Sáng kiến kinh nghiệm Một số bài tập trong môn chạy ngắn để phát triển sức nhanh cho học sinh lớp 8

UỶ BAN NHÂN DÂN HUYỆN TĨNH GIA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Họ và tên: Phạm Đình Cần Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường THCS Thị Trấn SKKN thuộc môn: Thể dục Năm học 2010-2011 A - ĐẶT VẤN ĐỀ Trong sự nghiệp xây dựng và đổi mới đất nước đòi hỏi con người phải phát triển toàn diện về mọi mặt Đức – Trí – Lao – Thể - Mỹ để đáp ứng yêu cầu của xã hội. Trong các mặt của đời sống xã hội, thể dục thể thao (TDTT) là một mặt của nền giáo dục tiên tiến, là tổng thể các giá trị vật chất và tinh thần của xã hội được sáng tạo và sử dụng hợp lý nhằm hoàn thiện thể chất cho con người, làm phong phú nếp sống sinh hoạt văn hóa tinh thần của con người, góp phần vào sự nghiệp “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” để phục vụ tốt hơn cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nghị quyết Hội nghị lần thứ VI Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VII đã nêu: “ phải đào tạo con người trong sáng về đạo đức, phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, là động lực của sự nghiệp xây dựng xã hội mới, đồng thời là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội”. Trong các môn thể thao được nhiều triệu người trên thế giới yêu thích và tập luyện thì điền kinh là môn thể thao chiếm một vị trí quan trọng trong việc rèn luyện và tăng cường sức khỏe cho con người, là nội dung bắt buộc chủ yếu trong công tác giáo dục thể chất (GDTC) ở các trường phổ thông. Nó là phương tiện GDTC, là môn thể thao có vị trí xứng đáng thu hút mọi người tham gia tập luyện. Do nhu cầu và trình độ phát triển TDTT ở Việt Nam và trên thế giới ngày càng có nhiều phong trào với quy mô rộng lớn như chạy vì sức khỏe, phong trào Olympic Thành tích thể thao phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố về kỹ thuật về thể lực trong đó yếu tố thể lực bao gồm: sức nhanh, sức mạnh, sức bền và năng lực phối hợp vận động. Trong rất nhiều yếu tố khác nhau đó yếu tố sức nhanh đóng vai trò hết sức quan trọng, nó là tiền đề để phát huy thành tích thể thao. Công tác đào tạo và huấn luyện thể dục thể thao tại các cấp học phổ thông, việc giảng dạy sức nhanh là hết sức cần thiết và cần được nghiên cứu lựa chọn các bài tập cho phù hợp với đối tượng để phát huy hơn nữa thành tích thể thao, bồi dưỡng vận động viên thể thao cho đất nước. Thực trạng công tác giáo dục thể chất trong trường học các cấp phổ thông cho thấy, công tác huấn luyện và giảng dạy còn mang tính tự phát, chưa chú trọng áp dụng cơ sở lý luận khoa học TDTT. Công tác tập huấn, huấn luyện thi đấu thường diễn ra trong thời gian ngắn, chỉ khi có giải và có lịch thi đấu mới tập trung để huấn luyện cho nên các em không phát huy được hết khả năng, năng lực của mình dẫn đến thành tích thể thao bị hạn chế. Trên thực tế có nhiều học sinh có năng khiếu nhưng do không được phát hiện kịp thời, không có diều kiện để phát huy hết trình độ nên thành tích thể thao của họ còn hạn chế. Tại các giải thi đấu, Hội khỏe phù đổng từ cấp cơ sở (cấp trường) cho đến cấp toàn quốc, điền kinh luôn là nội dung thi đấu sôi nổi được nhiều 2 nguời yêu mến. Trên thế giới, điền kinh được coi là môn thể thao “Nữ hoàng” bởi những giá trị mà môn điền kinh mang l ại. Tại Việt Nam, điền kinh luôn là sự lựa chọn trong