáng vôùi noù. Coù khaû naêng sinh saûn maïnh. Nhanh taïo ra keát quaû trong thí nghieäm. Ñieàu kieän nghieäm ñuùng rieâng cho ñònh luaät phaân li ñoäc laäp maø khoâng caàn coù ôû ñònh luaät ñoàng tính laø ñònh luaät phaân li laø gì ? Tính troäi phaûi troäi hoaøn toaøn. Soá caù theå lai thu ñöôïc phaûi ñuû lôùn. Boá meï phaûi thuaàn chuûng veà caùc caëp tính traïng ñem lai. Caùc caëp gen qui ñònh caùc caëp tính traïng phaûi phaân li ñoäc laäp. Keát quaû naøo döôùi ñaây ñuùng vôùi ñònh luaät phaân li cuûa Menden ? Con coù 700 caây ñeàu coù haït xanh. Con coù 820 caây ñeàu coù haït vaøng. Con coù 360 caây haït vaøng vaø 358 caây haït xanh. Con coù 479 caây haït vaøng vaø 161 caây haït xanh. Pheùp lai naøo laø cuûa ñònh luaät ñoàng tính ? P : Bb x bb . P : BB x Bb. P : BB x bb. P : Bb x Bb. ÔÛ ñoäng vaät neáu soá tinh baøo baäc 1 vaø soá noaõn baøo baäc 1 baèng nhau coù theå keát luaän naøo sau daây laø ñuùng ? Soá tinh truøng nhieàu gaáp ñoâi soá tröùng. Soá tinh truøng nhieàu gaáp 4 laàn soá tröùng. Soá tröùng nhieàu gaáp 4 laàn soá tinh truøng. Soá tinh truøng vaø soá tröùng baèng nhau.