Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp xây dựng phong trào “giữ vở sạch – viết chữ đẹp” cho học sinh lớp 1

SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG PHONG TRÀO “GIỮ VỞ SẠCH – VIẾT CHỮ ĐẸP” CHO HỌC SINH LỚP 1 A.ĐẶT VẤN ĐỀ I/ LỜI MỞ ĐẦU Phong trào “ Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp’’ là một trong những nhiệm vụ quan trọng góp phần vào việc xây dựng mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học đồng thời là một hoạt động nhằm tăng cường và đẩy mạnh hiệu quả các hoạt động toàn diện trong nhà trường Tiểu học để nâng cao chất lượng dạy và học. Viết chữ đẹp là nguyện vọng, là mong muốn của giáo viên, học sinh, phụ huynh và mọi tầng lớp nhân dân. Bởi vì một trong những hạnh phúc lớn nhất của trẻ em là được đến trường, được học đọc, học viết. Khi biết đọc, biết viết là khi đó cả thế giới mở ra trước mắt các em, đặc biệt là khi các em viết chữ . Đọc thông viết thạo là hai kỹ năng không thể thiếu và cần phải đạt của học sinh tiểu học, vì vậy nó có quan hệ mật thiết với nhau và không thể tách rời nhau. Viết đúng, đẹp học sinh sẽ có điều kiện ghi chép bài học của tất cả các môn học tốt hơn. Ngoài ra viết chữ đẹp còn góp phần quan trọng vào việc rèn luyện cho học sinh những phẩm chất đạo đức tốt như tính cẩn thận, tinh thần kỷ luật và óc thẩm mĩ. Chúng ta thấu hiểu sâu sắc câu nói của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng ‘’Chữ viết cũng là một sự biểu hiện của nết người. Dạy cho học sinh viết đúng,viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như người khác khi đọc bài vở của mình’’ 1 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô Phong trào “Giữ vở sạch - viết chữ đẹp’’ nhiều năm nay được ngành giáo dục quan tâm, đầu tư rất lớn. Rèn cho học sinh tiểu học biết “Giữ vở sạch- viết chữ đẹp” là một việc làm rất cần thiết, quan trọng và không thể thiếu được. Thực tế hiện nay ở các trường tiểu học chất lượng chữ viết của học sinh cũng như giáo viên còn chưa được quan tâm lắm . Nhiều phụ huynh rất buồn khi phàn nàn về chữ viết của con em mình là quá xấu, nguệch ngoạc, viết cẩu thả và tuỳ tiện . Thầy cô giáo hàng ngày phải chấm những bài làm của học sinh mà nét chữ vừa xấu vừa không đúng mẫu chữ lại viết tuỳ tiện, cẩu thả, có lúc vừa chấm vừa phải ‘’luận’’ chữ để hiểu ý câu cho nên đã mất đi cảm tình đối với bài viết đó. Chính vì thế mà điểm bài làm của học sinh đã ảnh hưởng nhiều. Bên cạnh đó nhiều người cho rằng bây giờ là thời đại của công nghệ thông tin, học sinh không cần viết chữ đẹp mà chỉ cần học được nhiều kiến thức vì viết đẹp không cần rèn luyện mà đã có các mẫu chữ đẹp, phong phú trên máy vi tính. Lâu nay ngành Giáo dục đã có nhiều hướng dẫn chỉ đạo về luyện viết và giữ vở sạch cho học sinh, vậy thì chúng ta những người làm nghề giáo không thể không băn khoăn trước hiện trạng như vậy. Bản thân tôi có nhiều trăn trở suy nghĩ là muốn nâng cao chất lượng học môn Tiếng Việt trong trường tiểu học thì chúng ta cần có những giải pháp cụ thể để xây dựng phong trào “Giữ vở sạch – viết chữ đẹp’’. Qua nhiều năm dạy học tôi xin mạnh dạn trình bày kinh nghiệm Một số biện pháp xây dựng phong trào ‘’ Giữ vở sạch – viết chữ đẹp’’cho học sinh lớp 1. II/ THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU: Qua nhiều năm dạy học tôi thấy một thực trạng chung là: 1.Về phía học sinh Trong những năm vừa qua học sinh học các môn học như Tiếng Việt, Toán trong một buổi học, các em có vở bài tập in sẵn các bài tập trong sách nên trong cách trình bày của học sinh không được rèn luyện. 