tập luyện và thi đấu của nhiều tầng lớp khác nhau, bởi sự phong phú và đa dạng các nội dung của điền kinh và sự phù hợp với từng lứa tuổi khác nhau. Điền kinh đã mang về nhiều tấm huy chương cao quý cho thể thao thành tích cao của đất nước. Có thể kể đến như: Chạy 100m (Vũ Thị Hương - Huy chương Vàng – Seagames 24), Chạy 800m nam (Phan Văn Hóa – Huy chương Vàng – Seagames 20), Chạy ngắn nữ (Phan Thị Thu Lan – Huy Chương Vàng – Seagames 21) Trong điền kinh, chạy ngắn là một trong số các môn có lịch sử phát triển lâu đời. Từ phương pháp để người xưa vượt qua các hào rãnh trong săn bắn, hái lượm chạy ngắn dần trở thành một phương tiện rèn luyện để phát triển các tố chất thể lực, đặc biệt là tốc độ, sức nhanh, sự linh hoạt, khéo léo. Và ngược lại trong tập luyện và thi đấu chạy ngắn đòi hỏi vận động viên phải có những phẩm chất khác nhau về kỹ thuật và thể lực trong đó sức nhanh là yếu tố rất quan trọng. Từ sự phân tích nêu trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Một số bài tập trong môn chạy ngắn để phát triển sức nhanh cho học sinh lớp 8”. Mục đích, thông qua nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn để lựa chọn một số bài tập phát triển sức nhanh cho học sinh của trường. Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn để lựa chọn một số bài tập phát triển sức nhanh cho học sinh trường THCS Thị Trấn. Mục tiêu 2: Lựa chọn, ứng dụng và đánh giá hiệu quả một số bài tập phát triển sức nhanh cho học sinh trường THCS Thị Trấn Tĩnh Gia. 1. Cơ sở lý luận của đề tài. Sinh thời Bác Hồ rất quan tâm đến sự nghiệp phát triển TDTT vì sức khoẻ nhân dân, vì rằng việc gì cũng cần có sức khoẻ mới thành công, Bác kêu gọi toàn dân thường xuyên rèn luyện thân thể nhằm giữ gìn sức khoẻ, nâng cao thể lực cho mọi người. Bác Hồ rất tin yêu thế hệ trẻ, Người quan tâm và săn sóc đến sự phát triển thể chất của thế hệ trẻ. Đảng lãnh đạo công tác TDTT bằng việc hoạch định đường lối quan điểm TDTT, kiểm tra, đôn đốc thực hiện đường lối quan điểm TDTT do mình đề ra. Đường lối quan điểm của Đảng thể hiện trong các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về TDTT trong suốt thời kỳ lãnh đạo cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước tiến lên Chủ nghĩa xã hội. 3 Từ khi giải phóng Miền Nam thống nhất tổ quốc, năm 1975 đến năm 1985 công tác TDTT càng được Đảng và nhà nước quan tâm một cách thường xuyên để phục vụ sự nghiệp xây dựng đất nước giàu mạnh và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tại chỉ thị 227 CT/TW ngày 18/11/1975 Ban chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra toàn diện về mục tiêu, nhiệm vụ và phương châm xây dựng và phát triển sự nghiệp TDTT để phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn và ổn định an ninh xã hội, quốc phòng, xây dựng con người mới, nền văn hoá mới xã hội chủ nghĩa. Tiếp sau đó đầu năm 1979 Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 14-NQ/TW về cải cách giáo dục, trong đó đã yêu cầu ngành giáo dục chăm lo hơn nữa việc dạy thể dục và phát động phong trào thể dục vệ sinh yêu nước trong các nhà trường để củng cố và tăng cường sức khoẻ cho học sinh, sinh viên. Trong những năm 1975-1985 các nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV (1976), lần thứ V (1982) luôn luôn xác định vai trò, vị trí của TDTT trong nhiệm vụ đào tạo và bồi dưỡng con người có sức khoẻ, có đạo đức, có văn hoá để phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, trong đó quan tâm công tác giáo dục thể chất cho học sinh sinh viên là nhiệm vụ mang tính chiến lược của ngành thể dục thể thao. Chính vì vậy, năm 1983 Chính phủ đã cho phép Bộ giáo dục, Tổng cục Thể dục thể thao phối hợp với các đoàn thể Thanh - thiếu niên - nhi đồng tổ chức Hội khoẻ phù đổng toàn quốc lần thứ nhất để biểu dương phong trào rèn luyện thân thể, tập luyện thể thao của học sinh cả nước. Đại hội TDTT toàn quốc lần thứ nhất năm 1985 đoàn thể thao học sinh, sinh viên đã tham gia thi đấu và đạt thành tích cao, nhiều học sinh, sinh viên đã giành được thành tích xuất sắc, giữ nhiều kỷ lục quốc gia. Bước vào thời kỳ đổi mới, khởi đầu từ Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986) trong công tác thể dục thể thao nói chung và công tác giáo dục thể chất trong các trường học luôn luôn được Đảng - Nhà nước quan tâm đầu tư và đòi hỏi chất lượng giáo dục thể chất trong các trường học là một yêu cầu cấp bách để bồi dưỡng đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật, quản lý kinh tế an ninh quốc phòng trong điều kiện và nhiệm vụ mới của đất nước trên con đường đổi mới. Sự quan tâm đặc biệt đến giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu của Đảng và Nhà nước thể hiện trong Nghị quyết Đại hội Đảng VII (1991) thì vấn đề giáo dục thể chất và hoạt động Thể dục thể thao trong các trường học được nâng lên yêu cầu mới có tính cấp bách để bồi dưỡng và phát huy nhân tố con người cả về trí tuệ và về thể chất, sức khoẻ. Vì lẽ đó năm 1993 Hội nghị Ban chấp hành TW lần thứ 4 (Khoá 7) nhấn mạnh tiếp tục đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo, cụ thể là “xác định lại mục tiêu, thiết kế lại chương trình, kế hoạch, nội dung, phương pháp giáo dục và đào tạo cụ thể của từng bậc học, 4 cấp học, ngành học”. điều đó góp một phần quan trọng vào thành tựu đổi mới đưa đất nước ta thoát khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội vào năm 1975 mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII (1996) đã khẳng định. Định hướng về công tác giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ trong những năm tới. Nghị quyết Trung ương khoá VII đã khẳng định: “Giáo dục đào tạo cùng với khoa học và công nghệ phải thực sự trở thành quốc sách hàng đầu... Chuẩn bị tốt hành trang cho thế hệ trẻ đi vào thế kỷ XXI... Muốn xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh phải có con người phát triển toàn diện, không chỉ phát triển về trí tuệ trong sáng, về đạo đức lối sống mà phải là con người cường tráng về thể chất. Chăm lo cho con người về thể chất là trách nhiệm của toàn xã hội, của tất cả các ngành, các đoàn thể, trong đó có giáo dục - đào tạo, y tế và TDTT”. Tóm lại: Thể dục thể thao có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống xã hội, là một mặt không thể thiếu của xã hội. Thông qua TDTT con người được phát triển toàn diện hơn, rèn luyện được các đức tính cần thiết trong cuộc sống như sự kiên trì bền bỉ, sự nhẫn nại, tinh thần vượt khó Chính vì những lẽ đó Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến công tác thể dục thể thao ngay cả trong thời chiến lẫn trong thời bình. 2. Cơ sở thực tiễn. Trường THCS Thị Trấn – Tĩnh Gia được thành lập từ năm 1990. Sau hơn 30 năm xây dựng và phát triển, đến nay CSVC của nhà trường đã