Giáo án Sinh học 6 - Tiết 46: Rêu - Cây rêu - Đinh Thị Hồng Phương

cây rêu. 1 – thân 5 – bào tử 2 – lá 6 – túi bào tử 3 – rễ 7 – ngọn 4 – mạch dẫn e. Hướng dẫn HS tự học ở nhà (2’) * Bài cũ : Học bài và làm bài tập 1,2,3,4 sgk / 127 vào vở bài tập. Tìm hiểu thêm về môi trường sống và cấu tạo của các loại rêu khác. * Bài mới : Nghiên cứu thông tin và nội dung bài “Quyết – cây dương xỉ” Dự đoán trả lời các câu hỏi thảo luận của bài trong sgk/ 128,129. Sưu tầm một số tranh ảnh về các loại cây dương xỉ. Mỗi nhóm chuẩn bị 1 cây dương xỉ, 1 cây lông cu li, 1 cây rau bợ. 5. Rút kinh nghiệm: SGK: GV: HS: Tiết : 47 Ngày dạy : …………………………………………. QUYẾT – CÂY DƯƠNG XỈ 1.Mục tiêu: a.Kiến thức: - Trình bày được đặc điểm cấu tạo, cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản của dương xỉ. - Biết cách nhận dạng một cây thuộc dương xỉ. - Nói rõ được nguồn gốc hình thành các mỏ than đá. b.Kỹ năng : - Rèn luyện khả năng làm việc độc lập và làm việc theo nhóm. - Kỹ năng quan sát, so sánh, nhận biết , phân tích và tổng hợp kiến thức. c.Thái độ: Giáo dục HS thái độ và hành vi yêu và bảo vệ thiên nhiên. 2.Chuẩn bị: a.Giáo viên: Tranh phóng to hình thức sinh sản của cây dương xỉ. Tranh cây dương xỉ. Mẫu vật thật: cây dương xỉ, Kính lúp, kẹp gắp Bảng phụ ghi câu hỏi thảo luận. b.Học sinh: Nghiên cứu thông tin và nội dung bài “Quyết – cây dương xỉ” Dự đoán trả lời các câu hỏi thảo luận của bài trong sgk/ 128,129. Sưu tầm một số tranh ảnh về các loại cây dương xỉ. Mỗi nhóm chuẩn bị 1 cây dương xỉ, 1 cây lông cu li, 1 cây rau bợ. 3.Phương pháp: giảng giải, thảo luận trao đổi nhóm, so sánh, phân tích tổng hợp kiến thức từ hình vẽ và mẫu vật thật. 4.Tiến trình: a.Ổn định tổ chức :Kiểm tra sỉ số học sinh và vệ sinh lớp học. (1’) b.Kiểm tra bài cũ : (4’) Câu hỏi Trả lời Điểm HS:Rêu sống ở những môi trường nào? *Trình bày sự hình thành và phát triển của cây rêu? HS: Mục 1 * Mục 3. 2 8 c. Giảng bài mới: (35’) Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học * Mở bài: Quyết là tên gọi chung của 1 nhóm TV (trong đó có các cây dương xỉ) Sinh sản bằng bào tử như rêu nhưng khác rêu về cấu tạo cơ quan sinh dưỡng và sinh sản. Vậy ta hãy xem sự khác nhau đó như thế nào? HĐ1: Tìm hiểu, quan sát cây dương xỉ (5’) MT: Nêu được đặc điểm, hình thái của rễ, thân, lá cây dương xỉ. Nắm được đặc điểm túi bào tử và sự sai khác trong quá trình phát triển của dương xỉ với rêu. GV: yêu cầu HS các nhóm báo cáo mẫu vật đã thu thập được. Hướng dẫn HS quan sát kỹ cây dương xỉ, đối chiếu với tranh và thảo luận nhóm về các đặc điểm của rễ, thân, lá quan sát được. Chú ý đặc điểm của lá non. Trả lời câu hỏi (3’) ?Cơ quan sinh dưỡng của cây dương xỉ gồm có các bộ phận gì? (rễ, thân, lá: lá già, lá non) ?So sánh lá già và lá non ? (lá già có cuống dài, lá non cuộn tròn.) ?So sánh CQSD của rêu và dương xỉ? (DX có rễ, thân, lá thật, có