2 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô Học sinh ngại viết, không có hứng thú và lòng say mê khi viết chữ mà chủ yếu là chỉ dừng lại ở mức độ viết đúng. Ở bậc tiểu học ngay từ những lớp đầu cấp như lớp 1 thì kĩ năng viết đúng mẫu là rất quan trọng nhưng học sinh lại không nắm được cấu tạo các con chữ và kĩ năng viết đúng dẫn đến sai ngay từ những giờ Tập Viết đầu tiên của cấp học. Bên cạnh đó phụ huynh không quan tâm đến sách vở cũng như các loại bút viết của học sinh , có những em không đủ vở để viết hoặc bố mẹ không chọn cho các em loại vở, bút để học sinh luyện chữ đẹp. 2. Về phía giáo viên Chữ viết của một số giáo viên còn chưa đẹp nhưng không có ý thức rèn luyện viết chữ dẫn đến không có sự mẫu mực trong chữ viết của giáo viên ở bảng lớp cũng như chấm bài cho học sinh. Thậm chí có giáo viên viết ở bảng lớp vẫn còn cẩu thả để sai chính tả, viết nguệch ngoạc, tuỳ tiện trong cách trình bày. Nhất là trong thời điểm mà toàn ngành đang thực hiện việc soạn bài trên máy vi tính thì ý thức về phong trào rèn chữ đẹp bị hạn chế rất nhiều. Chưa có mô hình , điển hình về rèn chữ viết của giáo viên trong các nhà trường để cùng nhân rộng học tập. 3. Về phía nhà trường - Nhà trường chỉ mới quan tâm chăm lo chỉ đạo các hoạt động về chuyên môn như học sinh giỏi các môn văn hoá, chưa coi trọng và tạo đựơc sự chuyển biến về phong trào thi đua “Giữ vở sạch – viết chữ đẹp’’. - Một số bậc phụ huynh còn chưa nhận thức hết tầm quan trọng của phong trào này chỉ bắt ép học sinh học tiếng Việt, toán mà quên rằng chữ viết của các em sẽ làm cho tâm hồn các em thêm phong phú, chữ viết xấu sẽ làm giảm đi phần điểm trình bày về chữ viết trong bài làm của các em mà bất cứ bài thi nào cũng có. 3 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô - Hình thức tuyên dương khen thưỏng những học sinh có ý thức trong phong trào “Giữ vở sạch – viết chữ đẹp’’chưa được thực hiện thường xuyên . - Cơ sở vật chất nhà trường chưa đáp ứng đầy đủ cho phong trào này như bàn ghế đúng chuẩn, bảng kẻ, ánh sáng. - Qua thực tế thấy rằng chất lượng vở sạch chữ đẹp chưa cao, phong trào chưa mạnh, chưa thu hút được giáo viên và học sinh say mê trong luyện chữ đẹp. Sau khi được sự phân công của BGH nhà trường, tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng vở sạch, chữ đẹp của học sinh lớp 1A trường Tiểu học Thiệu Đô vào thời điểm tháng 9 năm 2010 như sau : Tổng số học sinh của lớp 25 em . Trong đó : Loại A- 3 em = 12% Loại B - 7 em = 28% Loại C - 15 em = 60% B . GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I/ CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN Chúng ta biết rằng chữ viết có tầm quan trọng đặc biệt ở bậc tiểu học, học sinh phải dùng chữ viết để học tập và giao tiếp. Vì vậy chữ viết không những có quan hệ mật thiết tới chất lượng học tập ở các môn học khác mà còn góp phần rèn luyện một trong những kĩ năng hàng đầu của việc học môn Tiếng Việt trong trường tiểu học - đó là kĩ năng viết chữ. Nếu học sinh viết đúng, đẹp, rõ ràng tốc độ nhanh thì học sinh có điều kiện để ghi chép bài học tốt hơn nhờ vậy mà kết quả học tập tốt hơn, ngược lại viết chữ xấu sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập của các em. Để học sinh viết chữ đẹp thì trước hết phải viết đúng qua các tiết tập viết ở lớp. Bởi vì qua đó học sinh nắm được các khái niệm về đường kẻ, dòng kẻ, toạ độ, tốc độ, tên gọi các nét, cấu tạo chữ cái, vị trí dấu thanh và liên kết các chữ cái khi viết. Từ đó mới hình thành ở các em những biểu tựợng về hình dáng độ cao và sự cân đối , tính thẩm mĩ của chữ viết. Ngoài