Bài giảng Sinh học Lớp 7 - Bài 52: Thực hành: Xem băng hình về đời sống và tập tính của thú - Nguyễn Xuân Quý

và tiến hành thảo luận những nội dung sau : Hãy trình bày tóm tắt những nội dung chính của băng hình . Thú sống ở những môi trường nào ? Hãy nêu các cách thức kiếm ăn và tập tính sinh sản ở thú 9 Quan sát và thảo luận nhóm hoàn thành nội dung bảng sau Tên động vật quan sát được (1) Môi trường sống (2) Cách di chuyển (3) Kiếm ăn Sinh sản (6) Đặc điểm khác (7) Thức ăn (4) Bắt mồi (5) 1 2 3 4 ........ 10 1. MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ DI CHUYỂN CỦA THÚ C¸c em quan s¸t c¸c h×nh ¶ nh sau – Th¶o luËn nhãm – hoàn thành phiÕu häc tËp ( Cét 1,2,3) - Kể tên môi trường sống và cách di chuyển của thú ? - Quan s¸t m« t¶ c¸c tËp tÝnh thÝch nghi víi m«i tr­êng sèng và cách di chuyển của thú ? 11 Thuù bay löôïn : Ñaëc tröng laø loaøi dôi , ban ngaøy naáp trong hang, hay choã toái , ban ñeâm bay ñi saên moài . Thuù bay löôïn : Ñaëc tröng laø loaøi dôi , ban ngaøy naáp trong hang, hay choã toái , ban ñeâm bay ñi saên moài . 12 Thó bay l­în : Ho¹t ® éng ban ngµy ( Sãc bay) - Di chuyÓn : L­în Sãc bay c«n ®¶o Sãc bay 13 D¬i ¨n hoa qu ¶ 14 Hải cẩu Cá nhà táng Bò bía Cá heo ( Đenphin ) Thó ë n­íc : - ChØ sèng trong m«i tr­êng n­íc : C¸ voi , c¸ § enphin(c ¸ heo ) Bò bía , Hải cẩu , - Di chuyÓn b»ng c¸ch : B¬i trong n­íc 15 Cá voi hồng Cá voi trắng Cá voi lông gụ Cá voi lông gụ 16 Thó ë n­íc : - Sèng ë n­íc nhiÒu h¬n c¹n: Thó má vÞt , r¸i c¸, h¶i li , gÊu tr¾ng, hµ m· ( tr©u n­íc ) - Di chuyÓn : B¬i trong n­íc ( nöa n­íc ) Bò nước ( Cá cúi ) 17 18 Thó ë n­íc : Hµ M· 19 Thá di chuyÓn b»ng c¸ch nh¶y ® ång thêi b»ng c¶ hai ch©n sau . 20 - Di chuyển : đi bằng hai chân thích nghi với đời sống ở cây , có tứ chi thích nghi với sự cầm nắm , leo trÌo 21 22 Di chuyÓn trªn c¹n cña Kanguru b»ng c¸ch nh¶y cãc 23 24 Thuù soáng ôû röøng nuùi , ôû ñoàng baèng , treân hoang maïc , treân ñoàng coû vaø ngay trong thaønh phoá . 25 Mét sè ®¹i diÖn thuéc bé guèc ch½n. 26 Thú sống trong đất Chuột đồng Chuột chũi Nhím Nhöõng loaøi thuù naøy coù raêng cöûa to khoeû , moùng vuoát chaân tröôùc raát khoûe ñeå ñaøo hang ( chuột chũi , thỏ hoang ) 27 2. TËp tÝnh kiÕm ¨n: C¸c lo¹i thøc ¨n cña thó : - Thó ¨n thøc vËt : c¸c lo¹i h¹t, c¸c lo¹i rau,cá , cñ , qu ¶: Mãng guèc , sãc , thá , kanguru,voi - Thó ¨n thÞt ( måi sèng ): Hæ , b¸o , s­ tö , mÌo , chã sãi - ¡n t¹p: D¬i , gÊu .... 28 Voi laø loaøi thuù lôùn treân maët ñaát chuyeân aên coû vaø caây thaân thaûo . Voi röøng Phi chaâu lôùn con vôùi ñoâi tai raát to. Voi chaâu AÙ nhoû con hôn . Voi röøng nöôùc ta laø ñoäng vaät quyù ñang coù nguy cô tuyeät chuûng Thó ¨n thùc vËt Bò Trâu Hươu Hươu sao Động vật ăn thực vật ( bộ guốc chẵn ) Hươu cao cổ Nai Bò Hoãng Hươu Bò Thó ¨n thùc vËt Động vật ăn thực vật ( bé guèc lÎ ) Thú ăn thực vật ( bộ voi ) 29 Höôu cao coå chuyeân aên laù non treân cao . Chuùng coù khaû naêng chaïy raát nhanh treân caùnh röøng thöa , ñoàng coû caèn coãi ôû chaâu Phi 30 TËp tÝnh ¨n uèng ( thó ¨n thùc vËt ) 31 H¹t dÎ lµ thø qu ¶ lµm thøc ¨n rÊt ­a thÝch cña Sãc.Chóng cã b¶n n¨ng ¨n vµ c¾n h¹t dÎ.Tuy nhiªn , tËp tÝnh ¨n, c¾n vì h¹t vµ gÆm h¹t dÎ cña Sãc còng ph¶i qua mét qu ¸ tr×nh häc tËp vµ hoµn thiÖn dÇn Sóc 32 Coù loaïi thuù chuyeân aên moät loaïi laù caây khuynh dieäp nhö con kaola ôû chaâu Uùc . Gaáu truùc Trung quoác chuyeân aên laù truùc , laù tre GÊu tróc : bÎ cµnh kiÕm ¨n 33 Báo Gấu đen Sói xám Sư tử Một số đại diện của bộ ăn thịt Hổ Thú ăn thịt có túi Động vật rình mồi , vồ mồi , rượt đuổi mồi,giết chết con mồi như thế nào ? 34 Bé ¨n thÞt Chúa sơn lâm Linh cẩu 35 Thó ¨n thÞt ( måi sèng ): Hæ , b¸o , s­ tö , mÌo , chã sãi Thức ăn của loài thú rất đa dạng . có loại thú chuyên ăn thịt như gấu Chó sói tổ chức săn mồi theo bầy Hæ s¨n måi sèng B¸o hoa r×nh måi vµ ® uæi , s¨n måi 36 TËp tÝnh s¨n måi vµ ¨n måi sèng cña bé ¨n thÞt 37 Nhieàu loaøi thuù coù thoùi quen di chuyeån thaønh ñaøn ñi kieám aên tuøy theo muøa trong naêm . Trong ñaøn thuù luoân coù con ñaàu ñaøn thöôøng laø con ñöïc ,to lôùn . 38 Boø nöôùc hay caù cuùi ( dugon ) , soáng ôû vuøng bieån nhieàu rong , taûo . Dugon laø loaøi thuù hieàn laønh . ÔÛ vuøng bieån Kieân giang Phuù quoác nöôùc ta coù loaøi naøy Thú ăn tạp Dơi bắt ếch ( XB) D¬i ¨n hoa qu ¶ 39 Caù voi laø loaøi thuù soáng döôùi nöôùc lôùn nhaát trong giôùi ñoäng vaät , ñang coù nguy cô tuyeät chuûng . Caù voi chuyeân aên nhöõng phieâu sinh vaät ôû ñaïi döông Cá heo ( Đenphin ) Cá voi Bé r¨ng cña Hµ M· 40 Thú ăn tạp ( bé linh tr­ëng ) ĐƯỜI ƯƠI TINH TINH GÔRILA 41 Thức ăn chủ yếu của voọc vá là quả cây rừng , lá nõn cây , ngô khoai , sắn và rau xanh trên nương rẫy . Mỗi năm đẻ 1 con, voọc con xuất hiện trong đàn vào mùa xuân đầu mùa hạ . 