mạch dẫn) ?Thân mọc như thế nào so với mặt đất ? (dưới đất -> thân ngầm) GV lưu ý HS :tránh nhầm lẫn cuống lá già với thân) GV: yêu cầu HS lật mặt dưới lá dương xỉ già, quan sát và tìm túi bào tử. Kết hợp quan sát hình 39.2 đọc kỹ chú thích và thảo luận theo bàn trả lời câu hỏi bài tập. Dựa vào bài tập trả lời các câu hỏi :(5’) Điền vào chỗ trống những từ thích hợp sau: đẩy bào tử bay ra, bào tử, cây dương xỉ con, túi bào tử, nguyên tản. - Mặt dưới lá dương xỉ có những đốm chứa … (1) … - Vách túi bào tử có một vòng cơ với màng tế bào dày lên rất rõ, vòng cơ có tác dụng …(2) … khi túi bào tử chín. Bào tử rơi xuống đất sẽ nảy mầm và phát triển thành …(3) … rồi từ đó mọc ra …(4) … - Dương xỉ sinh sản bằng …(5) … như rêu, nhưng khác rêu ở chỗ có …(6)… do bào tử phát triển thành. 1-túi bào tử ; 2 - đẩy bào tử bay ra ; 3 - nguyên tản ; 4 – cây dương xỉ con ; 5 – bào tử ; 6 – nguyên tản. ?Vòng cơ có tác dụng gì?( đẩy bào tử bay ra khi túi bào tử chín) ?Cơ quan sinh sản, bộ phận sinh sản và sự phát triển của bào tử? (Cơ quan sinh sản của của dương xỉ là túi bào tử;bộ phận sinh sản là túi bào tử ; sự sinh sản:túi bào tử chứa các bào tử, khi chín các bào tử được các vòng cơ đẩy ra ngoài rơi xuống đất ẩm mọc thành nguyên tản. Các tinh trùng và trứng có trong nguyên tản kết hợp thành hợp tử, hợp tử phát triển thành cây dương xỉ con) GV: yêu cầu HS tự nghiên cứu trả lời câu hỏi sau: ? Hãy so sánh sự sinh sản phát triển của dương xỉ với cây rêu? (Túi bào tử của rêu ở trên ngọn cây rêu; bào tử phát triển thành cây rêu con Túi bào tử của dương xỉ ở mặt dưới lá già; bào tử phát triển thành nguyên tản) GV giải thích thêm:So với rêu, dương xỉ có cấu tạo và hình thức sinh sản phức tạp hơn, phù hợp với môi trường sống ở cạn. HĐ2: Quan sát tranh vẽ hoặc mẫu thật một số cây khác nhau thuộc dương xỉ (10’) MT: Nêu được sự đa dạng (đặc biệt về lá) của các cây này. Nêu được đặc điểm chung của các lá non (cuộn tròn lại ở đầu). GV: hướng dẫn HS cách quan sát, đối chiếu cây lông cu li với tranh ảnh minh hoạ. Dựa vào các gợi ý như sau : + Sự đa dạng hình thái + Đặc điểm chung + Tập nhận biết một cây thuộc dương xỉ ( căn cứ lá non) : Cho HS quan sát cây rau bợ, bèo ong (nếu có)) GV mở rộng kiến thức : Dương xỉ thuộc nhóm Quyết, cây dương xỉ mà ta có thật ra là cây dương xỉ thường (vì nó thường gặp phổ biến ở nhiều nơi), cây lông cu li, cây cỏ bợ, cây bèo ong cũng thuộc cây dương xỉ. Vì chúng đều có đặc điểm chung là đã có rễ, thân, lá thật sự; đã có mạch dẫn, sinh sản bằng bào tử, có bào tử ở mặt dưới lá già, có lá non cuộn tròn) GV: hướng dẫn HS tự hoàn thiện kiến thức. HĐ3: Tìm hiểu sự hình thành than đá (15’) MT: HS có thể biết được than đá đã được hình thành như thế nào trong tự nhiên. Qua đó, HS có thể thấy được vai trò của quyết – dương xỉ với tự nhiên và con người. GV: yêu cầu HS đọc thông tin SGK/130 và trả lời câu hỏi: ?Than đá được hình thành như thế nào?