ra học sinh còn rèn thao tác viết chữ từ 4 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô đơn giản đến phức tạp, xác định được khoảng cách để hình thành kĩ năng viết đúng mẫu, rõ ràng và cao hơn là viết nhanh và viết đẹp. Chữ viết mang tính thực hành cao, ngoài việc học sinh nắm được các kiến thức cơ bản của việc viết chữ và kỉ thuật viết thì rèn viết chữ đẹp là một yêu cầu cũng hết sức quan trọng và cần thiết vì vậy chúng ta cần chú ý rèn cho học sinh tính cẩn thận, sự sáng tạo khi viết. II/ CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN Từ những nhận thức trên và qua những gì đã làm ở lớp dạy trong những năm qua, bản thân tôi đã rút ra một số biện pháp nhằm nâng cao phong trào “Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp’’cho học sinh lớp 1: 1. Cần làm tốt công tác tuyên truyền , phối hợp để nhận thức rõ tầm quan trọng của việc xây dựng phong trào ‘’Giữ vở sạch – viết chữ đẹp’’ Trước hết để học sinh và phụ huynh nhận thức rõ về phong trào này thì ngay từ đầu năm học, trong các cuộc họp phụ huynh, tôi đã phải làm tốt công tác tuyên truyền, phân tích đầy đủ tầm quan trọng, sự cần thiết của việc học sinh viết chữ đẹp. Phối hợp với phụ huynh học sinh trong việc rèn chữ cho học sinh: - Để thực hiện tốt kế hoạch năm học, cuộc họp phụ huynh đầu năm có một ý nghĩa hết sức quan trọng cho việc xây dựng các phong trào, đặc biệt là phong trào “Giữ vở sạch – viết chữ đẹp’’. Bởi các phụ huynh sẽ định hướng , tiếp thu các kế hoạch của năm học. Thông qua đó tôi đã hướng dẫn phụ huynh trong việc mua sắm đồ dùng sách vở, bút viết cũng như cách bọc sách vở cho các em .và phổ biến cho phụ huynh biết các tiêu chuẩn cụ thể khi xếp loại vở sạch chữ đẹp hàng tháng. - Hàng tháng, hàng kỳ tôi cũng làm tốt việc thông báo tình hình học tập và rèn luyện chữ viết của học sinh qua sổ liên lạc gia đình để phụ huynh có kế họạch kèm cặp thêm ở nhà. 2. Xây dựng nề nếp phong trào ngay từ đầu năm học 5 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô - Vào đầu năm học mới tôi đã tiến hành kiểm tra sách vở ,đồ dùng học tập của học sinh, hướng dẫn học sinh nên dùng loại vở nào, dùng loại bút nào để luyện viết , hướng dẫn học sinh cách bọc vở và bảo quản, giữ gìn sách vở như thế nào trong năm học. Hướng dẫn cho học sinh rèn chữ viết và giữ gìn sách vở. - Tôi lấy một số bài viết của các anh chị lớp trên hoặc những học sinh đã đạt giải thi viết chữ đẹp cấp huyện, cấp tỉnh để cho các em xem và học tập tấm gương của các anh chị. - Ngoài yêu cầu viết đúng, đẹp cần hướng dẫn cách trình bày ở vở của học sinh trong từng thể loại bài, cách kẻ vở khi hết bài, hết môn, hết ngày và hết tuần như thế nào để thống nhất trong cả lớp . - Đối với những em có năng khiếu và viết chữ khá đẹp, tôi có định hướng từ đầu là phải luôn chú ý theo dõi, kèm cặp nhắc nhở để học sinh luôn ghi nhớ cố gắng thường xuyên bởi vì hơn ai hết giáo viên là người trực tiếp dạy dỗ, quan tâm học sinh hàng ngày nên có điều kiện thúc dục, kiểm tra và có hướng khắc phục , uốn nắn kịp thời. - Khảo sát phân loại học sinh ngay từ đầu năm để có hướng kèm cặp những học sinh còn viết xấu và có kế hoạch bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu viết chữ đẹp. - Hàng tháng sau khi xếp loại Vở sạch, chữ đẹp tôi đã biểu dương và khen ngợi những học sinh có nhiều cố gắng trong phong trào này. - Ngoài việc luyện viết ở lớp, tôi cũng không quên kiểm tra việc luyện viết ở nhà của học sinh. Hàng tuần kiểm tra chấm và nhận xét, động viên học sinh để các em cố gắng vào tuần tiếp theo. 3. Dạy tốt phân môn Tập viết, chính