Giáo án Lịch sử Lớp 12 - Bài 1: Sự hình thành trật tự thế giới mới sau chiến tranh thế giới thứ hai (1945 – 1949)

BÀI 1 : SỰ HÌNH THÀNH TRẬT TỰ THẾ GIỚI MỚI SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI (1945 – 1949) I. HỘI NGHỊ IANTA (2 - 1945) VÀ NHỮNG THỎA THUẬN CỦA BA CƯỜNG QUỐC: 1. Hoàn cảnh lịch sử: - Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ 2 bước vào giai đoạn kết thúc. Nhiều vấn đề quan trọng và cấp bách đặt ra trước các cường quốc Đồng minh: + Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn các nước phát xít. + Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh. + Phân chia thành quả chiến thắng giữa các nước thắng trận. - Từ ngày 4 - 11/2/1945, một hội nghị quốc tế được triệu tập tại Ianta (Liên Xô) với sự tham dự của nguyên thủ 3 cường quốc: Xtalin (Liên Xô), Rudơven (Mĩ), Sớcsin (Anh). 2. Những quyết định quan trọng của hội nghị: - Tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản. Để nhanh chóng kết thúc chiến tranh, trong 2 - 3 tháng sau khi đánh bại Đức, Liên Xô sẽ tham chiến chống Nhật ở châu Á. - Thành lập Liên hợp quốc nhằm duy trì hòa bình, an ninh thế giới. - Thỏa thuận việc đóng quân giải giáp quân phát xít. Phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu, châu Á. + Ở châu Âu: Liên Xô chiếm: Đông Đức, Đông Béclin, Đông Âu; Mĩ, Anh, Pháp chiếm: Tây Đức, Tây Béclin, Tây Âu; Áo, Phần Lan là 2 nước trung lập. + Ở châu Á: Khu vực ảnh hưởng Liên Xô: Mông Cổ, miền Nam đảo Xakhalin, Bắc Triều Tiên, 4 đảo thuộc quần đảo Curin; Khu vực ảnh hưởng Mĩ, Anh, Pháp: Nhật Bản, Nam Triều Tiên, Đông Nam Á; Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc cần cải tổ; Trả lại cho Trung Quốc vùng Mãn Châu, đảo Đài Loan ð Những quyết định của Hội nghị và những thỏa thuận sau đó của 3 cường quốc đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới - Trật tự hai cực Ianta. II. SỰ THÀNH LẬP LIÊN HỢP QUỐC: 1. Sự thành lập: - Từ ngày 25/4 - 26/6/1945, một hội nghị quốc tế họp tại Xan Phranxicô (Mĩ) với sự tham gia của đại biểu 50 nước để thông qua bản Hiến chương và tuyên bố thành lập Liên hợp quốc. - Ngày 24/10/1945, bản Hiến chương chính thức có hiệu lực. Ngày 24/10 là “Ngày Liên hợp quốc”. 2. Mục đích: - Duy trì hòa bình và an ninh thế giới. - Phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc và tiến hành hợp tác quốc tế giữa các nước trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết dân tộc. 3. Nguyên tắc hoạt động: - Bình đẳng giữa các quốc gia và quyền tự quyết các dân tộc. - Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của các nước. - Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kì nước nào. - Giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình. - Chung sống hòa bình và sự nhất trí giữa 5 nước lớn (Anh, Pháp, Mĩ, Liên Xô, Trung Quốc). 4. Các cơ quan chính: - Đại hội đồng: Gồm các nước thành viên, mỗi năm họp một kì. - Hội đồng Bảo an: Giữ vai trò trọng yếu trong việc duy trì hòa bình, an ninh thế giới. - Ban thư kí: Cơ quan hành chính - tổ chức của Liên hợp quốc. - Hội đồng Kinh tế & Xã hội. - Hội đồng Quản thác. - Tòa án quốc tế. - Ngoài ra còn có các cơ quan chuyên môn: FAO, UNESCO, UNICEF, UPU, ILO, WHO, IMF, WB - Trụ sở Liên Hợp Quốc đặt tại Niu Oóc (Mĩ). 5. Vai trò: - Trở thành diễn đàn quốc tế vừa hợp tác, vừa đấu tranh nhằm duy trì hòa bình, an ninh thế giới. - Giải quyết các vụ tranh chấp và xung đột ở nhiều khu vực, thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị quốc tế. - Giúp đỡ các nước về kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, nhân đạo * Đến năm 2006, Liên hợp quốc có 192 thành viên. Tháng 9/1977, Việt Nam trở thành thành viên 149 của Liên hợp quốc. Năm 2007, Việt Nam được bầu làm Ủy viên không thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc. III. SỰ HÌNH THÀNH 2 HỆ THỐNG XÃ HỘI ĐỐI LẬP: {Giảm tải} - Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, hình thành hai hệ thống đối lập nhau, đó là TBCN và XHCN. + Nước Đức phân chia thành 2 nhà nước theo 2 chế độ chính trị khác nhau: CHLB Đức (9/1949) và CHDCND Đức (10/1949). + Sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân Đông Âu, sự thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế (1949), đã dẫn tới sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa. + Mĩ thông qua “kế hoạch phục hưng châu Âu” (kế hoạch Mácsan) năm 1947, viện trợ cho các nước Tây Âu để tăng cường ảnh hưởng và sự khống chế của Mĩ đối với các nhà nước này. Hệ thống tư bản chủ nghĩa bao gồm Mĩ và các nước tư bản Tây Âu hình thành.