khang trang (đạt chuẩn Quốc gia), diện tích gần 6.000m2, với 2 dãy lớp học cao tầng. Đội ngũ giáo viên gồm 21 giáo viên, tổng số 318 học sinh. Nhà trường luôn quan tâm tới công tác giáo dục toàn diện trong đó đặc biệt quan tâm tới công tác giáo dục thể chất. Về cơ sở vật chất nhà trường đã đầu tư khá đầy đủ dụng cụ, trang thiết bị phục vụ cho công tác dạy và học của nhà trường. Trường có khu Giáo dục thể chất được quy hoạch xây dựng đảm bảo phục vụ cho giảng dạy, huấn luyện và thi đấu thể thao. Bộ môn thể dục nhà trường có 2 giáo viên, các thầy đều rất nhiệt tình, yêu nghề và có kinh nghiệm trong công tác giảng dạy. Trong các môn mũi nhọn của nhà trường, chạy ngắn là môn được các em học sinh yêu thích, nhưng đây là nội dung đòi hỏi ở VĐV có nhiều phẩm chất khác nhau về trình độ thể lực và kỹ thuật trong đó có yếu tố về sức nhanh. Được sự đồng ý của ban giám hiệu nhà trường và nhóm bộ môn thể dục, tôi đã mạnh dạn lựa chọn và ứng dụng một số bài tập phát triển sức nhanh trong nội dung chạy cho HS khối lớp 8 của trường. 5 3. Tổ chức nghiên cứu. a) Đối tượng, thời gian nghiên cứu. - Đối tượng nghiên cứu: một số bài tập phát triển sức nhanh trong chạy ngắn cho học sinh chạy ngắn trường THCS Thị Trấn. - Đối tượng thực nghiệm: gồm 30 HS khối lớp 8 trường THCS Thị Trấn- Tĩnh Gia. Để đánh giá hiệu quả, tôi sử dụng phương pháp so sánh. - Thời gian thực nghiệm từ tháng 10/2010 đến tháng 4 năm 2011. b) Địa điểm nghiên cứu. - Trường THCS Thị Trấn - Tĩnh Gia 4. Phương pháp nghiên cứu. - Phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu. - Phương pháp phỏng vấn. - Phương pháp quan sát sư phạm. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp toán học thống kê. 6 B- GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Quá trình thực nghiệm được cụ thể hoá bằng kế hoạch và nội dung các bài tập. Cụ thể như sau: KẾ HOẠCH HUẤN LUYỆN TUẦN THỨ NHẤT. Buổi thứ nhất: Khởi động chạy chậm một vòng quanh sân tập, tập bài tập phát triển chung 10/ (chạy bước nhỏ, nâng cao đùi, chạy đạp sau) 3 lần x 20m. Cơ bản: + Trò chơi vận động phát triển sức nhanh (10 - 15 /) . / + Chạy tăng tốc độ 2 lần x 30m : 10 nghỉ giữa quảng 5 phút + Trò chơi người thừa thứ 3: 5’ Kết thúc: Chạy thả lỏng trên sân cỏ học sinh tự thả lỏng cho nhau. Buổi thứ 2: Khởi động chạy chậm một vòng sân tập, bài tập thể dục tay không 6 động tác, ép dẻo 10 / , bài tập bổ trợ (chạy bước nhỏ, chạy nâng cao đùi, chạy đạp sau) . Cơ bản: + Trò chơi vận động phát triển sức nhanh: 10/ . + Chạy tiếp sức (2 x 30m) + Chơi trò chơi người thừa thứ 3 : 10 - 12 / . Kết thúc: Chạy thả lỏng 1 vòng sân tập. Buổi thứ 3: Chạy khởi động chậm 2 vòng sân trường, tập bài tập thể dục tay không phát triển chung 10/. Bài tập bổ trợ chuyên môn 10/ . Cơ bản: + Tiếp sức tổng hợp (2 x 30m) nghỉ giữa quãng 5’ + Bật nhảy lò cò trên cát + Tổ chức cho HS chơi trò chơi bóng chuyền 6: 12/. Kết thúc: Đi bộ thả lỏng 1 vòng sân tập, xếp thành 2 hàng dọc, chuyển đấm lưng cho nhau . KẾ HOẠCH HUẤN LUYỆN TUẦN THỨ 2. Buổi thứ nhất: Khởi động chạy hai vòng sân tập: khởi động chung và khởi động chuyên môn, ép dẻo 15/ . 