tả trong chương trình để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh 6 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô Chúng ta biết rằng muốn viết đẹp, trước tiên phải viết đúng mẫu chữ, kích cỡ, độ cao, tốc độ viết đảm bảo. Vì thế trong các giờ Tập viết, Chính tả trên lớp tôi đã cung cấp cho học sinh những khái niệm cơ bản về đường kẻ, toạ độ viết chữ, tên gọi các nét chữ, cấu tạo chữ cái, vị trí dấu thanh, dấu phụ, các khái niệm liên kết nét chữ hoặc liên kết chữ cái , Từ đó hình thành ở các em những biểu tượng về hình dáng, độ cao, sự cân đối, tính thẩm mỹ của chữ viết. Bên cạnh đó là dạy học sinh về thao tác viết chữ từ đơn giản đến phức tạp bao gồm các kĩ năng viết nét, liên kết nét tạo các con chữ và liên kết các con chữ tạo thành chữ ghi tiếng. Đồng thời giúp các em xác định khoảng cách, vị trí, cỡ chữ trên vở kẻ ô ly để hình thành kĩ năng viết đúng mẫu, rõ ràng vào cao hơn là viết nhanh và đẹp. * Ngoài ra khi viết cần thực hiện các nguyên tắc khi ngồi viết, đó là: - Trạng thái tinh thần phải phấn chấn, hứng thú, không viết khi mệt mỏi, buồn ngủ, uể oải, phân tán vì việc khác, tránh tư tưởng viết qua quýt cho xong để đi chơi. - Ánh sáng trong phòng học phải đảm bảo, thuận chiều từ bên trái sang, không bị sấp bóng. - Tư thế ngồi viết phải thoải mái, không gò bó và tuyệt đối không quỳ nằm, ngồi viết tuỳ tiện, không để vở quá gần, khoảng cách từ mắt đến vở phải cách từ 25 đến 30 xăng ti mét là vừa. - Ngồi viết đúng tư thế, không ngồi vặn vẹo lâu thành thói quen, cố tật dẫn đến lệch cột sống. Cần hướng dẫn học sinh cách cầm bút đúng quy định. * Trước khi viết tôi yêu cầu học sinh nên chuẩn bị : - Nếu viết bằng bút chì thì cần được gọt cẩn thận, vừa (nét chì hơi nhọn), không để chì nhọn quá sé làm giấy bị rách hoặc tù quá sẽ làm cho chữ có nét to, chữ xấu. 7 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô - Nếu viết bút mực thì nên chọn bút chữ A vừa dễ viết lại không bị giây mực cả sách vở lẫn quần áo mà chữ viết laị đẹp hoặc chọn cho các em loại bút viết được nét thanh nét đậm thì càng tốt. * Sau khi học sinh viết xong tôi đã không quên : - Nhận xét thật tỉ mỉ các nét chữ trong con chữ mà học sinh vừa viết và phân tích rõ nguyên nhân học sinh viết chưa đúng, chưa đẹp để có hướng kèm cặp và hướng dẫn thêm. - Đối với những em chưa nắm chắc cấu tạo con chữ hay kỉ thuật viết như: Lia bút, rê bút hay viết liền mạch thì tôi đã cung cấp biểu tượng về con chữ đó để học sinh nắm chắc hơn và hướng dẫn thêm về kỉ thuật viết cho các em. 4. Đề cao sự mẫu mực về chữ viết của giáo viên Chúng ta thường nói rằng “Thầy nào trò ấy’’ quả thật chữ viết của giáo viên là vấn đề có tính quyết định bởi giáo viên luôn là tấm gương đối với hoc sinh về tất cả các mặt nhất là học sinh tiểu học và đặc biệt là các lớp dẫn đầu cấp học sinh bắt đầu cầm bút viết những nét chữ đầu tiên thì chữ viết của giáo viên ở bảng lớp, ở con chữ cô viết mẫu là rất quan trọng. Các em sẽ nhìn, quan sát và bắt trước những nét chữ từ đơn giản đến phức tạp của cô giáo. Thực tế thấy rằng nếu giáo viên viết chữ đẹp và có ý thức rèn chữ viết thì chất lượng chữ viết của lớp đó sẽ cao và qua quan sát ta thấy rằng nét chữ của các lớp khác nhau nhưng trong một lớp thì lại tương đối giống nhau và rất giống chữ của giáo viên. Bên cạnh đó muốn cho học sinh viết đẹp, giữ gìn sách vở sạch sẽ tôi đã rất công phu rèn luyện theo phương pháp khoa học, lâu dài, kiên trì và chịu khó. - Trước hết đó là tôi rất coi trọng chữ viết thường ngày của mình trên bảng lớp, đây chính là trang viết mẫu mực đầu