Giáo án Giáo dục công dân Khối 12 - Tiết 7, Bài 3: Công dân bình đẳng trước pháp luật

h nhiÖm ph¸p lÝ a Møc ®é kiÕn thøc: HS hiÓu ®­îc bÊt k× c«ng d©n nµo vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu bÞ xö lÝ b»ng c¸c chÕ tµi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. a C¸ch thùc hiÖn: - GV nªu t×nh huèng cã vÊn ®Ò: Mét nhãm thanh niªn rñ nhau ®ua « t« víi lÝ do nhµ hai b¹n trong nhãm míi mua « t«. B¹n A cã ý kiÕn kh«ng ®ång ý v× cho r»ng c¸c b¹n ch­a cã GiÊy phÐp l¸i xe « t«, ®ua xe nguy hiÓm vµ dÔ g©y tai n¹n; b¹n B cho r»ng b¹n A lo xa v× ®· cã bè b¹n B lµm tr­ëng c«ng an quËn, bè b¹n C lµm thø tr­ëng cña mét bé. NÕu t×nh huèng xÊu nhÊt x¶y ra ®· cã phô huynh b¹n B vµ b¹n C “lo” hÕt. C¶ nhãm nhÊt trÝ víi B. Em h·y nªu th¸i ®é vµ quan ®iÓm cña m×nh tr­íc nh÷ng ý kiÕn trªn? NÕu nhãm b¹n ®ã häc cïng líp víi em, em sÏ l¶m g×? - HS ph¸t biÓu, ®Ò xuÊt c¸ch gi¶i quyÕt. - GV nhËn xÐt c¸c ý kiÕn cña HS, gi¶ng gi¶i: Mäi vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu x©m h¹i ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp cña chñ thÓ kh¸c, lµm rèi lo¹n trËt tù ph¸p luËt ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh. Trong thùc tÕ, cã mét sè ng­êi do thiÕu hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt, kh«ng t«n träng vµ thùc hiÖn ph¸p luËt hoÆc lîi dông chøc quyÒn ®Ó vi ph¹m ph¸p luËt g©y hËu qu¶ nghiªm träng cho ng­êi kh¸c, cho x· héi. Nh÷ng hµnh vi ®ã cÇn ph¶i ®­îc ®Êu tranh, ng¨n chÆn, xö lÝ nghiªm. - GV tæ chøc cho HS chia sÎ víi nhau nh÷ng th«ng tin mµ c¸c em biÕt ®­îc vÒ viÖc xÐt xö mét sè vô ¸n ë n­íc ta gÇn ®©y vµ hiÖn nay, dùa trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ. - GV nªu mét vô ¸n ®iÓn h×nh: Vô ¸n Tr­¬ng V¨n Cam. Trong vô ¸n nµy, cã c¸n bé trong c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, c¸n bé cao cÊp trong c¸c c¬ quan ®¶ng, nhµ n­íc cã hµnh vi b¶o kª, tiÕp tay cho N¨m Cam vµ ®ång bän: Bïi Quèc Huy, Ph¹m Sü ChiÕn, TrÇn Mai H¹nh,Bé chÝnh trÞ, Ban bÝ th­ ®· chØ ®¹o §¶ng uû c«ng an, ban c¸n sù §¶ng c¸c cÊp, c¸c ngµnh nhanh chãng xö lÝ nghiªm tóc, triÖt ®Ó nh÷ng c¸n bé, ®¶ng viªn sai ph¹m. - GV gióp HS hiÓu: Tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ lµ do c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ¸p dông víi c¸c chñ thÓ vi ph¹m ph¸p luËt. BÊt k× c«ng d©n nµo vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu bÞ xö lÝ b»ng c¸c chÕ tµi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - GV gi¶ng : Tr¸ch nhiÖm ph¸p lý (trong môc nµy) lµ nghÜa vô mµ chñ thÓ vi ph¹m ph¸p luËt ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng biÖn ph¸p c­ìng chÕ do Nhµ n­íc ¸p dông. Nhµ n­íc ¸p dông chÕ ®é tr¸ch nhiÖm ph¸p lý ®Ó trõng ph¹t nh÷ng chñ thÓ (c¸ nh©n, tæ chøc) vi ph¹m ph¸p luËt. Tr¸ch nhiÖm ph¸p lý chØ do c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn (c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, Toµ ¸n ) ¸p dông theo c¸c tr×nh tù, thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh ®èi víi c¸c chñ thÓ cã hµnh vi vi ph¹m. C«ng d©n b×nh ®¼ng vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý ®­îc hiÓu lµ : + BÊt kú ai vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, kh«ng ph©n biÖt ®ã lµ ng­êi cã chøc, cã quyÒn, cã ®Þa vÞ x· héi hay lµ mét c«ng d©n b×nh th­êng, kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh, t«n gi¸o +ViÖc xÐt xö nh÷ng ng­êi cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt dùa trªn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tÝnh chÊt, møc ®é cña hµnh vi vi ph¹m chø kh«ng c¨n cø vµo d©n téc, giíi tÝnh, tÝn ng­ìng, t«n gi¸o, thµnh phÇn, ®Þa vÞ x· héi cña ng­êi ®ã. §¬n vÞ kiÕn thøc 3: Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n tr­íc ph¸p luËt a Møc ®é kiÕn thøc: HS hiÓu: - Nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho c«ng d©n cã kh¶ n¨ng thùc thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh. - Nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, xö lÝ nghiªm minh mäi hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vµ b¶o ®¶m c«ng b»ng, hîp lÝ trong qu¸ tr×nh truy cøu tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ. a C¸ch thùc hiÖn: - GV ®Æt vÊn ®Ò: C«ng d©n thùc hiÖn quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt trªn cë nµo? - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái sau trªn phiÕu häc tËp: - Theo em, ®Ó c«ng d©n ®­îc b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô, Nhµ n­íc cã nhÊt thiÕt ph¶i quy ®Þnh c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong HiÕn ph¸p vµ c¸c luËt kh«ng? V× sao? - B¶n th©n em ®­îc h­ëng nh÷ng quyÒn vµ thùc hiÖn nghÜa vô g× theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt? (Nªu vÝ dô cô thÓ). - V× sao Nhµ n­íc kh«ng ngõng ®æi míi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt? - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái trong môc 3 SGK: Nhµ n­íc quy ®Þnh ®iÓm ­u tiªn cho c¸c thÝ sinh thuéc ng­êi d©n téc thiÓu sè, con th­¬ng binh, con liÖt sÜ trong tuyÓn sinh ®¹i häc, cao ®¼ng. Theo em, ®iÒu ®ã cã ¶nh h­ëng tíi nguyªn t¾c mäi c«ng d©n ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ c¬ héi häc tËp kh«ng? - GV gi¶ng: Quy ®Þnh cña Nhµ n­íc ­u tiªn theo nhãm (nhãm ­u tiªn 1, nhãm ­u tiªn 2,..) c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cña tõng khu vùc, ®ång thêi quan t©m tíi nh÷ng gia ®×nh cã c«ng víi c¸ch m¹ng nh­ con th­¬ng binh, con liÖt sÜ, con bµ me ViÖt Nam anh hïng; quan t©m tíi anh hïng lùc l­îng vò trang, anh hïng lao ®éng, c«ng nh©n ­u tó trùc tiÕp s¶n xuÊt, nghÖ nh©n,Trong ®ã, thÝ sinh thuéc ng­êi d©n téc thiÓu sè thuéc vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n ®­îc h­ëng møc ­u tiªn theo khu vùc ( khu vùc 1) cao nhÊt. ChÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ®èi víi thÝ sinh thuéc ng­êi d©n téc thiÓu sè kh«ng chØ t¹o c¬ héi häc tËp cho con em d©n téc thiÓu sè mµ cßn nh»m môc ®Ých ®µo t¹o ®éi ngò cho miÒn nói, ®Ó miÒn nói tiÕn kÞp miÒn xu«i. Nh­ vËy, chÝnh s¸ch ­u tiªn trªn kh«ng nh÷ng kh«ng ¶nh h­ëng tíi nguyªn t¾c mäi c«ng d©n ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ c¬ héi häc tËp mµ cßn ®¶m b¶o cho c«ng d©n h­ëng quyÒn vµ c¬ héi ®ã. - GV nhÊn m¹nh: §Ó ®¶m b¶o cho c«ng d©n b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, Nhµ n­íc quy ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n trong HiÕn ph¸p vµ luËt. Kh«ng mét tæ chøc, c¸ nh©n nµo ®­îc ®Æt ra quyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n tr¸i víi HiÕn ph¸p vµ luËt. - GV gi¶ng: Theo §iÒu 51 HiÕn ph¸p 1992: “QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n do HiÕn ph¸p vµ luËt quy ®Þnh”. Quy ®Þnh nh­ vËy nh»m b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt cña c«ng d©n, kh«ng cho phÐp bÊt kú mét tæ chøc, c¸ nh©n nµo ®­îc ®Æt ra quyÒn vµ quy ®Þnh c¸c nghÜa vô cho c«ng d©n." Bªn c¹nh viÖc ghi nhËn c¸c quyÒn, nghÜa vô cña c«ng d©n trªn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi trong HiÕn ph¸p vµ nhiÒu v¨n b¶n luËt, Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó c«ng d©n cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh. * §Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn b×nh ®¼ng vÒ quyÒn, nghÜa vô c«ng d©n, Nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh­: + Tæ chøc, tuyªn truyÒn phæ biÕn trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vÒ quyÒn, nghÜa vô cña c«ng d©n. + Ban hµnh vµ c«ng bè c«ng khai c¸c quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc vµ c¸ch thøc, thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô c«ng d©n. + Xö lý nghiªm minh c¸c hµnh vi vi ph¹m quyÒn c«ng d©n. * §Ó thùc hiÖn quyÒn b×nh ®¼ng vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c«ng d©n, ph¸p luËt quy ®Þnh, ho¹t ®éng tè tông ph¶i tiÕn hµnh theo c¸c nguyªn t¾c: + Mäi c«ng d©n ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, kh«ng ph©n biÖt nam, n÷, d©n téc, tÝn ng­ìng, t«n gi¸o, thµnh phÇn, ®Þa vÞ x· héi. + BÊt cø ng­êi nµo ph¹m téi ®Òu bÞ xö lý theo ph¸p luËt. + B¶o ®¶m quyÒn bµo ch÷a cña bÞ can, bÞ c¸o. + B¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc Toµ ¸n. + B¶o ®¶m quyÒn khiÕu n¹i vµ tè c¸o cña c«ng d©n ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông. + B¶o ®¶m sù v« t­ cña nh÷ng ng­êi tiÕn hµnh hoÆc tham gia tè tông. + ViÖc xÐt xö ®­îc tiÕn hµnh c«ng khai. Khi xÐt xö, thÈm ph¸n vµ héi thÈm nh©n d©n ®éc lËp vµ chØ tu©n theo ph¸p luËt. Toµ ¸n xÐt xö tËp thÓ vµ quyÕt ®Þnh theo ®a sè. + KiÓm s¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt trong tè tông. => GV kÕt luËn: Nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho c«ng d©n thùc hiÖn quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt. - B×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt cã nghÜa lµ mäi c«ng d©n, nam, n÷ thuéc c¸c d©n téc, t«n gi¸o, thµnh phÇn, ®Þa vÞ x· héi kh¸c nhau ®Òu kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö trong viÖc h­ëng quyÒn, thùc hiÖn nghÜa vô vµ chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ theo quy ®Þnh ph¸p luËt . 1. C«ng d©n b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô - C«ng d©n b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cã nghÜa lµ b×nh ®¼ng vÒ h­ëng quyÒn vµ lµm nghÜa vô tr­íc Nhµ n­íc vµ x· héi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt . QuyÒn cña c«ng d©n kh«ng t¸ch rêi nghÜa vô cña c«ng d©n . + Mét lµ : Mäi c«ng d©n ®Òu ®­îc h­êng quyÒn vµ ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh . C¸c quyÒn ®­îc h­ëng nh­ quyÒn bÇu cö, øng cö, quyÒn së h÷u, quyÒn thõa kÕ, c¸c quyÒn tù do c¬ b¶n vµ c¸c quyÒn d©n sù, chÝnh trÞ kh¸cC¸c nghÜa vô ph¶i thùc hiÖn nh­ nghÜa vô b¶o vÖ Tæ quèc, nghÜa vô ®ãng thuÕ, + Hai lµ : QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n kh«ng bÞ ph©n biÖt bëi d©n téc, giíi tÝnh, t«n gi¸o, giµu, nghÌo, thµnh phÇn, ®Þa vÞ x· héi . 2. C«ng d©n b×nh ®¼ng vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ B×nh ®¼ng vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ lµ bÊt k× c«ng d©n nµo vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh vi vi ph¹m cña mÝnh vµ bÞ xö lÝ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt . - C«ng d©n dï ë ®Þa vÞ nµo, lµm nghÒ g× khi vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ ( tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh, d©n sù, h×nh sù, kØ luËt). - Khi c«ng d©n vi ph¹m ph¸p luËt víi tÝnh chÊt vµ møc ®é nh­ nhau ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý nh­ nhau , kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. 3. Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n tr­íc ph¸p luËt . - QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n ®­îc Nhµ n­íc quy ®Þnh trong HiÕn ph¸p vµ luËt. - Nhµ n­íc vµ x· héi cã tr¸ch nhiÖm cïng t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt, tinh thÇn ®Ó b¶o ®¶m cho c«ng d©n cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®­îc quyÒn vµ nghÜa vô phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. 4. Cñng cè: - Em hiÓu thÕ nµo lµ c«ng d©n b×nh ®¼ng vÒ quyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ? Cho vÝ dô? - ý nghÜa cña viÖc Nhµ n­íc b¶o ®¶m cho c«ng d©n b×nh ®¼ng vÒ quyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ? - Em h·y lùa chän ph­¬ng ¸n tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u sau ®©y. C«ng d©n b×nh ®¼ng vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ lµ: a) C«ng d©n ë bÊt k× ®é tuæi nµo vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu bÞ xö lÝ nh­ nhau. b) C«ng d©n nµo vi ph¹m quy ®Þnh cña c¬ quan, ®¬n vÞ, ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kØ luËt. c) C«ng d©n nµo vi ph¹m ph¸p luËt còng bÞ xö lÝ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. d) C«ng d©n nµo do thiÕu hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt mµ vi ph¹m ph¸p luËt th× kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ. ( Ph­¬ng ¸n ®óng: c ) 5. DÆn dß: - Gi¶i quyÕt c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK. - S­u tÇm c¸c t­ liÖu cã liªn quan ®Õn bµi (h×nh ¶nh, bµi viÕt,..) - §äc tr­íc bµi 4.