Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 8, Bài 8: Cấu tạo và tính chất của xương - Năm học 2012-2013

Ngày soạn 15/09/2012 Ngày giảng:19/09/2012 Bài 8 -Tiết 8 CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG I Mục tiêu : 1 Kiến thức : - Trình bày được cấu tạo chung của một xương dài , từ đó giải thích được sự lớn lên của xương và khả năng chịu lực của xương. - Xác định được thành phần hoá học của xương để chứng minh được tính đàn hồi và rắn chắc của xương . 2 Kĩ năng -Giải thích, lắng nghe tích cực, hợp tác, tìm kiếm xử lý thông tin. 3 Thái độ : - Giáo dục ý thức giữ gìn và bảo vệ bộ xương, liên hệ với thức ăn giúp cho bộ xương phát triển tốt ở tuổi học sinh. II Đồ dùng -GV Tranh vẽ H 8.1 --> 4 sgk III:Phương pháp Học hợp tác, quan sát, đàm thoại. IV. Hoạt động dạy -học. 1. Khởi động .(5 phút) * Ổn định tổ chức ( 1 phút ) * Kiểm tra bài cũ ( 3 phút ) Bộ xương người gồm mấy phần, cho biết các xương ở các phần đó, nêu chức năng của bộ xương. * vào bài (1 phút) HS đọc mục em có biết cuối bài 8. Những thông tin đó cho em biết điều gì ? Vì sao xương có những khả năng đó? Nội dung bài 9 sẽ giúp ta giải thích điều đó. 2. Các hoạt động (35 phút) Hoạt động 1 ( 15 phút) TÌM HIỂU CẤU TẠO XƯƠNG * Mục tiêu :- Trình bày được Cấu tạo chung của một xương dài , từ đó giải thích được sự lớn lên của xương và khả năng chịu lực của xương. * Đồ dùng: Tranhvẽ H 8.1 --> 4 sgk HĐcủa GV và HS Nội dung Xương dài có cấu tạo nhthế nào ? - HS n/c H 8, thông tin sgk trả lời - Yêu cầu nêu được: + Đầu xương + Thân xương - GV Cấu tạo xương có ý nghĩa gì đối với chức năng nâng đỡ của xương - Hình ống xương nhẹ , xốp - Nan xương phân tán lực tác dụng - GV người ta đã vận dụng kiểu cấu trúc của xương để xây dựng đẩm bảo độ bền, và tiết kiệm nguyên vật liệu VD: làm cột , trụ cầu, vòm nhà.... - HS dựa vào thông tin trả lời: - Chức năng của xương dài - Chức năng sụn bọc đầu xương, mô xương xốp - Chức năng màng xương, mô xương cứng, khoang xương. I. Cấu tạo của xương 1. Cấu tạo xương dài + Đầu xương + Thân xương - Nội dung bảng 8.1 2. Chức năng của xương dài - Nội dung bảng 8.1 Hoạt động 2 ( 5 phút ) SỰ TO RA VÀ DÀI RA CỦA XƯƠNG * Mục tiêu ;HS giải thích được sự dài ra của xương * Đồ dùng; GV Tranhvẽ H 8.1 --> 4 sgk HĐ của GV và HS Nội dung - GV nêu câu hỏi - HS thảo luận nhóm nhỏ thống nhất ý kiến - Xương to ra là nhờ đâu - Xương dài ra nhờ đâu Nêu được vai trò của màng xương giúp xương to ra về bề ngang - GV cung cấp cho HS thí nghiệm chứng minh sự dài ra của xương là do tế bào sụn tăng trưởng đầu xương - HS nhận xét khoảng cách BC, AB, CD khi xương dài ra => Vai trò của sụn tăng trưởng II. Sự to ra và dài ra của xương - Xương to ra là nhờ các tế bào màng xương có khả năng phân chia. - Xương dài ra là nhờ sự phân chia của các tế bào lớp sụn tăng trưởng Hoạt động 3 ( 15 phút) THÀNH PHẦN HOÁ HỌC VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG * Mục tiêu :- Xác địnhđược thànhphần hoá học của xương để chứng minhđược tínhđàn hồi và rắn chắc của xương * Đồ dùng: xương đùi ếch, đền cồn, a xít HCl , .... Hoạt động của GV và HS Nội dung - GV cho HS làm thí nghiệm chứng minh thành phần hoá học của xương - HS tiến hành thí nghiệm theo hướng dẫn bảng phụ + Thả một xương đùi ếch vào cốc đựng HCl 10% + Kẹp xương đùi ếch đốt trên ngọn lửa đèn cồn - HS quan sát thí nghiệm và giải thích hiện tượng - Tại sao khi ngâm xương có bọt khí nổi lên, đó là khí gì ? + Bột khí đó là CO2 CaCO3 + HCl --> CaCl2 + H2CO3 ---> CaCl2 + H2O + CO2 - Tại sao khi ngâm xương xương lại bị dẻo và có thể kéo dài ra thắt nút . - Xương mất phần chất rắn - Phần nào của xương cháy có mùi khét? - Chất hữu cơ - Xương bị cháy gõ nhẹ có hiện tượng gì ? - Xương vỡ vụn - Từ thí nghiệm trên có kết luận gì về thành phần hoá học của xương - GV nếu xương chỉ có chất hữu cơ xương sẽ dẻo, chỉ có chất vô cơ xương giòn dễ vỡ => sự kết hợp 2 chất này theo tỷ lệ nhất định quy định đặc tính của xương, tỷ lệ này thay đổi theo lứa tuổi - Trẻ nhỏ tỷ lệ cốt giao là 2/3, vô cơ 1/3 người già tỷ lệ cốt giao giảm => xương giòn rễ vỡ. - HS nêu kết luận - Xương có tínhchất gì ? - HS nêu kết luận III . Thành phần hóa học của xương a) Thành phần hoá học xương gồm: + Chất hữu cơ ( Chất cốt giao) + Chất vô cơ ( chủ yếu là muối can xi) b) Tính chất của xương là đàn hồi và rắn chắc. 3. Tổng kết và hướng dẫn học ở nhà ( 5 phút) * Tổng kết ( 4 phút) - HS làm bài tập * Xác địnhcác chức năng tương ứng với các phần của xương ở bảng 8.2 bằng cách ghép chữ ( a, b, c.. ) với số ( 1, 2, 3 ..)sao cho phù hợp. Các phần của xương Trả lời chức năng phù hợp Chức năng 1. Sụn đầu xương a) Sinhhồng cầu chứa mỡ ở người già 2. Sụn tăng trưởng b) Giảm ma sát trong khớp xương 3. Mô xương xốp c) Xương lớn lên về bề ngang 4. Mô xương cứng d) Phân tán lực tạo ô chứa tuỷ 5. Tuỷ xương e) Chịu lực g) Xương dài ra * Hướng dẫn học ở nhà( 1 phút) - Học bài, làm bài tập sgk - Chuẩn bị bài 9 V . Phụ lục. Bảng 8.1 Đặc điểm cấu tạo và chức năng của xương Các phần của xương Cấu tạo Chức năng Đầu xương - Sụn bọc đầu xương - Mô xương xốp gồm các nan xương - Giảm ma sát trong khớp xương - Phân tán lực tác dụng - Tạo các ô chứa tuỷ đỏ Thân xương - Màng xương - Giúp cho xương ohát triển bề ngang - Mô xương cứng - Chịu lực đảm bảo vững chắc - Khoang xương - Chứa tuỷ đỏ ở trẻ em, sinhhồng cầu, chứatuỷ vàng ở người lớn