Tiếng Việt - Cảm thụ văn học lớp 5

cảm gắn bó thân thiết giữa dòng sông quê hương với tác giả. Từ đó làm ta thêm yêu quý và gắn bó với dòng sông quê hương Đề 78: Trong bài Hoàng hụn trờn sụng Hương (Tiếng việt 5, tập một) cú đoạn tả cảnh như sau: Phớa bờn sụng, xúm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khúi nghi ngỳt cả một vựng tre trỳc. Đõu đú, từ sau khỳc quanh vắng lặng của dũng sồng, tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cỏ cuối cựng truyền đi trờn mặt nước, khiến mặt sụng nghe như rộng hơn (theo Hoàng Ngọc Phủ Tường) Em hóy cho biết: Đoạn văn trờn cú những hỡnh ảnh và õm thanh nào cú sức gợi tả sinh động? Gợi tả được điều gỡ? Gợi ý -Hỡnh ảnh cú sức gợi tả sinh động: Khúi nghi ngỳt cả một vựng tre trỳc ( khi xúm Cồn Hến nấu cơm chiều)- gợi tả vẻ ấm ỏp, bỡnh yờn của người dõn thụn xúm ven sụng; giỳp người đọc tưởng tượng ra bức tranh thuỷ mặc đơn sơ nhưng cú cả một khụng gian rộng rói ( khúi bay lờn bầu trời, tre trỳc và rộng nước trờn mặt đất). -Âm thanh cú sức gợi tả sinh động: Tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cỏ cuối cựng truyền đi trờn mặt nước (ở đõu đú sau khỳc quanh vắng lặng của dũng sụng) đường như cú sức õm vang xa rộng trong khung cảnh tĩnh lặng, khiến tỏc giả cú cảm giỏc mặt sụng nghe như rụng hơn, gợi cho người đọc cảm nhận được vẻ thanh bỡnh và nờn thơ của một buổi chiều trờn sụng Hương. Đề 79: “Hiên tây xanh mát bóng râm Đơn sơ cây ổi cứ ngầm đơm hoa Quả tơ nấp dưới là già Để sang thu bỗng oà ra ngọt ngào” (Vườn nhà -Tố Hữu) Nêu nhận xét của em về nghệ thuật miêu tả trong đoạn thơ trên .với cách miêu tả ấy, nhà thơ đã giúp em cảm nhận được hình ảnh cây ổi đẹp như thế nào ? Gợi ý: - Nghệ thuật miêu tả (1đ) + Hình ảnh , màu sắc rất dịu nhẹ, khiêm nhường: xanh mát bóng râm, đơn sơ cây ổi, ngầm đơm hoa, quả tơ nấp dưới là già... + Những sự vật (cây ổi) vẫn ẩn chứa 1 sức sống , vẫn phát triển sinh sôi mạnh mẽ: (ngầm đơm hoa, quả tơ nấp dưới là già) chứa đựng hương thơm, vị ngọt. - Cảm nhận của em : (1đ) Qua sự miêu tả mang tính nghệ thuật của nhà thơ, hình ảnh cây ổi hiện lên rất đẹp trong tâm tưởng người đọc. Cây ổi có sức sống âm thầm nhưng mạnh mẽ , mang lại hoa thơm quả ngọt cho đời. Đề 80: Trong bài Con Cũ, nhà thơ Chế Lan Viờn cú viết: (4 đ) Con dự lớn vẫn là con của mẹ Đi hết đời lũng mẹ vẫn theo con Đồng chớ cảm nhận được điều đẹp đẽ và sõu sắc ở 2 cõu thơ trờn? Gợi ý - Tỡnh cảm yờu thương của người mẹ dành cho con thật to lớn và khụng bao giờ vơi cạn. Dự con đó khụn lớn, “dự cú đi hết đời” thỡ tỡnh thương của mẹ đối với con như vẫn cũn sống mói, vẫn theo con để quan tõm, lo lắng, giỳp đỡ con, tiếp thờm cho con sức mạnh. Cú thể núi đú chớnh là tỡnh thương bất tử mà người mẹ dành cho con. Đề 81: Trong bài “Tiếng chim buổi sáng”, nhà thơ Định Hải viết: Tiếng chim lay động lá cành Tiếng chim đánh thức chồi xanh dậy cùng. Tiếng chim vỗ cánh bầy ong Tiếng chim tha nắng rải đồng vàng thơm. Theo đồng chí, nhà thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả tiếng chim buổi sáng? Biện pháp nghệ thuật đó giúp chúng ta cảm nhận được tiếng chim buổi sáng có ý nghĩa như thế nào? Gợi ý Tác giả đã sử dụng biện pháp nhân hoá để miêu tả tiếng chim buổi sáng ( chú ý: Các động từ lay, đánh thức gợi cho ta nghĩ đến những hoạt động của con người).