42 43 3. TËp tÝnh sinh s¶n : Quan s¸t c¸c h×nh ¶ nh sau - Tr ¶ lêi c©u hái - ® iÒn vµo phiÕu häc tËp - Thó ®Î trøng hay ®Î con Ph©n biÖt con ® ùc , con c¸i : Voi , s­ tö , mãng guèc , lîn , dª, h­¬u x¹, cõu C¸c giai ®o¹n sinh s¶n : + Ve v·n , kết bạn tình + Giao hoan , giao phèi + Chöa ®Î ( Thêi gian mang thai , con non kháe hay yÕu ) + Nu«i con, d¹y con 44 Tập tính sinh s ản : - Phần lớn là tập tính bẩm sinh mang tính bản năng . - Tác nhân kích thích : Môi trường ngoài ( thời tiết , âm thanh , ánh sáng , hay mùi do con vật khác tiết ra ) và môi trường trong ( hoocmon sinh dục ). - Ve vãn , tranh giành con cái , giao phối , chăm sóc con non. - Tạo ra thế hệ sau , duy trì sự tồn tại của loài . 45 Thuù coù loaøi sinh saûn baèng caùch ñeû tröùng . Ñaây laø tröôøng hôïp raát hieám , loaøi thuù moû vòt ñeû tröùng coù raát nhieàu ôû chaâu Uùc . Thú có túi : con non phát triển chưa đầy đủ , nuôi con trong túi bụng Con non vừa mới sinh Kăngguru Thú có túi Vượn Bò Phần lớn các loài thú đều sinh con và cho con bú đến khi con ăn được các thức ăn khác Tập tính sinh sản Hải cẩu 46 Tập tính : Ve vãn , kết bạn tình , giao hoan , giao phối 47 TËp tÝnh ch¨m sãc và bảo vệ con non Tê giác 2 sừng đang vui đùa với con Hai mẹ con nhà gấu trúc Mẹ con Southen Tamandua ( thú ăn kiến ) Gấu có túi đang ôm ấp con 48 Mét sè tËp tÝnh kh¸c - Ngoµi c¸c tËp tÝnh trªn , thó còn có Tập tính bảo vệ lãnh thổ : ( L·nh thæ chÝnh lµ mét vïng ®­ îc con vËt b¶o vÖ ®Ó ng¨n chÆn bÊt kú sù x©m lÊn nµo cña c¸c c¸ thÓ cïng loµi kh¸c ). - Th«ng th­êng c¸c c¸ thÓ ® ùc tr­íc mïa sinh s¶n vµ giao hoan bao giê còng “§¸ nh dÊu ”, canh gi ÷ mét phÇn l·nh thæ nhÊt ® Þnh . S¬n d­¬ng ®¸ nh dÊu l·nh thæ 49 Động vật bảo vệ lãnh thổ ( cách đe dọa , tấn công , cách đánh dấu lãnh thổ 50 Tập tính xã hội : - Tập tính thứ bậc : duy trì trật tự trong đàn , tăng cường truyền tính trạng tốt của con đầu đàn cho thế hệ sau . - Tập tính vị tha : là tập tính hy sinh quyền lợi bản thân , thậm chí là tính mạng . Giúp nhau kiếm ăn , tự vệ . Duy trì sự tồn tại của cả đàn . 51 TËp tÝnh xã hội : sống theo bÇy ®µn 52 TËp tÝnh di c­: Là d¹ng tËp tÝnh rÊt ph ức t¹p thÓ hiÖn trong qu ¸ tr×nh di c­. Chóng th­êng di c­ theo mïa , ® ịnh kỳ hàng n¨m ®Ó tr¸nh c¸i l¹nh gi ¸ hoÆc t×m thøc ¨n míi . 