Giáo án dạy thêm Ngữ Văn Lớp 9 - Bản đẹp 2 cột - Năm học 2011-2012 - Nguyễn Thị Minh Kiên

ang Vũ (1948 - 1988) quờ Đà Nẵng, vừa là nhà thơ vừa là nhà viết kịch nổi tiếng. Cỏc tỏc phẩm của ụng đều đề cập đến những vấn đề cú tớnh núng hổi trong cuộc sống đương thời.Từ năm 1980 đến cuối đời tài năng thơ và vốn hiểu biết về sõn khấu của ụng đó kết tinh trong hơn 50 vở kịch. Lưu Quang Vũ được xem là tỏc giả tiờu biểu của kịch trường Việt Nam thời kỡ những năm 80 của thế kỉ XX. 2. Tỏc phẩm a) Nội dung - Vở kịch Tụi và chỳng ta cú 9 cảnh, đoạn trớch là cảnh ba phản ỏnh hiệp đầu giao phong giữa hai phỏi mới và cũ, tiến bộ và bảo thủ tại xớ nghiệp Thắng Lợi. - Qua cõu chuyện làm ăn của xớ nghiệp Thắng Lợi vở kịch Tụi và chỳng ta phản ỏnh cuộc đấu tranh gay gắt để thay đổi phương thức tổ chức, quản lớ, lề lối hoạt động sản xuất trờn đất nước ta ở thời kỡ cú nhiều biến chuyển mạnh mẽ. Lỳc này, nhiều nguyờn tắc, quy chế, nhiều phương thức sản xuất cũ ngày càng tỏ ra xơ cứng, lạc hậu trước sự vận động sinh động của cuộc sống. Những con người tiờn tiến đó nhận ra điều ấy và khỏt khao thay đổi mạnh mẽ phương thức quản lớ, tổ chức. Nhưng họ đó vấp phải sự chống đối khỏ quyết liệt của những kẻ bảo thủ, xu nịnh mượn danh bảo vệ truyền thống. Cuộc đấu tranh giữa hai phỏi ấy thật gay gắt nhưng tất yếu chiến thắng sẽ thuộc về con người mới. - Với cỏi tờn Tụi và chỳng ta, vở kịch cũng đặt ra vấn đề mối quan hệ giữa cỏ nhõn và tập thể. Trong khi thể hiện sự xung đột giữa hai phỏi tiờn tiến và lạc hậu, bảo thủ, tỏc giả đồng thời khẳng định rằng khụng cú thứ chủ nghĩa tập thể chung chung. Cỏi "chỳng ta" được hỡnh thành từ nhiều cỏi "tụi" cụ thể, vỡ thế cần quan tõm, chăm chỳt đến quyền lợi, hạnh phỳc từng cỏ nhõn con người. b) Nghệ thuật - Tỏc giả xõy dựng tỡnh huống kịch với những xung đột, những mẫu thuẫn căng thẳng, diễn tả cỏc hành động kịch cụ thể, sinh động để làm nổi bật chủ đề tư tưởng và tạo cơ sở để cỏc nhõn vật bộc lộ tớnh cỏch. c) Chủ đề Là cuộc đấu tranh gay gắt giữa cỏi cũ và cỏi mới. Đú là vấn đề núng bỏng của thực tiễn đời sống sinh động. Tuy gay go nhưng cuối cựng phần thắng sẽ thuộc về cỏi mới, cỏi tiến bộ gúp phần vào cụng cuộc đổi mới đất nước. B- CÁC DẠNG ĐỀ 1- Dạng đề 2 hoặc 3 điểm * Đề1: Viết đoạn văn ngắn (15 đến 20 dũng) về vấn đề cơ bản của vở kịch Tụi và chỳng ta đặt ra và ý nghĩa của nú đối với thực tiễn phỏt triển của xó hội ta thời kỡ bấy giờ. * Gợi ý 1. Mở đoạn - Vở kịch Tụi và chỳng ta phản ỏnh cuộc đấu tranh gay gắt để thay đổi phương thức tổ chức, quản