Giáo án Lịch sử Lớp 9 - Tiết 4, Bài 3: Quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa

Ngaøy daïy : Tieát PPCT: 4 Baøi 3 : QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN CUÛA PHONG TRAØO GIAÛI PHOÙNG DAÂN TOÄC VAØ SÖÏ TAN RAÕ CUÛA HEÄ THOÁNG THUOÄC ÑÒA. 1. MUÏC TIEÂU : a. Kieán thöùc: Hoïc sinh naém ñöôïc: Quaù trình ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc vaø söï tan raõ cuûa heä thoáng thuoäc ñòa ôû Chaâu AÙ Phi Mó La Tinh. Nhöõng neùt khaùi quaùt veà tình hình Chaâu AÙ töø sau chieán tranh theá giôùi thöù hai ñeán nay Trung Quoác vaø AÁn Ñoä. Tình hình Ñoâng Nam AÙ tröôùc vaø sau 1945. Nhöõng dieãn bieán chuû yeáu cuûa quaù trình ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc cuûa caùc nöôùc naøy, traûi qua 3 giai ñoaïn phaùt trieån, moãi giai ñoaïn coù neùt ñaëc thuø rieâng. b. Kó naêng: Reøn cho hoïc sinh phöông phaùp tö duy logic khaùi quaùt, toång hôïp, phaân tích caùc söï kieän lòch söû vaø kó naêng söû duïng baûn ñoà. c. Thaùi ñoä: - Hoïc sinh thaáy ñöôïc quaù trình ñaáu tranh kieân cöôøng anh duõng ñeå giaûi phoùng daân toäc cuûa nhaân daân caùc nöôùc AÙ, Phi, Mó La Tinh. - Chuùng ta caàn taêng cöôøng tình ñoaøn keát höõu nghò vôùi nhaân daân caùc nöôùc Chaâu AÙ, Phi, Mó La Tinh ñeå choáng keû thuø chung laø CNÑQ thöïc daân. - Naâng cao loøng töï haøo daân toäc vì trong nöûa sau TK XX chuùng ta seõ ñaùnh thaéng 2 ñeá quoác lôùn maïnh laø Phaùp vaø Mó. Ñoù laø nguoàn coå vuõ lôùn lao ñoái vôùi caùc daân toäc bò aùp böùc ñang ñaáu tranh cho ñoäc laäp daân toäc. 2. CHUAÅN BÒ : Giaùo vieân: Baûn ñoà theá giôùi, SGK, SGV. b. Hoïc sinh: Taäp baøi hoïc, baøi soaïn, vôû baøi taäp, SGK. 3. PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC: Phöông phaùp tö duy logic, khaùi quaùt toång hôïp, phaân tích, phaùt vaán, söû duïng baûn ñoà, thaûo luaän nhoùm. 4. TIEÁN TRÌNH : 4.1 OÅn ñònh toå chöùc : kieåm tra só soá 4.2.Kieåm tra baøi cuõ : -Em haõy xaùc ñònh vò trí caùc nöôùc Ñoâng AÂu treân baûn ñoà ? (tieâu bieåu 5 böôùc) Nguyeân nhaân naøo chuû yeáu daãn ñeán söï suïp ñoå nhanh choùng CNXH ôû caùc nöôùc Ñoâng AÂu ? - Xaùc ñònh ñuùng 5 nöôùc. - Nguyeân nhaân: Moâ hình CNXH coù nhieàu khuyeát taät vaø thieáu soùt, chuû quan duy yù chí . . . - Söï choáng phaù cuûa CNÑQ vaø caùc theá löïc choáng CNXH. -Cuoäc caûi toå cuûa Goocbachoáp thaát baïi ñeå laïi haäu quaû gì ? Choïn caâu ñuùng nhaát. a) Ñaûng coäng saûn Lieân Xoâ bò ñình chæ b) Chính phuû Xoâ Vieát bò giaûi theå c) 11 nöôùc coäng hoøa tuyeân boá ñoäc laäp d) Caâu a, b, c ñuùng (x) e) Caâu a, b ñuùng ( Ñaùp aùn d laø ñuùng nhaát) Giaùo vieân goïi hoïc sinh nhaän xeùt, boå sung, keát luaän – ghi ñieåm 4.3. Giaûng baøi môùi : Giôùi thieäu baøi: Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai, cao traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc dieãn ra raát soâi noåi ôû Chaâu AÙ, Phi, Mó La Tinh laøm cho heä thoáng thöïc daân cuûa CNÑQ tan raõ töøng maûnh lôùn vaø ñi tôùi suïp ñoå hoaøn toaøn nhö theá naøo, ta vaøo baøi môùi. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng 1: GV : yeâu caàu Hs : ñoïc SGK muïc I GV hoûi : Em haõy trình baøy phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc ôû caùc nöôùc Chaâu AÙ, Phi, Mó La Tinh töø 1945 ñeán giöõa nhöõng naêm 60 cuûa TK XX ? Hs : Nhaân daân moät soá nöôùc Ñoâng Nam AÙ ñaõ ñöùng leân khôûi nghóa vuõ trang giaønh ñoäc laäp nhö: + Inñoâneâxia (17/8/1945) + Vieät Nam (2/9/1945) + Laøo (12/10/1945) Sau ñoù phong traøo lan sang Nam AÙ vaø Baéc Phi: + AÁn Ñoä (1946 – 1950) + Ai Caäp (1952) + Angieâri (1945 – 1962) + Iraéc (1958) Ñaëc bieät 1960, 17 nöôùc Chaâu Phi tuyeân boá ñoäc laäp. GV choát laïi: Giöõa nhöõng naêm 60 cuûa TK XX heä thoáng thuoäc ñòa cuûa CNÑQ ñaõ bò suïp ñoå. Naêm 1967 heä thoáng thuoäc ñòa chuû yeáu chæ coøn ôû vuøng Nam Phi (5,2 trieäu km2 vôùi 35 trieäu daân). GV : Keát hôïp chæ treân baûn ñoà theá giôùi caùc nöôùc ñaõ giaønh ñöôïc ñoäc laäp Gv giaûi thích theâm : Naêm 1960, 17 nöôùc Chaâu Phi giaønh ñoäc laäp neân ta goïi laø “Naêm Chaâu Phi” Ñaïi hoäi ñoàng Lieân Hieäp Quoác khoùa 15 (1960) ñaõ thoâng qua vaên kieän “Tuyeân ngoân veà thuû tieâu hoaøn toaøn chuû nghóa thöïc daân” trao traû ñoäc laäp cho caùc quoác gia vaø daân toäc thuoäc ñòa. Naêm 1963, Lieân Hieäp Quoác thoâng qua tuyeân ngoân veà thuû tieâu hoaøn toaøn caùc hình thöùc cuûa cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc. GV : chuyeån yù sang phaàn II, hoaït ñoäng 2 Hoaït ñoäng 2 : GV : goïi hoïc sinh ñoïc SGK muïc II Thaûo luaän nhoùm ñoâi noäi dung : Haõy trình baøy phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc treân theá giôùi (töø giöõa nhöõng naêm 60 ñeán nhöõng naêm 70 TK XX)? 1 Hs : thaûo luaän nhoùm ñoâi. Ñaïi dieän nhoùm yù kieán, nhoùm khaùc boå sung. Hs : Neùt noåi baät trong giai ñoaïn naøy laø nhaân daân caùc nöôùc AÊnggoâla, Moâ daêm bít, Ghineâbít xao laät ñoå aùch thoáng trò cuûa Boà Ñaøo Nha laø thaéng lôïi quan troïng cuûa caùch maïng Chaâu Phi GV : yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh vò trí 3 nöôùc AÊnggoâla, Moâdaêmbít, Ghineâbít xao treân baûn ñoà Chaâu Phi (3HS leân xaùc ñònh) GV : chuyeån yù sang phaàn III – Hoaït ñoäng 3 1 Hs : ñoïc SGK muïc III Hoaït ñoäng 3 : GV : Em haõy trình baøy phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc treân theá giôùi töø giöõa nhöõng naêm 70 ñeán giöõa nhöõng naêm 90 cuûa TK XX ? 1 Hs : Chuû nghóa thöïc daân coøn toàn taïi ñoù laø cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc (Apac thai) taäp trung ôû 3 nöôùc phía nam Chaâu Phi, Taây Nam Phi (Namabia) Roâñeâdia (DimbaBueâ) vaø coäng hoøa Nam Phi. Sau nhieàu naêm ñaáu tranh giaønh thaéng lôïi, cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc bò xoùa boû sau haøng theá kæ toàn taïi. GV minh hoïa theâm : Thaùng 11/1993 vôùi söï nhaát trí cuûa 21 chính Ñaûng baûn döï thaûo hieán phaùp coäng hoøa Nam Phi ñöôïc thoâng qua, chaám döùt 341 naêm toàn taïi cheá ñoä Apac thai. Thaùng 9/1991 Ner xôn Man ñoâ la trôû thaønh toång thoáng da ñen ñaàu tieân cuûa coäng hoøa Nam Phi, thaéng lôïi naøy coù yù nghóa quan troïng ñaùnh daáu söï tan raõ cuûa cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc ñaày daõ man vaø baát coâng. GV : Sau khi heä thoáng thuoäc ñòa bò suïp ñoå nhieäm vuï cuûa nhaân daân caùc nöôùc AÙ, Phi, Mó La Tinh laø gì ? 