53 Tập tính in vết 54 TËp tÝnh quen nhên : Nh÷ng kÝch thÝch lặp đi lặp lại nhiều lần mà kh«ng g©y nguy hiểm g×, động vật kh«ng cã phản ứng trả lời và trở l ªn quen nhờn đối với chóng  55 TËp tÝnh : häc kh«n Xiếc thú : ăn kẹo cùng chúa sơn lâm 56 KhØ sö dông èng hót ®Ó uèng n­íc dõa ( Tập tính học được ) 57 Báo cáo nội dung thảo luận . Tên động vật quan sát được (1) Môi trường sống (2) Cách di chuyển (3) Kiếm ăn Sinh sản (6) Đặc điểm khác (7) Thức ăn (4) Bắt mồi (5) 1 2 3 4 ........ 58 Mét sè tËp tÝnh cña thó Tên động vật quan sát được Môi trường sống Cách di chuyển Thức ăn Sinh sản TËp tÝnh khác Cá heo Dưới nước Bơi Ăn tạp Đẻ con B¶o vÖ l·nh thæ Dơi Trong hang bay Sâu bọ , hoa quả Đẻ con §¸ nh dÊu l·nh thæ Chuột chũi Trong đất Bằng 4 chi Sâu bọ Đẻ con TËp tÝnh bÇy ®µn ( Thø bËc , vÞ tha ) Khỉ Trên cây Leo trèo Ăn tạp Đẻ con và chăm sóc con TËp tÝnh di c­ Thú mỏ vịt Sống ở nước Bơi lội Ăn tạp Đẻ trứng Quen nhên , häc kh«n 59 Lớp thú có đời sống đa dạng và phong phú : - Môi trường sống : Trong nước , trên cây , trong đất , bay lượn , trên không ..- Di chuyển : Đi , chạy , leo trèo , bay lượn , bơi - Kiếm ăn : ¡n thÞt , ¨n thùc vËt , ăn tạp ,- Sinh sản : Đẻ con, đẻ trứng . ? Qua nội dung trên em có nhận xét gì về đời sống và tập tính của thú . 60 ? Cã ph¶i tËp tÝnh bÈm sinh nµo còng bÊt biÕn vµ kh«ng bao giê thay ®æi kh«ng? TËp tÝnh cña §V ®­ îc quyÕt ® Þnh chñ yÕu bëi nguån gen di truyÒn . Nh­ng tËp tÝnh kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn vµ cè ® Þnh mµ nã lu«n ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trong c¸c ® iÒu kiÖn cña m«i tr­êng sèng nhÊt ® Þnh . 61 T¹i sao c¸c ho¹t ® éng trong ® êi sèng cña ® éng vËt bËc thÊp chñ yÕu thuéc lo¹i tËp tÝnh bÈm sinh ? ở động vật bậc thấp : + Hệ thần kinh có cấu trúc đơn giản , số lượng tế bào ít khả năng học tập rất thấp , việc học tập và rút kinh nghiệm rất khó khăn . + Tuổi thọ ngắn không có nhiều thời gian cho việc học tập . Do vậy : Tập tính bẩm sinh là tập tính chủ đạo trong đời sống của các động vật bậc thấp . 62 ? T¹i sao ® éng vËt cã hÖ thÇn kinh ph¸t triÓn và con ng­êi cã rÊt nhiÒu tËp tÝnh häc ®­ îc ? Ở người và động vật bậc cao : + Hệ thần kinh phát triển, (đặc biệt là não bộ , vỏ não ở người ) rất thuận lợi cho việc học tập và rút kinh nghiệm . + Tuổi thọ dài cho phép động vật thành lập nhiều phản xạ có điều kiện , hoàn thiện các tập tính phức tạp , thích ứng với các điều kiện sống luôn biến đổi . Do vậy : Tập tính học được ngày càng được bổ sung, hoàn thiện và chiếm ưu thế hơn so với phần tập tính bẩm sinh . 63 T¹m biÖt c¸c em Chóc c¸c em häc tèt 64