Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 23 - Trợ từ, thán từ - Vũ Văn Toàn

bµi gi¶ng m«n ng÷ v¨nTiÕt 23trî tõ, th¸n tõGi¸o viªn d¹y: Vò V¨n ToµnTr­êng THCS Nam §µo1, VÝ dô:NghÜa cña c¸c c©u d­íi ®©y cã g× kh¸c nhau? V× sao cã sù kh¸c nhau ®ã? - Nã ¨n hai b¸t c¬m. - Nã ¨n nh÷ng hai b¸t c¬m. - Nã ¨n cã hai b¸t c¬m.C©u 1: Nãi lªn sù viÖc kh¸ch quan lµ: nã ¨n (sè l­îng) hai b¸t c¬m.C©u 2: Cã thªm tõ nh÷ng ngoµi viÖc diÔn ®¹t mét c¸ch kh¸ch quan nh­ c©u thø nhÊt cßn cã ý nhÊn m¹nh ®¸nh gi¸ viÖc nã ¨n ai b¸t c¬m lµ nhiÒu, lµ v­ît qu¸ møc b×nh th­êng.C©u thø 3 cã thªm tõ cã , ngoµi viÖc diÔn ®¹t mét sù viÖc kh¸ch quan nh­ c©u thø nhÊt , nã cßn cã ý nghÜa nhÊn m¹nh, ®¸nh gi¸ viÖc nã ¨n hai b¸t c¬m lµ Ýt, lµ kh«ng ®¹t møc ®é b×nh th­êng.2, C¸c tõ nh÷ng vµ cã th­êng ®i kÌm víi mét tõ trong c©u ®Ó biÓu thÞ th¸i ®é nhÊn m¹nh, ®¸nh gi¸ cña ng­êi nãi ®èi víi sù vËt, sù viÖc ®­îc nãi ®Õn trong c©u.ChØ ra t¸c dông cña c¸c tõ chÝnh, ®Ých, ngay trong c¸c vÝ dô sau:a, Nãi dèi tù lµm h¹i chÝnh m×nh.b, T«i d· gäi ®Ých danh nã ra.c, B¹n kh«ng tin ngay c¶ t«i n÷a µ?T¸c dông:NhÊn m¹nh c¸c ®èi t­îng ®­îc nãi ®Õn lµ m×nh, nã t«i. 1, VÝ dô: C¸c tõ nµy, a vµ v©ng trong c¸c ®o¹n trÝch sau ®©y biÓu thÞ ®iÒu g×? a) Nµy ! ¤ng gi¸o ¹ ! C¸i gièng nã còng kh«n ! Nã cø lµm in nh­ nã tr¸ch t«i ; nã kªu ­ ö, nh×n t«i, nh­ muèn b¶o t«i r»ng: “A ! L·o giµ tÖ l¾m ! T«i ¨n ë víi l·o nh­ thÕ mµ l·o xö víi t«i thÕ nµy µ ? (Nam Cao, L·o H¹c) b) - Nµy, B¶o b¸c Êy cã trèn ®i ®©u th× trèn. Chø cø n»m ®Êy, chèc n÷a hä vµo thóc s­u, kh«ng cã, hä l¹i ®¸nh trãi th× khæ. Ng­êi èm rÒ rÒ nh­ thÕ, nÕu l¹i ph¶i mét trËn ®ßn, nu«i mÊy th¸ng cho hoµn hån ? - V©ng, ch¸u còng d· nghÜ nh­ cô. Nh­ng ®Ó ch¸o nguéi, ch¸u cho nhµ ch¸u hóp lÊy vµi hóp ®·. (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn)- Tõ nµy cã t¸c dông g©y sù chó ý ë ng­êi ®èi tho¹i (cßn gäi lµ h« ng÷). - Tõ a trong tr­êng hîp nµy lµ tiÕng thèt ra ®Ó biÓu thÞ sù tøc giËn khi nhËn ra ®iÒu g× ®ã kh«ng tèt.