tiên của mình cho học sinh thấy. - Cần phải viết đúng chính tả, đúng mẫu, rõ ràng và ngay ngắn, từ cách trình bày lề bảng, dòng chữ ghi ngày tháng năm, tên môn, tên bài học tôi cũng viết rất 8 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô mẫu mực và tuyệt đối không sai chính tả. Bên cạnh đó là lời phê, lời nhận xét của giáo viên trong bài làm của học sinh cũng vậy, kể cả khi tôi ghi sổ liên lạc. Tuy nhiên, viết chữ đẹp cũng cần một chút nhỏ sự tài hoa và không phải ai cũng viết được thật đẹp, cho nên tôi luôn phải luyện viết thường xuyên. Ngoài bộ hồ sơ giáo viên phải viết hàng ngày thì tôi còn có vở luyện viết là vở tập viết để viết đúng mẫu chữ quy định và các bài viết luyện chữ đẹp và sáng tạo. 5. Bồi dưỡng lòng say mê và tinh thần quyết tâm thực hiện phong trào ‘’Giữ vở sạch – viết chữ đẹp’’ Tôi nghĩ rằng, để gặt hái được nhiều thành công trong mọi công việc đều phải có lòng say mê và tinh thần quyết tâm thực hiện. Chính vì vậy ngoài những biện pháp trên tôi còn khơi dậy ở các em lòng say mê về rèn chữ . Bằng những mẫu chữ đẹp, trang vở sạch đẹp, bộ hồ sơ mẫu mực, chính là ta đã thổi vào học sinh luồng sinh khí , những ước mơ cao đẹp, kể cho học sinh nghe những mẩu chuyện về những tấm gương rèn luyện chữ viết. Cho học sinh đọc và xem những bài dự thi về “Văn hay- Chữ tốt’’ trên báo và tạp chí thế giới trong ta mà tôi sưu tầm được sau đó để lại lớp cho học sinh xem hàng ngày qua đó gợi lên ở các em lòng say mê, ham thích luyện viết chữ đẹp. 6. Công tác thực hiện phong trào “Giữ vở sạch – Viết chữ đẹp’’ - Ngay từ đầu năm học tôi đã lập kế hoạch cụ thể và coi đây là một tiêu chí quan trọng trong hoạt động dạy và học đồng thời có chỉ tiêu cụ thể để giao cho các cá nhân học sinh , các nhóm , lớp . - Sau khi vào năm học mới, căn cứ vào kết quả về phong trào này của năm học trước , tôi đã lập kế hoạch bồi dưỡng học sinh viết chữ đẹp . - Hàng tháng tổ chức đánh giá xếp loại vở sạch chữ đẹp của học sinh chính xác, công khai. 9 SKKN – Giáo viên Nguyễn Thị Hương - Trường TH Thiệu Đô - Tổ chức cho học sinh thi viết chữ đẹp tuần , tháng , sau mỗi lần như vậy để động viên khen thưởng khích lệ phong trào . - Sau mỗi học kỳ nhà trường tổ chức họp phụ huynh học sinh , ngoài việc sơ kết kết quả học tập , rèn luyện , tôi cũng không quên báo cáo tình hình rèn luyện chữ viết của học sinh trong từng tháng, từng kỳ, trong tuần để cho phụ huynh biết . - Qua cuộc họp phụ huynh tôi đã đưa ra một số cá nhân học sinh điển hình có ý thức trong việc giữ vở sạch, viết chữ đẹp để khen ngợi và khích lệ phong trào. - Kết hợp các đợt sơ kết cuối kỳ I, tổng kết năm học hay các đợt thi đua để tổ chức triễn lãm các thành qủa mà học sinh đã làm được như các bài thi viết chữ đẹp, các bộ sách vở tiêu biểu để cho các em cùng các phụ huynh cùng xem và thấy được những thành quả con em mình đã ý thức rèn luyện để học sinh có sự thi đua học tập lẫn nhau. - Động viên khen thưởng đích đáng kịp thời đối với những cá nhân học sinh và các nhóm trong phong trào ‘’Giữ vở sạch – viết chữ đẹp’’ sau các đợt thi đua. C. KẾT LUẬN 1. Kết quả thu được Qua thực tế , tôi đã áp dụng những biện pháp trên trong phong trào vở sạch chữ đẹp và thấy rằng: - Chất lượng chữ viết của học sinh nói chung được nâng lên rất nhiều, đa số các em đã có ý thức trong việc luyện chữ ở lớp và ở nhà. - Học sinh viết đúng mẫu, viết đảm bảo tốc độ, kỉ thuật viết được các em vận dụng và nhiều em đã có chữ viết đẹp và sáng tạo. - Tỷ lệ các bộ vở sạch sẽ, đẹp mắt và chuẩn mực được chọn để trưng bày ngày càng nhiều hơn, chất lượng tốt hơn. 10