lớ lề lối hoạt động của xớ nghiệp Thắng Lợi núi riờng và cỏc xớ nghiệp khỏc núi chung của đất nước ta những năm đầu thập niờn 80 của thể kỉ XX. 2. Thõn đoạn - Vấn đề vở kịch Tụi và chỳng ta đặt ra là: Khụng thể cứ khư khư giữ lấy nguyờn tắc cơ chế đó trở thành cứng nhắc, lạc hậu mà phải mạnh dạn thay đổi phương thức tổ chức, quản lớ thỳc đẩy sản xuất phỏt triển đừng chạy theo chủ nghĩa hỡnh thức mà cần coi trọng thực tiễn, coi trọng hiệu quả thiết thực của cụng việc. - Khụng cú thứ chủ nghĩa tập thể chung chung. Cỏi ”chung” được tạo thành từ những cỏi ”tụi” cụ thể. vỡ thế cần quan tõm một cỏch thiết thực đến cuộc sống, quyền lợi của mỗi cỏ nhõn con người. 3. Kết đoạn - Vở kịch Tụi và chỳng ta phản ỏnh tỡnh hỡnh đất nước ta những năm lỳc bấy giờ cú ý nghĩa thực tiễn thật lớn lao. Nú là vấn đề cấp thiết từ đời sống thực tiễn, thực tế xó hội cú ý nghĩa trực tiếp đối với sự phỏt triển chung của đất nước. 2. Dạng đề 5 đến 7 điểm * Đề 1: Phõn tớch cảnh ba vở kịch Tụi và chỳng ta của Lưu Quang Vũ. * Dàn bài 1. Mở bài - Giới thiệu Lưu Quang Vũ (1948 - 1988) và bỳt phỏp sắc sảo nhạy bộn đề cập hàng loạt vẫn đề núng bỏng của thời kỡ đổi mới những năm 80 của thế kỉ XX. - Đoạn trớch là cảnh ba phản ỏnh hiệp đầu giao phong giữa hai phỏi mới và cũ, tiến bộ và bảo thủ tại xớ nghiệp Thắng Lợi. 2. Thõn bài - Hoàng Việt giỏm đốc và Nguyễn Chớnh phú giỏm đốc là hai đối thủ trong cuộc xung đột giữa hai phỏi mới và cũ. - Nguyễn Chớnh cho rằng muốn sản xuất theo đỳng kế hoạch " cấp trờn", tuyển cụng nhõn phải thỡ theo chỉ tiờu biờn chế; cũn bà trưởng phũng tài vụ cho biết " khụng cú quỹ lương cho thợ hợp đồng", mọi mua sắm nguyờn liệu, vật tư " phải làm đỳng những quy định". - Giỏm đốc Hoàng Việt tuyờn bố chủ động đặt ra trong kế hoạch, phải tuyển thờm thợ hợp đồng, mức sản xuất của xớ nghiệp sẽ tăng lờn năm lần, lương mỗi cụng nhõn sẽ tăng lờn bốn lần. Dừng việc xõy nhà khỏch để trả lương cho cụng nhõn trong hai thỏng sau đú sẽ hoàn lại. Muốn tăng sản xuất thỡ phải đầu tư, trước tiờn là con người để chấm dứt tỡnh trạng vụ lớ, bất cụng. Những chức vụ vụ tớch sự như quản đốc Trương sẽ được bố trớ làm việc khỏc. Ai làm được nhiều sản phẩm sẽ được hưởng lương cao, ai làm tồi sẽ bị phạt bằng tiền. Muốn phỏt triển sản xuất thỡ cần mua thờm nguyờn, vật liệu... - Phỏi bảo thủ Nguyễn Chớnh chống trả quyết liệt, cú khi lại lờn cao giọng đạo đức õn tỡnh. - Quan điểm của Hoàng Việt mới mẻ, tiến bộ. - Qua đú, ta thấy tư tưởng bảo thủ và cơ chế bao cấp quan liờu đó bị tư tưởng đổi mới giỏng