(Cách đây khoảng 300 triệu năm, cây Quyết cổ đại có thân gỗ rất lớn (có cây cao 40m) sinh sản rất nhanh thành rừng. Nhưng do vỏ trái đất thay đổi làm cho nhiều ĐTV chết đi, trong đó có quyết cổ đại, bị vùi lấp sâu dưới lòng đất. Nhờ tác dụng của các vi khuẩn và sức nóng, sức ép của tầng trên trái đất mà chúng dần dần hình thành than đá) GV: gợi ý hướng dẫn HS hoàn thành kết luận bài bằng các câu hỏi nhỏ : ? Tổ tiên của cây dương xỉ ngày nay là cây gì? (quyết cổ đại) ? Nhờ đâu mà quyết cổ đại hình thành được than đá? (do vỏ trái đất thay đổi làm quyết cổ đại bị chết và bị vùi sâu dưới lòng đất, nhờ vi khuẩn và sức nóng, sức ép của tầng trên trái đất mà nó dẩn thành than đá) 1. QUAN SÁT CÂY DƯƠNG XỈ a) Cơ quan sinh dưỡng. - Có 2 loại lá: Lá già có cuống dài, lá non cuộn tròn. - Thân hình trụ nằm dưới đất. - Rễ thật. - Đã có mạch dẫn. b) Túi bào tử và sự phát triển của dương xỉ. - Dương xỉ sinh sản bằng bào tử. - Cơ quan sinh sản là túi bào tử. - Túi bào tử chứa các bào tử, khi chín các bào tử được các vòng cơ đẩy ra ngoài rơi xuống đất ẩm mọc thành nguyên tản. Các tinh trùng và trứng có trong nguyên tản kết hợp thành hợp tử, hợp tử phát triển thành cây dương xỉ con 2..MỘT VÀI LOẠI DƯƠNG XỈ THƯỜNG GẶP. - Dương xỉ thuộc nhóm Quyết, là những thực vật đã có thân, rễ, lá thật và có mạch dẫn. - Một số cây dương xỉ thường gặp là : cây dương xỉ, cây lông cu li, cây rau bợ. 3. QUYẾT CỔ ĐẠI VÀ SỰ HÌNH THÀNH THAN ĐÁ - Tổ tiên của cây dương xỉ ngày nay là cây quyết cổ đại. - Do vỏ trái đất thay đổi làm quyết cổ đại bị chết và bị vùi sâu dưới lòng đất, nhờ vi khuẩn và sức nóng, sức ép của tầng trên trái đất mà nó dẩn thành than đá. d. Củng có và luyện tập (3’) BÀI TẬP: Điền vào chỗ trống những từ thích hợp: Dương xỉ là những cây đã có … (1) …, .. (2)…, … (3) … thật sự. Trên thân cây dương xỉ thường có phủ những … (4) … Lá non của cây dương xỉ bao giờ cũng có đặc điểm … (5) … Khác với cây rêu, bên trong thân và lá dương xỉ đã có … (6) …, làm chức năng vận chuyển. Dương xỉ sinh sản bằng … (7) … như rêu, nhưng khác rêu ở chỗ có … (8) … do bào tử phát triển thành. Các túi bào tử của dương xỉ thường mọc thành … (9) … nằm ở … (10) …, và vách túi bào tử thường có … (11) …, có tác dụng … (12) … bào tử. 1 – thân 6 – mạch dẫn 2 – lá 7 – bào tử 3 – rễ 8 – nguyên tản 4 – lá non 9 – những đốm đen 5 – cuộn tròn 10 – mặt dưới lá 11 – các vòng cơ 12 – đẩy e. Hướng dẫn HS tự học ở nhà (2’) * Bài cũ : Học bài và làm bài tập 1,2,3 sgk / 131 vào vở bài tập. Tìm hiểu thêm về môi trường sống và cấu tạo của các loại dương xỉ khác. Đọc mục : “Em có biết ?” * Bài mới : Chuẩn bị tiết sau ôn tập giữa học kỳ. Học bài và xem lại nội dung, bài tập và các câu hỏi thảo luận trong tất cả các bài đã học bắt đầu từ chương “SINH SẢN SINH DƯỠNG” đến nay. 5. Rút kinh nghiệm: SGK: GV: HS: