Tài liệu Giáo dục khởi nghiệp

TỔ CHỨC LAO ĐỘNG QUỐC TẾ VỤ GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN TẠI VIỆT NAM TÀI LIỆU GIÁO DỤC KHỞI NGHIỆP (DÙNG CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ) (Lƣu hành nội bộ) HÀ NỘI -2017 Nội dung Trang Lời nói đầu 1 Danh mục các từ viết tắt 2 HẦ : ỚI THIỆU VỀ BỘ TÀI LIỆU 3 GIÁO DỤC KHỞI NGHIỆP LÀ GÌ? 3 SỰ CẦN THIẾT PHÁT TRIỂN VÀ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH 3 TÀI LIỆU HỖ TRỢ CHO AI? 4 MỤC TIÊU CỦA CHƢƠNG TRÌNH 4 NỘI DUNG ĐÀO TẠO 4 TÀI LIỆU ĐÀO TẠO 4 HẦ : HƢỚNG DẪN/GỢ HƢƠ H Ả Ạ 5 đun : T Ề Ế T Ề V SỬ DỤ T Ề (9 iết) 5 1: T ề v ế t ề ợ 3 t ết 6 2: C ả t u ậ v t u t ề ủ 3 t ết 22 Bài 3: Sử dụ t ề ủ ả t ột ợ 3 t ết 34 đun : Sáng kiến và kế hoạch nhỏ để kiếm tiền (9 tiết) 48 Bài 1: S ế v ế ạ ỏ (3 tiết) 49 Bài 2: ậ ế ạ s ế v ế ạ ỏ 3 t ết 55 Bài 3: Hạ t ã – ỗ s ế v ế ạ ỏ (3 tiết) 65 đun 3: Sử ụn iền để h i hị ƣờn (9 iế 74 Bài 1: Đ ợ v t t ị trƣờ (3 tiết) 75 2: Sử dụ t ề ợ v t t ị trƣờ (3 tiết) 85 3: u - ợ v t t ị trƣờ (3 tiết) 97 HẦ 3: T Õ CHƠ Ổ TRỢ: DÒNG CHẢ ĐỒNG TIỀN 107 HẦ : HƢỚNG DẪN SỬ DỤNG TÀI LIỆU GDKN 112 A. ĐỐI TƢỢNG ƢU TIÊN VÀ NHỮNG NGƢỜI HƢỞNG LỢI CỦA GDKN 112 B. DẠY GD N NHƢ THẾ NÀO VÀ AI CÓ THỂ DẠY GDKN? 112 C. HƢỚNG DẪN VỀ CÁC PHƢƠNG PHÁP GIẢNG DẠY GDKN 121 D. TRÕ CHƠI INH DOANH 126 E. KIỂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ 131 G. MỘT SỐ THUẬT NGỮ CƠ ẢN 132 I. TÀI LIỆU THAM KHẢO VÀ ĐỌC THÊM 135 2 LỜ Ó ĐẦU Trong nhữ ầ y Đảng, Chính phủ ã rất qu t ến nội dung giáo dụ ƣớng nghiệp, phân luồng học sinh sau trung họ ơ sở, giáo dục khởi nghiệ tr trƣờng phổ t ô , Để thực hiện những nội dung chỉ ạo trên củ Đảng và Chính phủ, tại Hƣớng dẫn nhiệm vụ ọc 2016-2017, Bộ Giáo dụ v Đ tạ ã ỉ ạo các sở giáo dụ v tạ , ơ sở giáo dụ “H t ệ ƣơ tr dụ ƣớng nghiệ tr trƣờng phổ thông; biên soạn tài liệu giáo dụ ƣớng nghiệp, khởi nghiệp kinh doanh và quản lý giáo dụ ƣớng nghiệ . Đổi mớ ƣơ , thức hoạt ộng giáo dụ ƣớng nghiệ , ứng mục tiêu phân luồng học sinh, nhất là phân luồ s u THCS”. Để ú v t ơ ội cho các nhà trƣờng, giáo viên có thể thực hiện tốt nhiệm vụ trên, Vụ Giáo dụ t ƣờng xuyên phối hợp với Tổ chức Lao ộng quốc tế tại Việt Nam (ILO) tổ chức biên soạn bộ tài liệu Giáo dục khởi nghiệp. Bộ tài liệu này gồm 4 cuố , tr 2 uố ƣớng dẫn giáo viên và 2 cuốn bài tập cho học sinh ở 2 cấp THCS và THPT. C trƣờng, giáo viên có thể lựa chọ , ô u ù ợ ể tƣ liệu giảng dạy cho các chủ ề giáo dụ ƣớng nghiệp hoặc môn công nghệ. Vụ Giáo dụ t ƣờng xuyên trân trọng cả ơ V ò Tổ chứ ộng Quốc tế (ILO) tại Việt N ã ỗ trợ thực hiện nội dung, kinh phí biên soạn tài liệu này. Bộ Tài liệu biên soạn lầ ầu chắc không tránh khỏi có những hạn chế, sai sót, rất mong nhậ ƣợc sự góp ý củ trƣờng và các cô giáo, thầy giáo ể chúng tôi có thể chỉnh sử ể tài liệu ƣợc hoàn thiện tốt ơ . Hà Nội, ngày 12 tháng 10 2017 VỤ GIÁO DỤC THƢỜNG XUYÊN 3 DA H ỤC C C TỪ V ẾT TẮT GDKN H ểu ết về d GDKN Giáo dục Khởi nghiệp ILO Tổ chứ ộng Quốc tế MOET Bộ Giáo dụ v Đ tạo VNIES Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam THCS Tru ọ ơ sở THPT Trung học phổ thông TOT Lớp tập huấn cho giáo viên SL Số ƣợng ĐG Đơ 4 Phần 1: GIỚI THIỆU VỀ BỘ TÀI LIỆU I. GIÁO DỤC KHỞI NGHIỆP LÀ GÌ ? Giáo dụ ƣời họ ƣợc nhận thức và một số kiến thức thực tế về ơ ội, thách thứ , quy tr , ặ ểm, tính cách và k ần thiết ối với ƣời làm kinh doanh, khởi sự doanh nghiệp. Giáo dục khởi nghiệp ũ t ể gọi là giáo dục công dân vì nó cung cấp các k ộng và tạo ra nhữ t y ổi góp phần cải thiệ ô trƣờng trong cộ ồng. II. SỰ CẦN THIẾT PHÁT TRIỂN VÀ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH Với tỷ tệ thất nghiệ , xu ƣớng cắt giảm biên chế khu vực công, sự tinh giản và tái cấu trúc của các tậ v ƣơ tr d ễn ra ở nhiều ƣớc. Tự tạo việc làm thông qua phát triển doanh nghiệp nhỏ ƣợc hầu ƣ tất cả ƣớc trên thế giớ ƣu t . Một số ƣớ ã ởi tạ ƣơ tr ƣ kiến thứ d v ƣơ tr dục của mình và Tổ chứ ộng Quốc tế I O , ã ỗ trợ k thuật trong khía cạnh này cho nhiều quốc gia. N 2005, I O ã ới thiệu bộ tài liệu Giáo dục kinh doanh (KAB) cho Việt N t ô qu C ƣơ tr t ểm về Việ T . I O ã hỗ trợ Viện Khoa học Giáo dục Việt nam (VNIES), thông qua nhóm chuyên gia của VNIES xây dựng Giáo trình mới về Giáo dục Kinh doanh (KAB) cho các trƣờng Trung học Phổ thông (THPT) ở Việt Nam b ng cách dịch và chỉnh sửa bộ tài liệu KAB sang tiếng Việt. Đã xuất bả t ểm tiếng Việt có hiệu chỉnh lần thứ v t 11/2009. Nghị quyết 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 (Nghị quyết 35) của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệ ế 2020. X y dựng doanh nghiệp Việt N ực cạnh tranh phát triển bền vững, cả ƣớc có ít nhất một triệu doanh nghiệp. Việc thực hiệ C ƣơ tr dục Khởi nghiệp trong nhà trƣờ THPT ƣớ ần thiết, phù hợp trong việc thực hiện các nhiệm vụ và giả ể thực hiện Nghị quyết 35. Thực tế cho thấy, việ tạ d tƣơ ô ể ợ ến khi họ trƣởng thành, khi họ ã t ếp nhận một số thói quen không phù hợp với kinh doanh. 5 III. TÀI LIỆU HỖ TRỢ AI? Tài liệu dành cho giáo viên ƣợc thiết kế ể hỗ trợ giáo viên thực hiệ tạo các bài học nêu trong tài liệu. Đ tạ ố tƣợng họ s THCS ƣ từng có kinh nghiệm kinh doanh. Sách bài tập dùng cho học sinh THCS. Sách bài tậ ƣợc thiết kế dành cho học sinh THCS, tuy nhiên sách bài tậ ƣợc giáo viên sử dụ ồng thời trong qu tr tạo cho học sinh. IV. MỤC TIÊU CỦA CHƢƠNG TRÌNH Giúp họ s x ị ƣợc kinh doanh là gì và tầm quan trọng của kinh doanh trong xã hội. Học sinh sẽ phát triể ƣợ tƣ duy v ộng có tính kinh doanh cho bản thân. Những thành quả có thể ƣợc và những thách thức phải vƣợt qua củ ƣời làm kinh doanh. Học sinh phát triể ƣợc sự tự tin và khả ấp nhận mạo hiểm một cách có tính toán. Họ s t ƣợc một số ý tƣởng kinh doanh có tính sáng tạo. V. NỘI DUNG C ƣơ tr ƣợc thiết kế t Mô u , ồm: Mô u 1: T ền, kiếm tiền và sử dụng tiền (9 tiết) Mô un 2: Sáng kiến và kế hoạch nhỏ ể kiếm tiền (9 tiết) Mô un 3: Sử dụ t ề ể t t ị trƣờ 9 t ết VI. TÀI LIỆU Bộ tài liệu gồm 2 quyển: Tài liệu dùng cho giáo viên THCS. Tài liệu dùng cho học sinh THCS. 6 Phần : HƢỚNG DẪN/GỢI Ý HƢƠ H ẢNG DẠY đun T Ề Ế T Ề V SỬ Ụ T Ề (9 iế I. Mục tiêu: Sau khi kết thúc mô dun này, học sinh sẽ ạt ƣợc những yêu cầu sau: 1. Kiến thức - Tr y ƣợc lí do vì sao phải sử dụng tiền trong xã hội - Hiểu ƣợc vai trò củ ồng tiền trong xã hội - Tr y ƣợc nhữ ƣơ t ứ ế t ề ợ tr xã ội - X ị ƣợ ả t u ậ v t u t ề ủ - X ị ƣợc nhữ ả t ề ủ ản thân và cách chi tiêu hợp lý 2. Kỹ năng - Biết sử dụng tiền tiết kiệm, hợp lý và hiệu quả - T t ƣợ số t ề t ể ƣợ ủ ả t tr từ - Lập ƣợc kế hoạch sử dụng hợ ý số t ề ủa bả t tr từ 3. Thái độ - Quý trọ ồng tiền, từ quý trọng thời gian, sứ ộ v ƣời r ồng tiền chân chính - Yêu thích và quan tâm tìm hiểu về tiề v ế t ề ợ p - Quí trọ ồng tiề v t u ợ , t ết kiệ t ề tr t u II. Nội dung - 1: T ề v ƣơ t ứ ế t ề ợ 3 t ết - 2: C ả t u ậ v t u t ề ủ 3 t ết - Bài 3: Sử dụ t ề ủ ả t ột ợ 3 t ết 7 đun Bài 1. TIỀ V C CH Ế T Ề HỢ H (3 iết) I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này, học sinh ạt ƣợc những yêu cầu sau: - Tr y ƣợc lí do vì sao phải sử dụng tiền trong xã hội - Tr y ƣợc những ƣơ t ứ ế t ề ợ tr xã ội - ệt ƣợc nhữ ƣơ t ứ ế t ề ợ ủ ả t - Yêu thích tìm hiểu về tiề v nhữ ƣơ t ứ ế t ề ợ II. Nội dung bài học - T ề , ô dụ v v trò ủ t ề - Nhữ ƣơ t ứ ế t ề ợ tr xã ội - Nhữ ế t ề ợ ả t III. Tài liệu và phƣơn iện - Bài tập: 1,2,3 - Hình chiếu trong tài liệu - Tài liệu phát tay: 1,2,3,4,5 - Một số ƣơ t ệ ƣ y ếu, giấy Ao, bút dạ,... IV. Gợi ý các hoạ động dạy học  Hoạt động 1: Tìm hiểu định nghĩa, công dụng và vai trò của tiền - G v ỏ : Nếu uố ột số t ứ, ƣ ô tiề ể u , t ể ể ƣợc nhữ t ứ uố ? - Giáo viên ghi ý kiế ủ ọ s ảng. - Giáo viên: ể t ể ƣợc nhữ t ứ ầ ƣ ô t ề u ú , t ể ổ vật dụ u, ổ ô u, xin, v.v. - Giáo viên ớ t 6 , y u ầu 2 Bài tập 1, 2 Bài tập 2 v 2 Bài tập 3. - G v ờ ạ d ệ tr y ết quả tậ v khuyế tr uậ về ả vớ u. - G v r t ô t ƣờ , ƣờ ữ t ứ ầ tr ổ trị t ấ ơ sẽ ả ổ vớ số ƣợ ều ơ ặ ụ t ột số t ứ 8 ƣờ ữ t ứ trị cao hơ tr ổ vớ , uy tắ y ả ả r trị