Giáo án môn Giáo dục công dân Lớp 11 - Bài 9: Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt nam - Những thành tựu chủ yếu của 60 năm xây dựng và phát triển

tuïng taïi phieân toøa treân cô sôû xem xeùt ñaày ñuû, toaøn dieän caùc chöùng cöù, yù kieán cuûa kieåm saùt vieân vaø caùc beân ñöông söï; caùc cô quan tö phaùp coù traùch nhieäm taïo ñieàu kieän ñeå luaät sö tham gia vaøo quaù trình toá tuïng... Chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa Vieän kieåm saùt ñaõ ñöôïc ñieàu chænh laïi, theo ñoù, Vieän kieåm saùt chæ thöïc haønh quyeàn coâng toá vaø kieåm saùt hoaït ñoäng tö phaùp. Vieän kieåm saùt caùc caáp chòu traùch nhieäm veà vieäc ñeå oan sai trong vieäc baét, taïm giöõ, taïm giam trong phaïm vi thaåm quyeàn pheâ chuaån cuûa mình... Cheá ñoä baùo caùo cuûa Vieän tröôûng Vieän kieåm saùt ñòa phöông coù söï thay ñoåi (Vieän tröôûng Vieän kieåm saùt nhaân daân ñòa phöông chòu traùch nhieäm traû lôøi chaát vaán cuûa ñaïi bieåu Hoäi ñoàng nhaân daân), Vieän kieåm saùt nhaân daân ñòa phöông chòu söï giaùm saùt cuûa Hoäi ñoàng nhaân daân ôû ñòa phöông. Cuøng vôùi tieán trình ñoåi môùi heä thoáng chính trò vaø ñoåi môùi tö duy nhaø nöôùc, noäi dung vaø phöông thöùc laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi Nhaø nöôùc ñaõ coù böôùc ñoåi môùi, vöøa baûo ñaûm taêng cöôøng vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, vöøa phaùt huy traùch nhieäm, tính chuû ñoäng cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc. Ñaõ thaønh moät neáp chung raát roõ neùt veà vieäc caùc caáp chính quyeàn, töø Chính phuû, Thuû töôùng Chính phuû ñeán laõnh ñaïo caùc ñòa phöông thöôøng xuyeân tieáp xuùc, gaëp gôõ caùc doanh nghieäp, laéng nghe vaø toân troïng yù kieán cuûa hoï. Coù theå khaúng ñònh raèng, nhöõng keát quaû cuûa ñoåi môùi heä thoáng chính trò vaø Nhaø nöôùc, töø ñoåi môùi tö duy, chính saùch, phaùp luaät ñeán toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa boä maùy nhaø nöôùc ñaõ taïo neàn taûng vöõng chaéc cho ñoåi môùi vaø phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi, giöõ vöõng quoác phoøng-an ninh trong thôøi kyø qua. Baûn chaát giai caáp coâng nhaân, tính daân toäc, tính nhaân daân cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc giöõ vöõng vaø cuûng coá. Ñaây laø maët maïnh cô baûn cuûa heä thoáng chính trò vaø cuûa neàn daân chuû ôû nöôùc ta. 3. Nhöõng yeáu keùm vaø baát caäp trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Nhaø nöôùc, trong heä thoáng phaùp luaät hieän nay Beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc trong quaù trình ñoåi môùi, Ñaûng ta ñaõ kòp thôøi nhìn roõ nhöõng maët yeáu keùm môùi cuûa heä thoáng chính trò, cuûa boä maùy Nhaø nöôùc, thaáy roõ nhöõng khoù khaên, vöôùng maéc môùi caàn giaûi quyeát. Ñoù laø: a. Boä maùy nhaø nöôùc ta chöa thaät trong saïch, vöõng maïnh; tình traïng tham nhuõng, laõng phí, quan lieâu coøn nghieâm troïng, chöa ñöôïc ngaên chaën; hieäu löïc vaø khaû naêng quaûn lyù, ñieàu haønh chöa ngang taàm vôùi tình hình môùi, kyû cöông xaõ hoäi bò buoâng loûng. b. Quaûn lyù nhaø nöôùc chöa ngang taàm vôùi ñoøi hoûi cuûa thôøi kyø ñoåi môùi, chöa phaùt huy ñaày ñuû maët tích cöïc vaø haïn cheá ñöôïc tính töï phaùt, tieâu cöïc cuûa kinh teá thò tröôøng. Ñaát ñai, voán taøi saûn nhaø nöôùc chöa ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ, söû duïng laõng phí vaø thaát thoaùt nghieâm troïng. Chöa taêng cöôøng ñöôïc vai troø chuû ñaïo cuûa kinh teá nhaø nöôùc, chöa phaùt trieån ñöôïc kinh teá hôïp taùc vaø phaùt huy khaû naêng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, chaäm ñoåi