- Tõ v©ng ë ®©y lµ tiÕng dïng ®Ó ®¸p l¹i lêi ng­êi kh¸c mét c¸ch lÔ phÐp, tá ý nghe theo.L­u ý: a cßn ®­îc dïng trong tr­êng hîp biÓu thÞ sù vui mõng, sung s­íng vÝ dô: + A ! MÑ ®· vÒ ! (biÓu thÞ sù vui mõng) + A ! L·o giµ tÖ l¾m ! (biÓu thÞ sù tøc giËn)a) Nµy ! ¤ng gi¸o ¹ ! C¸i gièng nã còng kh«n ! Nã cø lµm in nh­ nã tr¸ch t«i ; nã kªu ­ ö, nh×n t«i, nh­ muèn b¶o t«i r»ng: “A! L·o giµ tÖ l¾m ! T«i ¨n ë víi l·o nh­ thÕ mµ l·o xö víi t«i thÕ nµy µ? (Nam Cao, L·o H¹c) b) - Nµy, B¶o b¸c Êy cã trèn ®i ®©u th× trèn. Chø cø n»m ®Êy, chèc n÷a hä vµo thóc s­u, kh«ng cã, hä l¹i ®¸nh trãi th× khæ. Ng­êi èm rÒ rÒ nh­ thÕ, nÕu l¹i ph¶i mét trËn ®ßn, nu«i mÊy th¸ng cho hoµn hån ? - V©ng, ch¸u còng d· nghÜ nh­ cô. Nh­ng ®Ó ch¸o nguéi, ch¸u cho nhµ ch¸u hóp lÊy vµi hóp ®·. (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) LÊy vÝ dô c¸c c©u v¨n, trong ®ã c¸c tõ nµy, a, v©ng cã thÓ mét m×nh lµm thµnh c©u ®éc lËp. - A ! MÑ ®· vÒ ! - Nµy ! Nh×n k×a ! - V©ng ! Con lªn ngay ®©y.Bµi tËp 1: (SGK)Trong c¸c c©u d­íi ®©y, tõ nµo trong c¸c tõ in ®Ëm) lµ trî tõ, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ trî tõ ?a) ChÝnh thÇy hiÖu tr­ëng ®· tÆng t«i quyÓn s¸ch nµy. b) ChÞ DËu lµ nh©n vËt chÝnh cña t¸c phÈm “ T¾t ®Ìn”.c) Ngay t«i còng kh«ng biÕt ®Õn viÖc nµy.d) Anh ph¶i nãi ngay ®iÒu nµy cho c« gi¸o biÕt.e) Cha t«i lµ c«ng nh©n. g) C« Êy ®Ñp ¬i lµ ®Ñp.h) T«i nhí m·i nh÷ng kØ niÖm thêi niªn thiÕu. i) T«i nh¾c anh nh÷ng ba bèn lÇn mµ anh vÉn quªn. Bµi tËp 2 (SGK): Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c trî tõ in ®Ëm trong nh÷ng c©u sau: a) Nh­ng ®êi nµo t×nh th­¬ng yªu vµ lßng kÝnh mÕn mÑ t«i l¹i bÞ nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn x©m ph¹m ®Õn MÆc dÇu h¬n mét n¨m rßng mÑ t«i kh«ng göi cho t«i lÊy mét l¸ th­, nh¾n ng­êi th¨m t«i lÊy mét lêi vµ göi cho t«i lÊy mét ®ång quµ. ( Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu) b) Hai ®øa mª nhau l¾m. Bè mÑ ®øa con g¸i biÕt vËy, nªn còng b»ng lßng g¶. Nh­ng hä th¸ch nÆng qu¸: nguyªn tiÒn mÆt ph¶i mét tr¨m ®ång b¹c, l¹i cßn cau, cßn r­îu c¶ c­íi n÷a th× mÊt ®Õn cøng hai tr¨m b¹c.