Giáo án môn Giáo dục công dân Lớp 11 - Bài 3: Suy nghĩ về phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt nam

cuoái cuøng cuûa daân toäc laø tieán tôùi chuû nghóa xaõ hoäi. Phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû Vieät Nam khoâng phaûi laø söï gaùn gheùp chuû quan cuûa Ñaûng giöõa kinh teá thò tröôøng vaø chuû nghóa xaõ hoäi, maø laø vieäc keát hôïp döïa treân cô sôû tieáp thu coù choïn loïc, ñoàng thôøi bieát naém baét ñuùng söï vaän ñoäng taát yeáu cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi cuûa Ñaûng ta. 2. Quaù trình nhaän thöùc veà kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa laø moät quaù trình hoaøn thieän tö duy lyù luaän veà kinh teá vaø toång keát thöïc tieãn phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc cuûa Ñaûng. Töø Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VI (thaùng 12-1986), Ñaûng ñaõ pheâ phaùn nhöõng haïn cheá, yeáu keùm cuûa cô cheá taäp trung quan lieâu bao caáp, ñeà ra ñöôøng loái ñoåi môùi toaøn dieän ñaát nöôùc, ñöa ra nhöõng quan nieäm môùi veà con ñöôøng, phöông phaùp xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi trong thôøi kyø quaù ñoä, veà cô caáu kinh teá vaø thöøa nhaän söï toàn taïi khaùch quan cuûa saûn xuaát haøng hoùa, thò tröôøng. Ñoàng thôøi cuõng ñöa ra chuû tröông phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vôùi caùc hình thöùc kinh doanh phuø hôïp. Coi troïng vieäc keát hôïp lôïi ích caù nhaân, taäp theå vaø xaõ hoäi; chuù yù chaêm lo toaøn dieän vaø phaùt huy nhaân toá con ngöôøi; coù nhaän thöùc môùi veà chính saùch xaõ hoäi. Ñeán Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VII, Ñaûng nhaän ñònh neàn kinh teá ñaát nöôùc laø ñaõ böôùc ñaàu hình thaønh neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn, vaän ñoäng theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc vaø khaúng ñònh: “Phaùt trieån neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn laø moät chuû tröông chieán löôïc laâu daøi trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi”.(1) Taïi Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VIII, vôùi nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc böôùc ñaàu, Ñaûng nhaän ñònh: “Cô cheá thò tröôøng ñaõ phaùt huy taùc duïng tích cöïc to lôùn ñeán söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Noù chaúng nhöõng khoâng ñoái laäp maø coøn laø moät nhaân toá khaùch quan caàn thieát cuûa vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc theo con ñöôøng xaõ hoäi chuû nghóa”(2). Nhö vaäy chuùng ta ñaõ coù böôùc ñoät phaù veà tö duy veà kinh teá thò tröôøng, coi ñoù laø yeáu toá quan troïng ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc, ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi. Tieáp tuïc cuøng vôùi quaù trình ñoåi môùi toaøn dieän cuûa ñaát nöôùc vaø thoâng qua toång keát thöïc tieãn, ñeán Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX, Ñaûng ñaõ chæ ra: “... thöïc hieän nhaát quaùn vaø laâu daøi chính saùch phaùt trieån neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn vaän ñoäng theo cô cheá thò tröôøng, coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, ñoù chính laø neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa”(3) vaø khaúng ñònh roõ raøng: “Phaùt trieån kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa laø ñöôøng loái chieán löôïc nhaát quaùn, laø moâ hình kinh teá toång quaùt trong suoát thôøi kyø quaù ñoä ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû Vieät Nam”.