những đũn mạnh mẽ quyết liệt nhưng thế lực bảo thủ đõu đó chịu đầu hàng. Nguyễn Chớnh một kẻ vụ cựng xảo quyệt vả lại sau lưng hắn cũn cú những thế lực như Trần Khắc, ban thanh tra bộ. - Cỏi "tụi" mà Hoàng Việt nờu lờn là một tư tưởng lớn: Chỳng ta hăng say lao động, vỡ sự ấm no hạnh phỳc của chỳng ta, vỡ sự giàu đẹp của đất nước. 3. Kết bài - Tụi và chỳng ta là đổi mới. Hơn hai mươi năm sau, trước sự đổi mới tốt đẹp của đất nước, ta càng thấy rừ vở kịch của Lưu Quang Vũ là vở kịch hay và sõu sắc. C. BÀI TẬP VỀ NHÀ 1- Dạng đề 2 hoặc 3 điểm * Đề 1: Túm tắt cảnh 3 vở kịch Tụi và chỳng ta của Lưu Quang Vũ bằng một đoạn văn. * Gợi ý - Sau một năm về làm quyền giỏm đốc xớ nghiệp Thắng Lợi, Hoàng việt đó quyết định củng cố lại xớ nghiệp và thực thi phương ỏn làm ăn mới, dứt khoỏt khụng tuõn thủ theo những lối mũn, cỏc nguyờn tắc lạc hậu đó kỡm hóm sự phỏt triển của xớ nghiệp. Những ý kiến của Hoàng Việt về kế hoạch mở rộng sản xuất và phương ỏn làm ăn mới của xớ nghiệp khụng được sự đồng thuận và chia sẻ của những con người bảo thủ đang là cộng sự của mỡnh. Những mõu thuẫn đú đó tạo nờn xung đột kịch, mõu thuẫn dồn dập giữa hai tuyến nhõn vật tiờn tiến và bảo thủ đó làm cho cảnh diễn trở lờn hấp dẫn và lụi cuốn người đọc, người xem. * Đề 2: Xu thế phỏt triển và kết thỳc của xung đột kịch của vở kịch ”Tụi và chỳng ta” của Lưu Quang Vũ. * Gợi ý Học sinh trỡnh bày nhận thức của mỡnh trong đú cú hai vấn đề chớnh sau : - Cuộc đấu tranh giữa hai phỏi bảo thủ và đổi mới là cuộc đấu tranh cú tớnh tất yếu và gay gắt. Tỡnh huống xung đột mà vở kịch nờu lờn là vấn đề núng bỏng của thực tiễn đời sống sinh động. Cỏc quan niệm, cỏch làm mới, tỏo bạo ở giai đoạn đầu tất nhiờn sẽ vấp phải nhiều cản trở. - Cuộc đấu tranh này gay go nhưng cuối cựng phần thắng thuộc về cỏi mới, cỏo tiến bộ. Cỏch nghĩ cỏch làm của cỏc nhõn vật thuộc phỏi đổi mới phự hợp với yờu cầu của thực tế đời sống, thỳc đẩy sự phỏt triển đi lờn của xó hội. Họ khụng đơn độc mà được sự ủng hộ của cụng nhõn xớ nghiệp. 2. Dạng đề 5 đến 7 điểm * Đề 1 : Tỡnh huống kịch và mõu thuẫn cơ bản trong cảnh ba của vở kịch Tụi và chỳng ta. * Gợi ý 1. Mở bài - Cảnh ba trong vở kịch Tụi và chỳng ta là đoạn trớch để lại trong lũng độc giả nhiều ấn tượng sõu sắc về tỡnh huống kịch và những mõu thuẫn gay gắt giữa hai truyến nhõn vật: Tiờn tiến dỏm nghĩ, dỏm làm với những người dập khuụn mỏy múc. 2. Thõn bài - Tỡnh trạng ngừng trệ sản xuất của xớ nghiệp Thắng Lợi đó đến lỳc phải giải quyết bằng những quyết định tỏo bạo. Sau quỏ trỡnh