Giáo án Giáo dục công dân Lớp 11 - Bài 15: Việt nam tự tin vững bước trên con đường hội nhập

oùp phaàn caûi thieän ñaùng keå cô sôû haï taàng kinh teá- xaõ hoäi vaø caân ñoái ngaân saùch cuûa Vieät Nam. Xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo caùc nöôùc vaø vuøng laõnh thoå thuoäc APEC cuõng khaù lôùn: Naêm 2005 ñaõ chieám 71,6% toång kim ngaïch xuaát khaåu sang taát caû caùc nöôùc treân theá giôùi. Trong 7 nöôùc nhaäp khaåu lôùn nhaát (treân 1 tyû USD) cuûa Vieät Nam, thì APEC ñaõ coù 5 vaø ñaây cuõng laø 5 "ñaïi gia” ñöùng haøng töø thöù nhaát ñeán thöù naêm: Myõ: 5.930,5 trieäu USD; Nhaät baûn: 4.411,2 trieäu USD; Coäng hoøa nhaân daân Trung Hoa: 2.961 trieäu USD; Australia: 2.570,2 trieäu USD; Singapore: 1808,5 trieäu USD. Chæ vôùi 5 nöôùc naøy ñaõ ñaït 17.681 trieäu USD, chieám 76,1% APEC vaø chieám 54,5% toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam. Nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam töø APEC cuõng chieám tyû troïng lôùn nhaát so vôùi toång soá: naêm 1995 ñaït 6,5 tyû USD, chieám 79,6%; naêm 2000 ñaït 13 tyû USD, chieám 81,3%; naêm 2002 ñaït 15,8 tyû USD, chieám 80%; naêm 2003 ñaït 20,1 tyû USD, chieám 79,4%; naêm 2004 ñaït 25,7 tyû USD chieám 83,8%; naêm 2005 ñaït 29,9 tyû USD, chieám 80,7%. Trong caùc maët haøng maø Vieät Nam nhaäp töø khu vöïc naøy thì haøng thoâ, sô cheá chieám khoaûng 20,9%, haøng ñaõ qua cheá bieán chieám 78,9%, trong ñoù maùy moùc, phöông tieän vaän taûi vaø phuï tuøng chieám 31%. Caû 8/8 "ñaïi gia” maø Vieät Nam nhaäp khaåu treân 1 tyû USD ñeàu laø thaønh vieân APEC. Trung Quoác: 5.778,9 trieäu USD; Singapore: 4.597,6 trieäu USD; Ñaøi Loan: 4.329 trieäu USD; Nhaät Baûn 4.093 trieäu USD; Haøn Quoác 3.600,5 trieäu USD; Thaùi Lan: 2.393,2 trieäu USD; Malaysia: 1.258,6 trieäu USD; Hong Kong 1.235,8 trieäu USD. Chæ vôùi 8 thò tröôøng naøy ñaõ ñaït 27.286,6 trieäu USD, chieám 91,3% APEC vaø chieám 73,8% toång soá. Môùi tham gia trong thôøi gian ngaén, nhöng quan heä giöõa APEC vaø Vieät Nam ñaõ coù böôùc phaùt trieån khaù, ñaït quy moâ töông ñoái lôùn. Naêm 2006 ñöôïc coi laø naêm APEC cuûa Vieät Nam, vôùi nhieàu hoäi nghò quan troïng, seõ laø thôøi cô ñeå Vieät Nam naâng taàm quan heä leân möùc cao hôn nöõa ñeå thöïc hieän muïc tieâu thoaùt khoûi nöôùc keùm phaùt trieån tröôùc naêm 2010 vaø cô baûn trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi vaøo naêm 2020. (Tin töø TBKT, TM, ÑT 19-24/10/2006) Löông Thanh Nghò TOÅ CHÖÙC THÖÔNG MAÏI THEÁ GIÔÙI (WTO) VAØ TIEÁN TRÌNH ÑAØM PHAÙN GIA NHAÄP CUÛA VIEÄT NAM I. Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO): Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO) ra ñôøi ngaøy 1/1/1995. Tieàn thaân cuûa WTO laø Hieäp ñònh chung veà Thöông maïi vaø Thueá quan (GATT), thaønh laäp 1947. Trong gaàn 50 naêm hoaït ñoäng, GATT laø coâng cuï chính cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån nhaèm ñieàu tieát thöông maïi haøng hoùa cuûa theá giôùi WTO laø keát quaû cuûa Voøng ñaøm phaùn Uruguay keùo daøi 8 naêm (1987 – 1994), ñeå tieáp tuïc theå cheá hoùa vaø thieát laäp traät töï môùi trong heä thoáng thöông maïi ña phöông cuûa theá giôùi cho phuø hôïp vôùi nhöùng thay ñoåi maïnh meõ ñang dieãn ra trong quan heä kinh teá, thöông maïi giöõa caùc quoác gia. Veà cô baûn, WTO laø söï keá thöøa vaø phaùt trieån cuûa GATT. Söï ra ñôøi cuûa WTO giuùp taïo ra cô cheá phaùp lyù ñieàu chænh thöông maïi theá giôùi trong caùc lónh vöïc môùi laø dòch vuï, ñaàu tö vaø sôû höõu trí tueä, ñoàng thôøi ñöa vaøo khuoân khoå thöông maïi ña phöông hai lónh vöïc deät may vaø noâng nghieäp. Vôùi 149 thaønh vieân (tính ñeán thaùng 10/2006), WTO laø toå chöùc quoác teá duy nhaát ñöa ra caùc quy taéc, luaät leä ñieàu tieát quan heä thöông maïi giöõa caùc quoác gia. Khoái löôïng giao dòch giöõa caùc thaønh vieân WTO hieän chieám treân 98% giao dòch thöông maïi quoác teá. Chöùc naêng chính cuûa WTO: Laø dieãn ñaøn thöông löôïng veà maäu dòch theo höôùng töï do hoaù thöông maïi thoâng qua vieäc loaïi boû caùc raøo caûn trong thöông maïi; Ñöa ra caùc nguyeân taéc vaø cô sôû phaùp lyù cho thöông maïi quoác teá do caùc nöôùc thaønh vieân thöông löôïng vaø kyù keát vôùi muïc ñích ñaûm baûo thuaän lôïi hoùa thöông maïi giöõa caùc thaønh vieân WTO; Giaûi quyeát tranh chaáp thöông maïi giöõa caùc thaønh vieân; Giaùm saùt vieäc thöïc hieän caùc Hieäp ñònh trong khuoân khoå WTO. Phaïm vi ñieàu tieát: Haït nhaân cuûa WTO laø caùc hieäp ñònh thöông maïi hoaëc “lieân quan tôùi thöông maïi" ñöôïc caùc thaønh vieân WTO thöông löôïng vaø kyù keát. Caùc hieäp ñònh naøy laø cô sôû phaùp lyù cho thöông maïi quoác teá, bao goàm Hieäp ñònh veà caùc lónh vöïc noâng nghieäp, kieåm dòch ñoäng thöïc vaät, deät vaø may maëc, haøng raøo kyõ thuaät trong thöong maïi, ñaàu tö, choáng baùn phaù giaù, xaùc ñònh trò giaù tính thueá haûi quan, giaùm ñònh haøng hoùa tröôùc khi xeáp haøng, quy taéc xuaát xöù, thuû tuïc caáp pheùp nhaäp khaåu, trôï caáp vaø caùc bieän phaùp ñoái khaùng, caùc bieän phaùp töï veä, thöông maïi dòch vuï, sôû höõu trí tueä, quy taéc vaø thuû tuïc giaûi quyeát tranh chaáp... Ñaây laø nhöõng hieäp ñònh mang tính raøng buoäc, caùc chính phuû phaûi duy trì chính saùch thöông maïi trong nhöõng giôùi haïn ñaõ thoûa thuaän. Caùc nguyeân taéc chính cuûa WTO: - Khoâng phaân bieät ñoái xöû (moät nöôùc khoâng ñöôïc phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc ñoái taùc thöông maïi cuûa mình daønh quy cheá toái hueä quoác – MFN cho taát caû caùc thaønh vieân WTO; khoâng ñöôïc phaân bieät ñoái xöû giöõa caùc saûn phaåm, dòch vuï vaø coâng daân cuûa nöôùc mình vaø nöôùc ngoaøi - taát caû phaûi ñöôïc höôûng cheá ñoä ñaõi ngoä quoác gia - NT); - Thuùc ñaåy thöông maïi töï do hôn (thoâng qua thöông löôïng loaïi boû caùc haøng raøo caûn thueá quan vaø phi thueá quan); - Ñaûm baûo tính oån ñònh/tieân ñoaùn ñöôïc baèng caùc cam keát minh baïch hoaù (caùc coâng ty, caùc nhaø ñaàu tö vaø chính phuû nöôùc ngoaøi phaûi ñöôïc ñaûm baûo raèng, caùc raøo caûn thöông maïi, keå caû thueá, caùc raøo caûn phi quan thueá vaø caùc bieän phaùp khaùc, khoâng ñöôïc naâng leân moät caùch ñoäc ñoaùn; ngaøy caøng coù nhieàu möùc thueá vaø cam keát môû cöûa thò tröôøng mang tính raøng buoäc taïi WTO); - Thuùc ñaåy caïnh tranh coâng baèng (baèng caùch loaïi boû caùc hoaït ñoäng mang tính "khoâng coâng baèng" nhö trôï caáp saûn xuaát, trôï caáp xuaát khaåu, baùn phaù giaù nhaèm tranh giaønh thò phaàn); - Khuyeán khích caûi caùch vaø phaùt trieån kinh teá: Caùc nöôùc ñang phaùt trieån chieám ¾ thaønh vieân cuûa WTO. WTO coù caùc qui ñònh daønh cho caùc nöôùc naøy nhieàu thôøi gian hôn, ñieàu kieän linh hoaït hôn vaø moät soá öu ñaõi ñaëc bieät hôn ñeå ñieàu chænh neàn kinh teá trong quaù trình thöïc hieän caùc cam keát töï do hoaù cuûa mình. Tuy nhieân, vieäc chieáu coá naøy khoâng phaûi maëc nhieân, maø coù ñöôïc laø treân cô sôû ñaøm phaùn vôùi caùc thaønh vieân WTO. II. Tieán trình ñaøm phaùn gia nhaäp WTO cuûa Vieät Nam Vieät Nam chính thöùc noäp ñôn gia nhaäp WTO thaùng 1/1995. Naêm 1996, taïi WTO, Nhoùm Coâng taùc (WP) veà Vieät Nam gia nhaäp WTO ñöôïc thaønh laäp vôùi söï tham gia cuûa treân 20 nöôùc (hieän nay con soá naøy laø gaàn 40). Töø naêm 1996 ñeán 2001, ñaøm phaùn taäp trung chuû yeáu vaøo vieäc laøm roõ cheá ñoä vaø chính saùch thöông maïi cuûa ta, vôùi vieäc ta phaûi traû lôøi hôn 2000 caâu hoûi coù lieân quan ñeán chính saùch thöông maïi, kinh teá, ñaàu tö. Ñeán thaùng 8/2001, ta chính thöùc ñöa ra Baûn chaøo ban ñaàu veà haøng hoùa vaø dòch vuï (Ininitial Offer) ñeå böôùc vaøo giai ñoaïn ñaøm phaùn thöïc chaát veà môû cöûa thò tröôøng vôùi caùc nöôùc thaønh vieân Ban Coâng taùc. Veà ñaøm phaùn song phöông: Vôùi vieäc ta