(Nam Cao, L·o H¹c) c) TÝnh ra cËu Vµng cËu Êy ¨n khoÎ h¬n c¶ t«i, «ng gi¸o ¹!(Nam Cao, L·o H¹c) d) Råi cø mçi n¨m r»m th¸ng t¸m Tùa nhau tr«ng xuèng thÕ gian c­êi. ( T¶n §µ, Muèn lµm th»ng Cuéi) - lÊy: nhÉn m¹nh ý hoµn toµn kh«ng cã g×.- nguyªn: chØ kÓ riªng (tiÒn th¸ch c­íi).- ®Õn: qu¸ v« lÝ, qu¸ tèn kÐm.- c¶: NhÊn m¹nh viÖc ¨n qu¸ møc b×nh th­êng cña cËu Vµng.- cø:nhÊn m¹nh mét viÖc lÆp l¹i ®Òu ®Æn, nhiÒu lÇn. Bµi tËp 3 (SGK): ChØ ra th¸n tõ trong c¸c c©u d­íi ®©y ( TrÝch tõ t¸c phÈm L·o H¹c cña Nam Cao):§ét nhiªn l·o b¶o t«i:Nµy ! Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g× ®Êy, «ng gi¸o ¹ ! µ ! Th× ra l·o ®ang nghÜ ®Õn th»ng con l·o.b) – Con chã lµ cña ch¸u nã mua ®Êy chø !... Nã mua vÒ nu«i, ®Þnh ®Ó ®Õn lóc c­íi vî th× giÕt thÞt Êy ! Sù ®êi l¹i cø th­êng nh­ vËy ®Êy. Ng­êi ta ®Þnh råi ch¼ng bao giê ng­êi ta lµ ®­îc. c) – V©ng ! «ng gi¸o d¹y ph¶i ! §èi víi chóng m×nh th× thÕ lµ sung s­íng. d) Chao «i ! §èi víi nh÷ng ng­êi ë quanh ta, nÕu ta kh«ng cè t×m mµ hiÓu hä, th× ta chØ thÊy hä gµn dë, ngu ngèc, bÇn tiÖn, xÊu xa, bØ æi toµn nh÷ng cí ®Ó cho ta tµn nhÉn [].e) Hìi ¬i l·o h¹c ! Th× ra ®Õn lóc cïng l·o còng cã thÓ lµm liÒu nh­ ai hÕt Bµi tËp 4 ( SGK): C¸c th¸n tõ in ®Ëm trong nh÷ng c©u sau ®©y béc lé nh÷ng c¶m xóc g×? a) Chuét Cèng chïi bé r©u vµ gäi ®¸m bé h¹ : “K×a chóng bay ®©u, xem th»ng Nåi §ång h«m nay cã g× chÐn ®­îc kh«ng ?”. Lò chuét bß lªn ch¹n, leo lªn b¸c Nåi §ång. N¨m s¸u th»ng xóm l¹i hóc mâm vµo, cè m·i míi lËt ®­îc c¸i vung nåi ra. “Ha ha ! C¬m nguéi ! L¹i cã mét b¸t c¸ kho ! C¸ r« kho khÕ : võa dõ võa th¬m. ChÝt chÝt, anh em ¬i, l¹i ®¸nh chÐn ®i th«i !”. B¸c Nåi §ång run nh­ cÇy sÊy : “Bïng boong. ¸i ¸i ! L¹y c¸c cËu, c¸c «ng, ¨n th× ¨n, nh­ng ®õng ®¸nh ®æ t«i xuèng ®Êt. C¸i ch¹n cao thÕ nµy, t«i ng· xuèng kh«ng vì còng bÑp, chÕt mÊt !”.(NguyÔn §×nh Thi, C¸i tÕt cña MÌo Con) b) Than «i ! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? (ThÕ L÷, Nhí rõng) Ha ha: Kho¸i chÝ ¸i ¸i: Tá ý van xin Than «i: Tá ý nuèi tiÕc kÝnh chóc c¸c thÇy c« gi¸o m¹nh kháe, h¹nh phóc !Chóc c¸c con häc sinh ch¨m ngoan, häc giái !