môùi so vôùi yeâu caàu cuûa quaù trình hoäi nhaäp quoác teá, moät boä phaän doanh nghieäp kinh doanh phi phaùp, toäi phaïm kinh teá coù chieàu höôùng gia taêng veà quy moâ vaø thuû ñoaïn, moät boä phaän caùn boä nhaø nöôùc lôïi duïng chöùc vuï, quyeàn haïn, tham nhuõng laøm giaøu baát chính. c. Toå chöùc boä maùy nhaø nöôùc coøn naëng neà, chòu söï phaân coâng phoái hôïp giöõa caùc cô quan nhaø nöôùc trong vieäc thöïc hieän 3 quyeàn: laäp phaùp, haønh phaùp, tö phaùp coøn nhieàu ñieåm chöa roõ raøng veà chöùc naêng, nhieäm vuï, moái quan heä phaân caáp trung öông - ñòa phöông coøn nhieàu maët chöa cuï theå (nhö veà quaûn lyù ñaàu tö, taøi chính, toå chöùc boä maùy, keát hôïp quaûn lyù theo ngaønh vaø laõnh thoå...) laøm cho tình traïng taäp trung quan lieâu cuõng nhö phaân taùn, cuïc boä chaäm ñöôïc khaéc phuïc. Veà söï thoáng nhaát quyeàn löïc nhaø nöôùc vaø söï phaân coâng, phoái hôïp treân quan ñieåm chung ñaõ ñöôïc nhaát trí, nhöng nhaän thöùc cuï theå coøn khaùc nhau vaø do ñoù trong hoaït ñoäng thöïc tieãn coøn coù vöôùng maéc, truøng laép, chöa taïo ra ñöôïc söï ñoàng boä, aên khôùp neân chöa phaùt huy ñöôïc hieäu löïc, hieäu quaû cuûa boä maùy nhaø nöôùc. Coâng taùc tö phaùp coøn boäc loä nhieàu haïn cheá. Chính hình söï, caùc cheá ñònh luaät daân söï vaø toá tuïng coøn nhieàu baát caäp, chaäm ñöôïc söûa ñoåi, boå sung. Ñoäi nguõ caùn boä tö phaùp, boå trôï tö phaùp coøn thieáu; trình ñoä nghieäp vuï, baûn lónh chính trò cuûa moät boä phaän caùn boä coøn yeáu, thaäm chí coù moät soá caùn boä sa suùt veà phaåm chaát ñaïo ñöùc vaø traùch nhieäm ngheà nghieäp. Vaãn coøn tình traïng oan, sai trong ñieàu tra, baét, giam giöõ, truy toá, xeùt xöû. d. Tình traïng quan lieâu, tham nhuõng, laõng phí trong boä maùy nhaø nöôùc tuy ñaõ thöïc hieän moät soá bieän phaùp ngaên ngöøa vaø tröøng trò, nhöng caùc bieän phaùp ñoù chöa toû ra coù hieäu quaû, do ñoù, caùc teä naïn naøy vaãn coøn xaûy ra khaù gay gaét, traàm troïng, laøm giaûm loøng tin cuûa nhaân daân ñoái vôùi chính quyeàn vaø gaây aûnh höôûng xaáu trong xaõ hoäi. Söï thieáu coâng taâm, minh baïch trong coâng vuï cuûa moät boä phaän coâng chöùc laøm cho ngöôøi daân baát bình, aûnh höôûng xaáu ñeán phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi. ñ. Söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng chöa ñaùp öùng yeâu caàu cuûa quaù trình ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Nhaø nöôùc vaãn coøn tình traïng buoâng loûng vaø bao bieän, choàng cheùo neân chöa phaùt huy toát vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng vaø hieäu löïc ñieàu haønh cuûa boä maùy nhaø nöôùc. e. Nhu caàu hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñoøi hoûi phaùp luaät nöôùc ta phaûi töông thích vôùi caùc quy ñònh phaùp lyù quoác teá, bao goàm caùc quy phaïm luaät quoác teá, caùc ñieàu öôùc quoác teá vaø thoâng leä quoác teá, cuõng nhö caùc quy ñònh phaùp lyù cuûa caùc toå chöùc quoác teá vaø khu vöïc. Coù theå noùi raèng, cho ñeán nay söï töông thích ñoù ñang laø vaán ñeà lôùn cuûa heä thoáng phaùp luaät nöôùc ta. g. Moät trong nhöõng söï baát caäp cuûa phaùp luaät hieän nay laø söï thieáu oån ñònh vaø tính khaû thi cuûa noù. Khoâng ít quy ñònh phaùp luaät ñöôïc xaây döïng coâng phu, toán keùm, nhöng môùi ban haønh chöa laâu ñaõ coù nhu caàu phaûi boå sung, söûa ñoåi. Tình hình naøy ñaõ laøm cho phaùp luaät nöôùc ta khoù baét kòp nhòp ñieäu phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc vaø caøng laøm khoù khaên theâm khaû naêng töông thích vôùi caùc khoâng gian phaùp lyù quoác teá. h. Keá hoaïch xaây döïng phaùp luaät, phöông phaùp