tỡm hiểu và củng cố lại xớ nghiệp giỏm đốc Hoàng Việt quyết định cụng bố kế hoạch mở rộng sản xuất và phương ỏn làm ăn mới. - Anh đó cụng khai tuyờn chiến với cơ chế quản lớ lỗi thời. Những lời cụng bố của Hoàng Việt liờn tiếp gõy bất ngờ với nhiều người và bị phú giỏm đốc Nguyễn Chớnh, quản đốc phõn xưởng Trương phản ứng gay gắt. + Phản ứng của trưởng phũng tổ chức lao động, trưởng phũng tài vụ liờn quan đến biờn chế, quỹ lương. + Phản ứng của quản đốc phõn xưởng Trương liờn quan đến hiệu quả tổ chức, quản lớ khi Hoàng Việt khẳng định khụng cần chức vụ này. + Phản ứng ngày một gay gắt của phú giỏm đốc Nguyễn Chớnh dựa vào cấp trờn và nguyờn tắc vào nghị quyết Đảng uỷ của xớ nghiệp. 3. Kết bài - Với tỡnh huống kịch và những mõu thuẫn quyết liệt giữa hai tuyến nhõn vật tiờn tiến dỏn nghĩ, dỏm làm và những người bảo thủ mỏy múc đó chứng tỏ muốn mở rộng quy mụ sản xuất cần phải cú những thay đổi mạnh mẽ và đồng bộ. * Đề 2: Phõn tớch tớnh cỏch của cỏc nhõn vật tiờu biểu trong cảnh ba vở kịch Tụi và chỳng ta của Lưu Quang Vũ. * Gợi ý 1. Mở bài. - Cảnh ba của vở kịch Tụi và chỳng ta phản ỏnh cuộc đấu tranh gay gắt cụng khai giữa hai phỏi đổi mới và bảo thủ diễn ra tại phũng làm việc của giỏm đốc Hoàng Việt. - Qua hành động và ngụn ngữ, cỏc nhõn vật đó tự bộc lộ tớnh cỏch của mỡnh. 2. Thõn bài. - Giỏm đốc Hoàng Việt - nhõn vật trung tõm. Một người lónh đạo cú tinh thần trỏch nhiệm cao, năng động, dỏm ghĩ, dỏm làm vỡ sự phỏt triển của xớ nghiệp và quyền lợi của anh chị em cụng nhõn. Anh cũng là người trung thực, thẳng thắn kiờn quyết đấu tranh với niềm tin và chõn lý. Đú là mẫu người lónh đạo thời kỡ đổi mới đầu tiờn. - Kĩ sư Lờ Sơn: Một kĩ sư cú năng lực, cú trỡnh độ chuyờn mụn giỏi, từng gắn bú nhiều năm tại xớ nghiệp. Dự biết cuộc đấu tranh sẽ rất khú khăn nhưng anh vẫn chấp nhận, sẵn sàng cựng Hoàng Việt cải tiến toàn diện hoạt động của đơn vị. - Phú giỏm đốc Nguyễn Chớnh: Tiờu biểu cho loại người mỏy múc, bảo thủ nhưng cũng gian ngoan nhiều mỏnh khoộ. Nguyễn Chớnh luụn vin vào cơ chế, cỏc nguyờn tắc dự đó trở thành lạc hậu để chống lại sự đổi mới. Anh ta khộo luồn lọt, xu nịnh cấp trờn. - Quản đốc phõn xưởng Trương: Là người suy nghĩ và làm việc như cỏi mỏy, khụ cằn tỡnh người thớch tỏ ra quyền thế, hỏch dịch với anh chị em cụng nhõn. 3. Kết bài. - Cảnh ba đó tập trung cao độ những xung đột kịch cú nhiều kịch tớnh. Sự phỏt triển của tỡnh huống kịch và ngụn ngữ, hành động đó khắc hoạ rừ nột tớnh cỏch của từng nhõn vật. --------------------------------------------