Nghiên cứu khoa học ứng dụng: Sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học môn Ngữ văn 6 ở trường THCS

ên cứu lí luận và thực nghiệm dạy học ở một số tiết học cho thấy, sử dụng BĐTD trong dạy học kiến thức mới giúp HS học tập một cách chủ động, tích cực và huy động được tất cả HS tham gia xây dựng bài một cách hào hứng. Với sản phẩm độc đáo “kiến thức + hội họa” là niềm vui sáng tạo hàng ngày của HS và cũng là niềm vui của chính thầy cô giáo và phụ huynh HS khi chứng kiến thành quả lao động của học trò của mình. Cách học này còn phát triển được năng lực riêng của từng học sinh không chỉ về trí tuệ (vẽ, viết gì trên BĐTD), hệ thống hóa kiến thức (huy động những điều đã học trước đó để chọn lọc các ý để ghi), khả năng hội họa (hình thức trình bày, kết hợp hình vẽ, chữ viết, màu sắc), sự vận dụng kiến thức được học qua sách vở vào cuộc sống. Trước đây, các tiết ôn tập chương một số GV cũng đã lập bảng biểu, vẽ sơ đồ, biểu đồ, và cả lớp có chung cách trình bày giống như cách của GV hoặc của tài liệu, chứ không phải do HS tự xây dựng theo cách hiểu của mình, hơn nữa, các bảng biểu đó chưa chú ý đến hình ảnh, màu sắc và đường nét. Gần đây, sau một số đợt tập huấn của Dự án THCS II, nhiều GV đã áp dụng thành công dạy học với việc thiết kế BĐTD, sử dụng BĐTD và bước đầu tạo một không khí sôi nổi, hào hứng của cả thầy và trò trong các sinh hoạt ở tổ chuyên môn cũng như hoạt động dạy học của nhà trường, là một trong những nội dung quan trọng của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” mà Bộ GD&ĐT đang đẩy mạnh triển khai. Bước đầu cho phép kết luận: Việc vận dụng BĐTD trong dạy học sẽ dần hình thành cho HS tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học. Sử dụng BĐTD kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác như vấn đáp gợi mở, thuyết trình có tính khả thi cao góp phần đổi mới PPDH, đặc biệt là đối với các lớp ở cấp THCS và THPT 2. KhuyÕn nghÞ: - §Ó viÖc d¹y vµ häc ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan h¬n, t«i xin cã mét sè kiÕn nghÞ nh­ sau: * Trong công tác quản lí của nhµ tr­êng:  - Tổ chức, hướng dẫn giáo viên tích cực đổi mới PPDH. Chuẩn bị tốt các điều kiện về cơ sở vật chất, điều kiện, phương tiện phục vụ công tác đổi mới PPDH. * Tổ chuyên môn: - Bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cốt cán về đổi mới PPDH. - Tích cực dự giờ thăm lớp, rút kinh nghiệm, tổ chức sinh hoạt chuyên môn đúng kế hoạch; - Thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức sinh hoạt chuyên môn; - Đánh giá, xếp loại giáo viên đúng năng lực, trình độ và đề xuất khen thưởng kịp thời những giáo viên tích cực trong đổi mới PPDH.  * Với giáo viên: - Nhiệt tình, say mê với nghề, tận tuỵ với học sinh. - Luôn tạo hứng thú trong giờ học (đặc biệt là các tiết tập làm văn- luôn luôn bị coi là khó và khô) bằng các hình thức như: thi giữa các nhóm, tổ, tổ chức các trò chơi, tạo các tình huốngđể học sinh có hứng thú và yêu thích môn học hơn. KÕt luËn Việc ứng dụng BĐTD trong đổi mới PPDH ở trường THCS Lập Lễ bước đầu đã có kết quả,tuy nhiên đó mới chỉ là kết quả ban đầu, còn rất khiêm tốn. Để việc ứng dụng BĐTD phát huy hiệu quả lâu dài, bền vững, đòi hỏi người giáo viên phải nghiên cứu, tìm tói, sáng tạo hơn nữa. Đồng thời cần có sự ủng hộ quan tâm, giúp đỡ của các cấp lãnh đạo, sự đóng góp ý kiến, rút kinh nghiệm của các bạn đồng nghiệp trong và ngoài huyện. Chúng tôi rất mong nhận được ý kiến chỉ đạo của các cấp lãnh đạo và ý kiến đóng góp của đồng nghiệp. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Lập Lễ, ngµy 20 th¸ng 12 n¨m 2013 Ng­êi viÕt Lê Thị Dung VI. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. Trần Đình Châu, Sử dụng bản đồ tư duy – một biện pháp hiệu quả hỗ trợ học sinh học tập môn Ng÷ V¨n - Tạp chí Giáo dục, kì 2- tháng 9/2009. 2. Trần Đình Châu, Đặng Thị Thu Thủy, Sử dụng bản đồ tư duy góp phần TCH HĐ học tập của HS, Tạp chí Khoa học giáo dục, số chuyên đề TBDH năm 2009. 3. Tony Buzan - Bản đồ Tư duy trong công việc – NXB Lao động – Xã hội. 4. Sö dông b¶n ®å tu duy trong d¹y häc Ng÷ v¨n THCS- Dù ¸n ph¸t triÓn Gi¸o dôc THCS II- Bé GD& §T- T.S NguyÔn V¨n Nam. 5. www.mind-map.com (trang web chính thức của Tony Buzan). 6. Tài liệu tập huấn chuyên m«n phòng giáo dục đào tạo tổ chức. VII. PHỤ LỤC: Minh chøng cho ®Ò tµi nghiªn cøu 1. Một số bản đồ tư duy được ứng dụng trong quá trình dạy học: Tiết 39 ẾCH NGỒI ĐÁY GIẾNG Tiết 65 ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 2, B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ kh¶o s¸t tr­íc vµ sau t¸c ®éng a, Nhãm thùc nghiÖm (Tæ 1)- Líp 6A Stt Hä vµ tªn KT tr­íc t¸c ®éng KT sau t¸c ®éng 1 §µm Quang Anh 2.5 5 2 §inh ThÞ Ba 0 6 3 Lª ThÞ Ba 3 5 4 §inh Kh¾c ChiÕn 4 6 5 §inh NhËt Duy 5 7 6 §ç §øc §¹t 5 6 7 §inh Kh¾c §¹t 3 6 8 Lª Kh¾c §¹t 2 5 9 NguyÔn §øc Giang 6 8 b, Nhãm ®èi chøng (tæ 2)- Líp 6A Stt Hä vµ tªn KT tr­íc t¸c ®éng KT sau t¸c ®éng 1 Lª TuÊn Anh 1 4 2 NguyÔn §øc B»ng 3 5 3 §inh Nh Duy 2 4 4 §inh Nh §¹t 3 5 5 §inh H÷u §øc 1 2 6 NguyÔn §øc Hµo 5 6 7 §inh ThÞ HËu 3 5 8 M¹c Thanh HuyÒn 4 5 9 §inh Kh¾c Kiªn 6 7 c, Nhãm thùc nghiÖm (Tæ 3)- Líp 6B Stt Hä vµ tªn KT tr­íc t¸c ®éng KT sau t¸c ®éng 1 Đào Thị Hương Giang 3 5 2 Bùi Đức Lãng 4 6 3 Nguyễn Khánh Linh 3 5 4 Đoàn Văn Nam 4 6 5 Nguyễn Thuý Ngà 5 7 6 Nguyễn Văn Phòng 4 6 7 Dương Quốc Trung 3 7 8 Bùi Văn Trung 2 5 9 Nguyễn Thị Thảo 5 8 d, Nhãm ®èi chøng (tæ 4)- Líp 6B Stt Hä vµ tªn KT tr­íc t¸c ®éng KT sau t¸c ®éng 1 Nguyễn Xuân Bính 1,5 4 2 Vũ Công Chính 3 5 3 Bùi Thuý Diễm 1 4 4 Đào Văn Đông 3.5 5 5 Bùi Đức Đạt 0 3 6 Trần Thị Huế 5 6 7 Mai Văn Huy 2 5 8 Bùi Thị Hồng Ngân 3 5 9. Nguyễn Thanh Tùng 6 7 §¸nh gi¸ cña héi ®ång ThÈm ®Þnh ®Ò tµi cña tr­êng: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... §¸nh gi¸ cña héi ®ång ThÈm ®Þnh ®Ò tµi cña PGD: ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................