(4) Ñeán nay, xaây döïng neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû nöôùc ta vaãn tieáp tuïc ñöôïc Ñaûng khaúng ñònh taïi Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù X nhö sau: “Ñeå ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi, chuùng ta phaûi phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa; ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa; xaây döïng neàn vaên hoùa tieân tieán, ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc laøm neàn taûng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi; xaây döïng neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa, thöïc hieän ñaïi ñoaøn keát daân toäc; xaây döïng Nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa cuûa nhaân daân, do nhaân daân, vì nhaân daân; xaây döïng Ñaûng trong saïch, vöõng maïnh; baûo ñaûm vöõng chaéc quoác phoøng vaø an ninh quoác gia; chuû ñoäng vaø tích cöïc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá”(5). Ñoàng thôøi, nhöõng vaán ñeà lyù luaän lieân quan ñeán xaây döïng theå cheá kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ñöôïc laøm saùng roõ hôn, cuï theå vôùi 4 noäi dung cô baûn laø: - Naém vöõng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa trong neàn kinh teá thò tröôøng ôû nöôùc ta hieän nay. - Naâng cao vai troø vaø hieäu löïc quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc. - Phaùt trieån ñoàng boä vaø quaûn lyù coù hieäu quaû söï vaän haønh cuûa caùc loaïi thò tröôøng cô baûn theo cô cheá caïnh tranh laønh maïnh. - Phaùt trieån maïnh caùc thaønh phaàn kinh teá, caùc loaïi hình toå chöùc kinh doanh. Nhaän thöùc veà chuû nghóa xaõ hoäi vaø con ñöôøng ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta tröôùc ñaây ñöôïc Ñaûng khaúng ñònh trong Cöông lónh xaây döïng ñaát nöôùc trong thôøi kyø quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi (naêm 1991) vôùi 6 ñaëc tröng cô baûn, ñeán Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù X ñöôïc saùng toû hôn vôùi 8 ñaëc tröng laø: Laø moät xaõ hoäi daân giaøu, nöôùc maïnh, coâng baèng, daân chuû, vaên minh; do nhaân daân laøm chuû; coù neàn kinh teá phaùt trieån cao, döïa treân löïc löôïng saûn xuaát hieän ñaïi vaø quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát; coù neàn vaên hoùa tieân tieán, ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc; con ngöôøi ñöôïc giaûi phoùng khoûi aùp böùc, baát coâng, coù cuoäc soáng aám no, töï do, haïnh phuùc, phaùt trieån toaøn dieän; caùc daân toäc trong coäng ñoàng Vieät Nam bình ñaúng, ñoaøn keát, töông trôï vaø giuùp ñôõ nhau cuøng tieán boä; coù Nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa cuûa nhaân daân, do nhaân daân, vì nhaân daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn; coù quan heä höõu nghò vaø hôïp taùc vôùi nhaân daân caùc nöôùc treân theá giôùi. Toùm laïi, tö duy veà kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa Ñaûng ta, cuõng nhö nhaän thöùc veà con ñöôøng ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi cuûa chuùng ta ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän hôn tröôùc. Ñeán nay, chuùng ta ñaõ xaùc ñònh ñöôïc roõ theá naøo laø kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, baûn chaát, muïc tieâu cuûa noù vaø nhöõng noäi dung cô baûn caàn laøm ñeå hoaøn thieän theå cheá kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Chuùng ta cuõng hieåu hôn caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa chuû nghóa xaõ hoäi vaø con ñöôøng ñi leân xaõ hoäi chuû nghóa cuûa Vieät Nam. Chính vì vöøa laøm, vöøa toång keát thöïc tieãn vaø ñoåi môùi tö duy lyù luaän ñeå töø ñoù laïi soi ñöôøng cho nhöõng böôùc ñi tieáp theo neân Ñaûng ñaõ laõnh ñaïo nhaân daân thöïc hieän ñöôïc coâng cuoäc ñoåi môùi ñaït ñöôïc nhieàu thaønh tích raát quan troïng. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng thaønh töïu to lôùn vaø coù yù nghóa lòch söû chuùng ta vaãn coøn nhöõng haïn cheá, nhö: taêng tröôûng kinh teá chöa töông xöùng vôùi khaû naêng, chaát löôïng, hieäu quaû, söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá coøn keùm, cô caáu kinh teá chuyeån dòch chaäm; cô cheá, chính saùch veà vaên hoùa - xaõ hoäi chaäm ñoåi môùi, nhieàu vaán ñeà xaõ hoäi böùc xuùc chöa ñöôïc giaûi quyeát toát; caùc lónh vöïc quoác phoøng, an ninh, ñoái ngoaïi coøn moät soá haïn cheá... 3. Vì vaäy, trong thôøi gian tôùi ñeå phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû nöôùc ta, caàn phaûi tieáp tuïc xaây döïng vaø hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät hoaøn chænh nhaèm taïo moâi tröôøng phaùp lyù cho caùc chuû theå kinh teá hoaït ñoäng coù hieäu quaû, gaén taêng tröôûng kinh teá vôùi baûo ñaûm veà maët xaõ hoäi. Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät veà quaûn lyù nhaø nöôùc ñeå heä thoáng naøy thöïc söï laø coâng cuï ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc, vöøa phoøng ngöøa, vöøa choáng tham nhuõng, laõng phí moät caùch hieäu quaû nhaát. Xaây döïng vaø hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät coøn phaûi baûo ñaûm phuø hôïp vôùi caùc thoâng leä quoác teá bôûi Vieät Nam ñaõ chính thöùc laø thaønh vieân cuûa Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi. Ñoàng thôøi heä thoáng phaùp luaät phaûi goùp phaàn baûo veä taøi nguyeân moâi tröôøng cuûa Vieät Nam. Caùc chính saùch veà phaân phoái, trôï caáp phaûi baûo ñaûm lôïi ích kinh teá chính ñaùng cho nhöõng ngöôøi coù coâng, nhöõng ñoái töôïng ñöôïc höôûng cheá ñoä chính saùch xaõ hoäi vaø giaûm bôùt khoaûng caùch veà thu nhaäp cho moïi ñoái töôïng lao ñoäng giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá. Chính saùch daân toäc phaûi ñöôïc hoaøn thieän hôn ñeå baûo ñaûm khoái ñoaøn keát ñaïi daân toäc... Cuøng vôùi vieäc xaây döïng vaø hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät, caàn kieän toaøn laïi boä maùy nhaø nöôùc; xaây döïng cô cheá hoaït ñoäng coù hieäu quaû; naâng cao trình ñoä ñoäi nguõ caùn boä, coâng chöùc, ñoàng thôøi coù bieän phaùp xöû lyù nhöõng caùn boä tha hoùa veà phaåm chaát, yeáu keùm veà naêng löïc; phaùt huy daân chuû ñeå xaây döïng moät Nhaø nöôùc trong saïch, vöõng maïnh, thöïc söï cuûa daân, do daân vaø vì daân. Trong quaù trình phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû Vieät Nam caàn luoân baûo ñaûm söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam bôûi chæ coù nhö vaäy vieäc xaây döïng neàn kinh teá thò tröôøng ôû nöôùc ta môùi thöïc söï ñi theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy moät maët quaù trình xaây döïng neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa phaûi ñaët döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, maët khaùc Ñaûng cuõng caàn phaûi luoân ñoåi môùi, naâng cao naêng löïc laõnh ñaïo vaø söùc chieán ñaáu, ñoåi môùi phöông thöùc laõnh ñaïo cho phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Ñoã Mai Thaønh (1) Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VII, Nxb Söï thaät, H.1997, tr 21 (2) Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VIII, Nxb Chính trò Quoác gia, H.1996, tr 26 (3) Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX, Nxb Chính trò Quoác gia, Haø Noäi, 2001, tr 86 (4) Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX, Nxb Chính trò Quoác gia, H.2001, tr 86 (5) Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù X, Nxb Chính trò Quoác gia, Haø Noäi, 2006, tr 69 Troàng rau an toaøn Coâng nghieäp deät may phaùt trieån khaù maïnh ôû Höng Yeân