7 Cơ bản: + Chạy 2 x 30m tốc độ cao nghỉ giữa 2’ + Bật xa tại chỗ 5 tổ nghỉ giữa 1’ Kết thúc: Chạy thả lỏng 2 vòng sân. + Kết hợp một số bài tập thả lỏng tại chỗ. Buổi thứ hai: Khởi động chạy chậm 400m : Bài tập phát triển chung + ép dẻo, khởi động chuyên môn 15/. Cơ bản: - Chạy 30m xuất phát cao: 3 lần x 30m (nghỉ 3 - 5 / ). - Nhảy lò cò từng chân 1 : 2 lần x 20m , nghỉ 3/. - Bật nhảy tại chỗ luân phiên bằng 2 chân lên bục cao: 3 tổ x 40 lần, nghỉ giữa 2’ - Tổ chức trò chơi: Lò cò tiếp sức: 10/ . Kết thúc: Chạy thả lỏng 7/ . Buổi thứ 3: Chạy khởi động 2 vòng sân, bài tập phát triển chung, chuyên môn, ép dẻo dây chằng: 15/ . Cơ bản: Chạy tăng tốc độ cao: 3 lần x 30m (nghỉ 3 phút) và 2 lần x 60m (nghỉ 4 phút) với tốc độ tối đa. - Chạy đạp sau 2 tổ x 40m, nghỉ giữa quãng 3 phút. - Tổ chức bóng đá mini: 15/ . Kết thúc: Chạy thả lỏng nhẹ nhàng 2 vòng sân tập . - Làm một số động tác thả lỏng tại chỗ như: đấm , xoa và day chân. KẾ HOẠCH HUẤN LUYỆN TUẦN THỨ 3 Buổi thứ nhất: Khởi động chạy chậm 2 vòng sân, Khởi động chung, khởi động chuyên môn : 15/ Cơ bản: Trò chơi vận động sức nhanh: 10/. - Chạy nâng cao đùi 25m x 3 lần, nghỉ 3/. - Chạy 30m xuất phát thấp: 2 tổ x 5 lần, nghỉ 3/. - Tổ chức chơi bóng đá: 20/. Kết thúc: Chạy thả lỏng tích cực: 10/ , kết hợp một số bài tập xoa bóp. 8 Buổi thứ hai: Chạy khởi động 2 vòng sân, khởi động chung, chuyên môn: 15/ Cơ bản: - Tập xuất phát với các tư thế CB khác nhau (đứng - ngồi: lưng, vai, mặt hướng chạy xuất phát). - Chạy 30m tốc độ cao: 2-3 lần. - Tổ chức chơi trò chơi Lò cò tiếp sức: 5-8 phút. Kết thúc: Thả lỏng tích cực: 10/ . KẾ HOẠCH HUẤN LUYỆN TUẦN THỨ 4: Buổi thứ nhất: Khởi động: chạy chậm 2 vòng sân, khởi động chung và chuyên môn , ép dẻo: 30/ . Cơ bản: Xuất phát cao: 2 lần x 30m : tốc độ tối đa nghỉ 3/ . - Lò cò từng chân một: 2 tổ x 30m/1 chân, nghỉ giữa 2 tổ 3 phút. - Tập sức mạnh cơ tay, ngực, lưng, bụng: 3 tổ x 12 lần, nghỉ giữa 3/. - Trò chơi vận động: Nhảy cừu: 10 - 15/ . Kết thúc: Chạy thả lỏng trên sân cỏ. Buổi thứ hai: Khởi động nội dung như buổi thứ nhất. Cơ bản: Kiểm tra chỉ số các Test. + Chạy 60m xuất phát thấp (s) + Bật xa tại chỗ (cm). + Bật cao tại chỗ (cm) . Kết thúc: Thả lỏng tích cực, kết hợp một số động tác xoa bóp. Buổi thứ 3 : Khởi động như buổi tập trên Cơ bản: Kiểm tra đánh giá năng lực thích ứng với lượng vận động. Kết thúc: Thả lỏng tích cực, kết hợp một số động tác xoa bóp. ------------ Để đánh giá kết quả thực nghiệm, tôi sử dụng phương pháp so sánh song song hai nhóm đối chứng và thực nghiệm. - Phương pháp toán học thống kê. Phương pháp này được sử dụng trong việc phân tích và xử lý các số liệu thu thập được trong quá trình nghiên 9 cứu của đề tài. Trong quá trình xử lý các số liệu đề tài, các tham số và các công thức toán thống kê truyền thống được trình bày trong cuốn “Đo lường thể thao”. Các tham số đặc trưng mà tôi quan tâm là: x , t, , r, W. 1. Giá trị trung bình cộng: n  xi x i 1 n 2. Phương sai: n 2  (xi x ) δ2 i 1 n 1 (Với n < 30) 3. Độ lệch chuẩn: δ δ 2 4. So sánh 2 số trung bình quan sát: x x t A B 2 2   (với n < 30) A B nA nB Trong đó: 2 2 (x X A ) (x X B )  2   nA nB 2 Việc phân tích và xử lý các số liệu thu thập được trong quá trình nghiên cứu của đề tài được tôi xử lý bằng phần mềm ứng dụng Microsoft Excel trên máy vi tính. 2. Một số khái niệm có liên quan. a) Khái niệm sức nhanh: Sức nhanh là một tổ hợp thuộc tính chức năng của con người. Nó quy định trực tiếp và chủ yếu tính chất nhanh của động tác cũng như tác dụng thời gian của phản ứng vận động. Sức nhanh được thể hiện ở nhiều hoạt động vận động khác nhau: VD: Đi, chạy, bơi, đua xe đạp... 10