ủ ữ t ứ r tr ổ sẽ u. - G v r , t uố vừ t ảo luậ ở tr ố ƣ t ờ x xƣ ƣờ ƣ r t ề . T ờ ấy, ọ ƣờ ỉ tr ổ vật dụ u ể ƣợc nhữ t ứ ầ . Xuất t từ u ầu tr ổ vật dụ ƣờ ã r ầ ả ột số vật tƣợ trƣ vật u dù ể ƣờng giá trị những t ứ tr ổ . Vật tƣợ trƣ ú ầu ữ t ứ ƣ tr u, ò, d t ú y vòng cổ, vòng tay, ngọc trai, hạt ca cao, lúa mì, kê, sắt thỏ , ồng, gốm, vải, lụa vv. Dần dần vai trò vật tƣợ trƣ ủ ồ vật ƣợc chuyển sang tiền. T ề ủ yếu hai loại là tiền kim loạ ú v t ền giấy (in). - G v ƣớng dẫn họ s ọc Tài liệu phát tay 1, 2 ể ểu ú v ầy ủ ơ về sự r ờ ủ t ề , v trò ủ t ề tr uộc sống. - Giáo viên ếu H ếu 1,2,3,4,5 ể qu t ọc. Kết luận: a. Định nghĩa về tiền: - Tiền là một loạ ặc biệt ƣợc tách ra làm vật ngang giá chung cho tất cả các loạ ; ƣơ t ện ể u , t ũy v t t . - Tiền là vật ú ng kim loại hoặc in b ng giấy. Tiền thể hiện của giá trị hàng hóa, có mệnh giá nhất ịnh do ngân hàng phát hành. b. Vai trò của tiền trong cuộc sống: Trong cuộc số , ƣời sử dụ ồng tiề ể tr ổi, mua bán, trả công,... phục vụ cho tất cả các hoạt ộng củ ƣời từ , ặc, ở ến học hành, khám chữa bệnh, giải trí v.v... T ô t ƣờ , ƣời có thể dùng tiề ể làm những việ s u y: - Tiêu tiền (tiêu thụ, ƣơ t ện thanh toán). - Đầu tƣ ể lấy tiền lãi ầu tƣ ặ ử t ề ể ả t trị v ấy ã . - Đổi lấy một loại tiền tệ tr ổi). - Sƣu tập tiền (phục vụ sở t , d ế ã . - C , ếu, tặ tr qu ệ xã hội. 9 c. Vai trò của tiền trong kinh tế thị trường: - Dù ƣơ t ệ ể mở rộng và phát triển nền kinh tế, ặc biệt là nền kinh tế hàng hóa. - Dù ƣơ t ệ ể thực hiện và mở rộng các mối quan hệ hợ t v d vớ quốc tế. - Dù ô ụ phục vụ mụ ƣời sử dụng. Trong nền kinh tế thị trƣờng, hầu hết mọi mối quan hệ xã hộ ều ƣợc tiền tệ hóa, mọi cá nhân, tổ chứ , t ể . ều không thể thoát ly khỏi mối quan hệ với tiền tệ. Tiền dần trở thành công cụ ô t ể t ếu ể ải quyết vấ ề trong xã hội.  Hoạ động 2: Thảo luận về phƣơn hứ iế iền hợp ph p 1. Giáo viên ớ t 5-6 , t u ể ệt r nhữ ƣơ t ứ ế t ề trong cuộc sống ả ợ v ô ợ . Tr 5 út, ệt r ƣợ ều ƣơ t ứ ế t ề ất sẽ ế t ắ v ƣợ tuy dƣơ , ệt r ƣợc t ơ ƣơ t ứ ế t ề sẽ t u uộ v ả ịu ạt t, ú . 2. G v ờ ạ d ệ tr y ết quả làm việ ủ . 3. Giáo viên cho học sinh thảo luận ể ỉ r ữ ƣơ t ứ ế t ề ợ v ữ ƣơ t ứ ế t ề ất ợ tr số nhữ ƣơ t ứ ế t ề ã t ảo luậ ở tậ t ảo luận nhóm. 4. G v ý, t v ải thích thêm cho họ s về ững ý kiến thảo luậ ủ . 5. Giáo viên kết t ú ạt ộ ƣ r ết luậ ở dƣớ . Kết luận Trong cuộc số , tất ả ọ ƣờ ều ả t ế t ề ể t ề t u u ầu ủ v ữ ƣờ qu ế .  C ều ƣơ t ứ ể ế t ề , tùy v ều kiện, khả ủ ỗ ƣờ ể x ị v t ực hiện nhữ ƣơ t ứ ế t ề ù ợp.  Nhữ ƣơ t ứ ế t ề ợ ữ ƣơ t ứ ế ƣợ t ề ô v ạ quy ị ủ uật.  Nhữ ƣơ t ứ ế t ề ất ợ ữ ƣơ t ứ ế ƣợ t ề v ạ quy ị ủ uật y ò ọ 10