vaø Hoa Kyø kyù thoûa thuaän chính thöùc keát thuùc ñaøm phaùn song phöông veà gia nhaäp WTO cuûa Vieät Nam (TP Hoà Chí Minh, ngaøy 31/5/2006), ta ñaõ chính thöùc hoaøn taát ñaøm phaùn vôùi toaøn boä 28 ñoái taùc yeâu caàu ñaøm phaùn vôùi ta. Ta ñang tích cöïc vaän ñoäng Quoác hoäi Hoa Kyø sôùm thoâng qua quy cheá thöông maïi bình thöôøng vónh vieãn (PNTR) cho Vieät Nam. Veà ñaøm phaùn ña phöông: Ñeán nay, ta ñaõ tieán haønh 15 Phieân hoïp vôùi Nhoùm Coâng taùc veà Vieät Nam gia nhaäp WTO. Töø Phieân 9 (thaùng 12/2004), ta cuøng vôùi Ban Coâng taùc ñaõ baét ñaàu xem xeùt vaø thaûo luaän Döï thaûo Baùo caùo (DR) cuûa Nhoùm Coâng taùc. Taïi caùc Phieân 14 vaø 15 (10/2006), ta ñaõ giaûi quyeát ñöôïc toaøn boä caùc vaán ñeà ña phöông coøn toàn ñoïng giöõa Vieät Nam vôùi moät soá ñoái taùc, hoaøn taát veà cô baûn ñaøm phaùn gia nhaäp WTO, hoaøn chænh toaøn boä caùc taøi lieäu, chuaån bò cho phieân hoïp ñaëc bieät cuûa Ñaïi hoäi ñoàng WTO xem xeùt, thoâng qua vieäc gia nhaäp cuûa Vieät Nam seõ ñöôïc toå chöùc vaøo ngaøy 7/11/2006. Phoù Thuû töôùng kieâm Boä tröôûng Ngoaïi giao Phaïm Gia Khieâm seõ daãn ñaàu ñoaøn ñaïi bieåu Chính phuû ta tham döï Leã keát naïp Vieät Nam trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa WTO. Taïi Leã gia nhaäp ngaøy 7/11/2006, Phoù Thuû töôùng vaø caùc thaønh vieân WTO seõ chöùng kieán vieäc kyù Nghò ñònh thö gia nhaäp giöõa Boä tröôûng Thöông maïi Tröông Ñình Tuyeån vaø Toång Giaùm ñoác WTO Pascal Lamy. Sau ñoù, vaên kieän naøy seõ ñöôïc trình leân Quoác hoäi ñeå xem xeùt thoâng qua vaø göûi laïi cho Ban thö kyù WTO. 30 ngaøy keå töø sau khi Ban thö kyù WTO nhaän ñöôïc vaên baûn pheâ chuaån naøy cuûa Quoác hoäi Vieät Nam, Vieät Nam seõ trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa WTO. (Tin töø Vuï KTÑP-BNG vaø caùc baùo ÑT, TBKT thaùng 10/2006) AÛnh: Phoù Thuû töôùng Phaïm Gia Khieâm vaø Toång Giaùm ñoác WTO Pascal Lamy naâng coác chuùc möøng Vieät Nam ñaõ chính thöùc trôû thaønh thaønh vieân thöù 150 cuûa WTO. aûnh : AFP. Truï sôû chính cuûa WTO taïi Geneva. AÛnh : AFP "Trôû thaønh moät thaønh vieân ñaày ñuû cuûa gia ñình WTO, VN seõ coù theå höôûng lôïi töø vieäc tieáp caän thò tröôøng vaø caùc luaät leä thöông maïi toaøn caàu phaùt trieån trong 50 naêm qua. VN cuõng coù theå söû duïng heä thoáng giaûi quyeát tranh chaáp cuûa WTO ñeå giaûi quyeát caùc khaùc bieät vôùi caùc thaønh vieân khaùc cuõng nhö tham gia ñaày ñuû vaøo caùc cuoäc ñaøm phaùn ñang tieáp dieãn ñeå xaùc ñònh caùc luaät leä thöông maïi cho töông lai", Toång Giaùm Toång Giaùm ñoác WTO khaúng ñònh.