( 1 điểm) Biện pháp nhân hoá giúp ta cảm nhận được tiếng chim buổi sáng có ý nghĩa thật sâu sắc: Tiếng chim không chỉ làm cho sự vật xung quanh trở nên đầy sức sống ( lay động lá cành, đánh thức chồi xanh) mà còn thôi thúc chúng đem lại những lợi ích thiết thực cho mọi người (vỗ cánh bầy ong đi tìm mật cho đời, tha nắng rải đồng vàng thơm- làm nên những hạt lúa vàng nuôi sống con người).)( 1,5 điểm) Đề 82 Đọc khổ thơ sau: " Vườn em có một luống khoai Có hàng chuối mật với hai luống cà Em trồng thêm một cây na Lá xanh vẫy gió như là gọi chim" ( Vườn em - Trần Đăng Khoa ) Dòng thơ cuối của khổ thơ trên có những hình ảnh sinh động nào? Theo em, bằng cách nào nhà thơ đã tạo nên những hình ảnh sinh động ấy? Em hãy ghi lại những cảm nghĩ của mình thông qua một đoạn viết ngắn ( từ 7 đến 8 ) câu văn. Gợi ý: Học sinh chỉ ra được hình ảnh sinh động trong câu thơ cuối (vẫy gió, gọi chim) được nhà thơ tạo nên bằng cách nhân hoá, so sánh (Lá xanh vẫy gió như là gọi chim) bằng một đoạn viết ngắn của mình với cảm xúc được bộc lộ một cách hồn nhiên, chân thực. ( Tuỳ mức độ viết bài của HS mà giám khảo đánh giá cho từ 0 đến 1,5 điểm ) Đề 83 Trong bài Vờ` thăm nhà Bỏc, nhà thơ Nguyễn Đức Mậu cú viết: “ Ngụi nhà Bỏc ở thiếu thời Nghiờng nghiờng mỏi lợp bao đời nắng mưa Chiếc giường tre quỏ đơn sơ Vừng gai ru mỏt những trưa nắng hố.” Em hóy cho biết, đoạn thơ giỳp ta cảm nhận được điều gỡ đẹp đẽ và thõn thương? * Yờu cầu cụ thể: - Rừ ý cơ bản sau: + Tỏc giả tả về vẻ đẹp mộc mạc, đơn sơ, bỡnh dị của ngụi nhà của Bỏc lỳc thiếu thời cũng như bao ngụi nhà ở làng quờ Việt nam. Thấy được ngụi nhà của Bỏc thật gần gũi, chan hoà với cảnh vật quờ hương. Sống trong ngụi nhà đú, Bỏc Hồ được lớn lờn trong tỡnh yờu thương của gia đình: vừng gai ru mỏt những trưa nắng hố, + Chỉ ra và hiểu rừ ý nghĩa của cỏc yếu tố nghệ thuật cú trong đoạn thơ: - Biện phỏp đảo ngữ: “nghiờng nghiờng mỏi lợp” - Biện phỏp nhõn hoỏ: “Vừng gai ru mỏt những trưa nắng hố.”. Đề 84: “ Phượng không phải là một đóa, không phải vài cành, phượng đây là cả một loạt, cả một vùng, cả một góc trời đỏ rực Người ta quên đóa hoa, chỉ nghĩ đến cây, đến hàng, đến những tán lớn xòe ra, trên đậu khít nhau muôn ngàn con bướm thắm” ( Trích Hoa học trò – Xuân Diệu) Để diễn tả số lượng rất lớn của hoa phượng trong đoạn văn trên, tác giả đã dùng những biện pháp nghệ thuật nào? Hãy nêu cảm xúc của em về hoa phượng. Gợi ý Tác giả đã miêu tả hoa phượng với những biện pháp tu từ khéo léo, tài tình. Những điệp từ điệp ngữ có tính chất tăng tiến gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc: Phượng không phải một đóa, không phải vài cành. đỏ rực. Tác giả còn sử dụng câu khẳng định nhằm diễn tả phượng nhiều vô kể đến nỗi người ta quên đi đóa hoa mà chỉ nghĩ đến cây, hàng, những tán lớn.. Yêu cầu học sinh viết được những cảm xúc của mình một cách tự nhiên, chân thực. Ví dụ: Nói đến hoa Phượng là nói đến tuổi học trò. Hoa Phượng nở báo hiệu mùa thi đã tới. Hoa phượng nở là kết quat tốt đẹp của chúng em sau bao ngày học tập vất vả. Hoa Phượng nở chúng em sẽ được nghỉ hè với những cuộc chia tay đầy lưu luyến Đề 85: Đọc đoạn thơ: “Ngỗng không chịu học Khoe biết chữ rồi Vịt đưa sách ngược Ngỗng cứ tưởng xuôi Cứ giả đọc nhẩm Làm vịt phì cười Vịt khuyên một hồi: - Ngỗng ơi! Học! Học!” (Phạm Hổ) Theo em, điều gì đã tạo nên sự hấp dẫn của đoạn thơ? Hãy bộc lộ cảm nghĩ của mình