1 Hs : - Cuûng coá ñoäc laäp - Xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc khoûi söï ñoùi ngheøo. GV minh hoïa theâm : Tình hình kinh teá caùc nöôùc AÙ, Phi, Mó La Tinh coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Nôï nöôùc ngoaøi choàng chaát, khoù coù khaû naêng thanh toaùn : + 1965: 38,1 tæ USD + Nhöõng naêm 80: 451 tæ USD + Ñaàu nhöõng naêm 90: 1300 tæ USD + Coâng nghieäp vaø xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc naøy laø 10 ñeán 12% cuûa TG + Daân soá chieám 70% cuûa TG * Tuy vaäy hieän nay coù moät soá nöôùc ñaõ vöôn leân thoaùt khoûi ñoùi ngheøo thaønh nöôùc NIC GV : cho hoïc sinh leân xaùc ñònh vò trí 3 nöôùc Dimbabueâ, Namibia vaø coäng hoøa Nam Phi treân baûn ñoà theá giôùi. GV Sô keát baøi: Ba giai ñoaïn cuûa phong traøo giaûi phoùng daân toäc vaø noäi dung quan troïng nhaát cuûa moãi giai ñoaïn. Töø nhöõng naêm 90 cuûa TK XX caùc daân toäc AÙ Phi Mó La Tinh ñaõ ñaäp tan ñöôïc heä thoáng thuoäc ñòa cuûa CNÑQ, thaønh laäp haøng loaït nhaø nöôùc treû tuoåi. Ñoù laø thaéng lôïi coù yù nghóa lòch söû laøm thay ñoåi caên baûn boä maët cuûa caùc nöôùc AÙ, Phi, Mó La Tinh. * Lieân heä Vieät Nam: traûi qua 2 cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp vaø Mó. I/. GIAI ÑOAÏN TÖØ NAÊM 1945 ÑEÁN GIÖÕA NHÖÕNG NAÊM 60 CUÛA THEÁ KÆ XX * Chaâu AÙ : + Inñoâneâxia (17/8/1945) + Vieät Nam (2/9/1945) + Laøo (12/10/1945) + AÁn Ñoä (1946 – 1950) * Chaâu Phi: + Ai Caäp (1952) + Angieâri (1945 – 1962) + 1960, 17 Nöôùc giaønh ñoäc laäp + 1967 Heä thoáng thuoäc ñòa CNÑQ caên baûn bò suïp ñoå. * Mó La Tinh: -Cuba (1959) II/. GIAI ÑOAÏN TÖØ GIÖÕA NHÖÕNG NAÊM 60 ÑEÁN GIÖÕA NHÖÕNG NAÊM 70 CUÛA TK XX: - Phong traøo giaûi phoùng daân toäc ôû AÊnggoâla, Moâdaêmbít, Ghineâbítxao phaùt trieån, giaønh ñöôïc ñoäc laäp. III/. GIAI ÑOAÏN TÖØ GIÖÕA NHÖÕNG NAÊM 70 ÑEÁN GIÖÕA NHÖÕNG NAÊM 90 CUÛA TK XX : - Xoùa boû ñöôïc cheá ñoä phaân bieät chuûng toäc Apacthai - Caùc nöôùc giaønh ñöôïc chính quyeàn: + Roâñeâdia (DimbaBueâ) + Taây Nam Phi (Namabia) + Coäng hoøa Nam Phi. - Heä thoáng thuoäc ñòa cuûa CNÑQ bò suïp ñoå. * Nhieäm vuï caùc nöôùc AÙ, Phi, Mó La Tinh: Cuûng coá, xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc giaøu maïnh. 4.4.Cuûng coá vaø luyeän taäp : _ Em haõy neâu caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa phong traøo ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc vaø moät soá söï kieän lòch söû tieâu bieåu ? (Hs traû lôøi döïa theo noäi dung vöøa hoïc) _ Em haõy xaùc ñònh vò trí caùc quoác gia cuûa Chaâu AÙ, Chaâu Phi. Mó La Tinh ñaõ giaønh ñöôïc ñoäc laäp ? Ví duï: Chaâu AÙ: Vieät Nam, Indoâneâxia, Laøo Chaâu Phi: Coäng hoøa Nam Phi, Aênggoâla . . . Mó La Tinh: Cuba _Em haõy neâu nhieäm vuï chuû yeáu cuûa caùc nöôùc Chaâu AÙ, Phi, Mó La Tinh sau khi giaønh ñoäc laäp laø gì ? Cuûng coá ñoäc laäp Xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc traùnh söï ñoùi ngheøo . . . 4.5. Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø: Hoïc sinh veà nhaø hoïc baøi kó , laøm baøi vaøo vôû baøi taäp. Chuaån bò Baøi 4 : CAÙC NÖÔÙC CHAÂU AÙ Töï hoïc: + Ñoïc baøi ít nhaát 3 laàn + Traû lôøi caâu hoûi maøu xanh SGK + Xem hình 4,5 SGK trang 16,17