xaây döïng caùc vaên baûn vaø phong caùch laøm luaät cuûa chuùng ta ñaõ ñöôïc ñoåi môùi nhieàu trong nhöõng naêm qua, nhöng nhìn chung vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu veà soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng xaây döïng phaùp luaät. Coù nhieàu nguyeân nhaân gaây ra nhöõng yeáu keùm cuûa heä thoáng chính trò, cuûa boä maùy nhaø nöôùc, trong ñoù chuû yeáu laø do vieäc xaây döïng Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN trong ñieàu kieän chuyeån ñoåi neàn kinh teá laø nhieäm vuï môùi meû; hieåu bieát cuûa chuùng ta coøn ít, coù nhieàu vieäc phaûi vöøa laøm, vöøa tìm toøi, ruùt kinh nghieäm; chöa kòp thôøi xöû lyù nhöõng vaán ñeà phaùt sinh trong thöïc tieãn ñoåi môùi, ñaëc bieät laø nhöõng vaán ñeà noåi leân ngaøy caøng böùc xuùc nhö tình traïng quan lieâu, laõng phí, tham nhuõng, thieáu traùch nhieäm trong boä maùy nhaø nöôùc; thieáu nhöõng bieän phaùp caûi caùch, nhaát laø caûi caùch haønh chính, caûi caùch tö phaùp cöông quyeát hôn, trieät ñeå hôn; toå chöùc thöïc hieän, chuû tröông chöa kieân quyeát vaø chöa ñuû maïnh ñeå taïo chuyeån bieán tích cöïc nhaèm khaéc phuïc nhöõng khuyeát ñieåm, yeáu keùm. III. Nhöõng baøi hoïc veà quaù trình xaây döïng Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN vaø nhöõng ñònh höôùng hoaøn thieän Traûi qua 60 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån, nhaát laø qua gaàn 20 naêm thöïc hieän coâng cuoäc ñoåi môùi, chuùng ta ñaõ coù theå ruùt ra moät soá baøi hoïc veà xaây döïng Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN Vieät Nam. Thöù nhaát, xaây döïng Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN phaûi gaén vôùi vieäc taêng cöôøng söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laø nhaân toá baûo ñaûm cho Nhaø nöôùc hoaït ñoäng ñuùng höôùng, ñuùng muïc tieâu vaø quyõ ñaïo phuïc vuï nhaân daân. Neàn tö töôûng cuûa Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN Vieät Nam laø chuû nghóa Maùc- Leânin vaø tö töôûng Hoà Chí Minh. Thöù hai, trong quaù trình xaây döïng Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN phaûi luoân luoân quaùn trieät nguyeân taéc taát caû quyeàn löïc nhaø nöôùc thuoäc veà nhaân daân, thöïc hieän daân chuû, phaùt huy söï saùng taïo cuûa nhaân daân, tham khaûo vaø choïn loïc kinh nghieäm cuûa nhaân loaïi. Thöù ba, ñeà cao phaùp luaät baûo ñaûm söï ñieàu chænh phaùp luaät ñaày ñuû, ñoàng boä, phuø hôïp vôùi nhu caàu phaùt trieån khaùch quan cuûa xaõ hoäi, baûo veä kòp thôøi caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp vaø chính ñaùng cuûa nhaân daân. Thöù tö, khoâng ngöøng giaùo duïc yù thöùc phaùp luaät cho moïi taàng lôùp nhaân daân, ñeà cao ñaïo ñöùc xaõ hoäi laøm neàn taûng cho vieäc cuûng coá phaùp cheá XHCN. Thöù naêm, xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc ñuû ñöùc, taøi, naâng cao chaát löôïng coâng vuï cuûa Nhaø nöôùc phaùp quyeàn XHCN. Thöù saùu, Nhaø nöôùc phaûi luoân luoân töï ñoåi môùi phöông höôùng hoaït ñoäng, naêng ñoäng, saùng taïo, phuø hôïp vôùi thöïc tieãn Vieät Nam. Taùc giaû: ÑAØO TRÍ UÙC — Viện Thoâng tin Khoa học xaõ hoäi.htm Taøi lieäu tham khaûo 1. Hoà Chí Minh. Toaøn taäp. Taäp 5.- H.: Söï thaät.- 1985 2. Hoà Chí Minh. Toaøn taäp. Taäp 4.- H.: Söï thaät.- 1984 3. Hoà Chí Minh. Veà xaây döïng Ñaûng.- H.: Söï thaät.- 1980 4. Hoà Chí Minh. Toaøn taäp. Taäp 8.- H.: Söï thaät.- 1985 5. Vaên kieän Hoäi nghò Ñaïi bieåu toaøn quoác giöõa nhieäm kyø khoaù VII naêm 1994/ Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam.- 1994. Uyû ban nhaân daân thaønh phoá Hoà Chí Minh, bieåu töôøng quyeàn löïc cuûa nhaø nöôùc