bằng một đoạn văn ngắn từ 7 đến 8 câu. Học sinh nêu được cảm nhận của mình khi đọc đoạn thơ thông qua hai tín hiệu nội dung và nghệ thuật bằng một đoạn viết ngắn có cấu trúc chặt chẽ, cảm xúc hồn nhiên chân thực, đảm bảo các ý cơ bản sau: + Nội dung: Đoạn thơ giới thiệu một buổi học đầy thú vị và vui nhộn của hai bạn Ngỗng và Vịt ( hai con vật đã được nhân hoá ), có ý chê bai anh chàng Ngỗng lười học nhưng hay khoe khoang khoác lác. Đồng thời, qua đoạn thơ , tác giả cũng muốn nhắn nhủ những cô cậu học trò yêu quý của mình không nên lười học để trở thành những học giỏi, những người con ngoan. + Nghệ thuật: Tác giả đã rất thành công trong việc sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hoá được thể hiện ở các động từ dùng để chỉ hoạt động của người. Nhờ có biện pháp nhân hoá ấy đã làm cho những con vật trở nên sinh động có hồn người, chúng như những người bạn nhí nhảnh, vô tư, ngộ nghĩnh rất đáng yêu và rất gần gũi với tuổi thơ em. Đề 86: Đọc đoạn thơ sau: “Cỏ giấu mầm trong đất Chờ một ngày đông qua Lá bàng như giấm lửa Suốt tháng ngày hanh khô Búp gạo như thập thò Ngại ngần nhìn gió bấc Cánh tay xoan khô khốc Tạo dáng vào trời đông.” Đoạn thơ trên tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật gì mà hay đến thế? Em hãy viết đoạn văn ngắn (từ 6 đến 8 câu) ghi lại cảm xúc của em khi đọc đoạn thơ đó. Đề 87: Viết về người mẹ, nhà thơ Trương Nam Hương có những câu thơ sau: Thời gian chạy qua tóc mẹ Một màu trắng đến nôn nao Lưng mẹ cứ còng dần xuống Cho con ngày một thêm cao Mẹ ơi trong lời mẹ hát Có cả cuộc đời hiện ra Lời ru chấp con đôi cánh Lớn rồi con sẽ bay qua” (Trích Trong lời mẹ hát) Theo em, đoạn thơ trên đã bộc lộ những cảm xúc và suy nghĩ gì của tác giả? Gợi ý: Đoạn thơ bộc lộ những cảm xúc, suy nghĩ về người mẹ. Hình ảnh mái tóc mẹ bạc trắng vì thời gian làm tác giả thấy xúc động đến “nôn nao”. ý đối lập với hai câu thơ “Lưng mẹ cứ còng dần xuống/ Cho con ngày một thêm cao” như muốn bộc lộ suy nghĩ và lòng biết ơn của tác giả đối với mẹ. Mẹ đem đến cho con cả cuộc đời, trong lời hát mẹ chắp cho con đôi cánh để lớn lên con sẽ bay xa. Những cảm xúc và suy nghĩ của tác giả và người mẹ thật đẹp đẽ biết bao. Đề 88: Viết về ngườimẹ, nhà thơ TrầnQuốc Minh đã có những hình ảnh so sánh rất hay trong bài thơ Mẹ: Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con. Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời. Hãy cho biết : Những hình ảnh so sánh trong đoạn thơ đã giúp em cảm nhận được điều gì đẹp đẽ ở người mẹ kính yêu. Gợi ý: Những hình ảnh so sánh: Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con. Giúp em cảm nhận được, người mẹ rất thương con, mẹ có thể thức thâu đêm suốt sáng để canh cho con ngủ ngon giấc ; hơn cả những ngôi sao " Thức" soi sáng trong đêm, bởi vì khi trời sáng thì sao cũng không thể thức được nữa. Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời. Cho ta thấy mẹ còn đem đến ngọn gió mát trong đêm hè, giúp cho con ngủ say ( giấc tròn) ; có thể nóimẹ là người luôn đem đến cho con những điều tót đẹp trong suốt cuộc đời ( ngọn gió của con suốt đời) Đề 89: Đọc bài thơ: Em thương. Em thương làn gió mồ côi. Không tìm thấy bạn, vào ngồi trong cây. Em thương sợi nắng đông gầy. Run run ngã giữa vườn cây cải ngồng. Nguyễn Ngọc Kí Nêu cảm nhận của em về bài thơ trên? Chỉ ra cái hay của bài thơ.