Một vài biện pháp kiểm tra đánh giá để rèn luyện toàn diện cho học sinh trong giờ Ngữ văn

thì khó và lớn nhưng với lòng mong muốn được trao đổi học hỏi thêm ở thầy cô, bạn bè đồng nghiệp tôi mạnh dan trình bày: “ Một vài biện pháp kiểm tra đánh giá để rèn luyện toàn diện cho học sinh trong giờ NGỮ VĂN” B) GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. I) Các phương pháp thực hiện: Đôi khi ta cứ phê bình: Một số học sinh lười suy nghĩ, nhận thức chậm, trí óc kém phát triểnNăng lực trí tuệ của một số học sinh đó kém là do nhiều nguyên nhân trong đó có một nguyên nhân quan trọng là kĩ năng ngôn ngữ (cả nói và viết) của các em còn ít được rèn luyện.Tư duy và ngôn ngữ là hai phạm trù khác nhau nhưng lại gắn bó mật thiết với nhau: Ngôn ngữ là cái vỏ vật chất, là phương tiện tư duy; phát triển được năng lực ngôn ngữ (và cả các kĩ năng khác nữa) cho học sinh cũng giúp thêm 1 phần có hiệu quả cho các em tư duy. Chính vì vậy mà trong các giờ NGỮ VĂN tôi đã chú ý thường xuyên rèn luyện toàn diện cho học sinh qua việc kiểm tra đánh giá học sinh như sau: 1) Kiểm tra để khắc sâu kiến thức và rèn trí nhớ cho học sinh: Tôi từng chán ngán khi gặp những học sinh học vẹt và đã từng buồn phiền khi gặp những học sinh lười biếng đầu óc trống rỗng chẳng nắm được một câu văn hay một đoạn thơ một hiểu biết đơn giản về một tác giả nào. Đối với những đối tượng này tôi kiên trì kiểm tra bằng mọi hình thức mọi lúc mọi nơi để các em dần dần tích lũy kiến thức văn học. Muốn vậy thì giáo viên phải hướng cho học sinh xác định câu hỏi cần phải trúng (vấn đề trọng tâm, kiến thức cơ bản). Song hiệu quả nhất để khắc sâu kiến thức vẫn là kiểm tra cuối tiết học ở các dạng câu hỏi tổng hợp (phần tổng kết văn bản). VD: Em hãy khái quát lại những nét nghệ thuật đặc sắc mà tác giả đã sử dụng trong văn bản này? Tư tưởng, chủ đề ý nghĩa của văn bản là gì ? 2) Kiểm tra để phát hiện học sinh có năng khiếu cảm thụ tác phẩm văn học: Môn văn là môn văn học nghệ thuật (như môn mĩ thuật ) song nó khó hơn môn mĩ thuật người ta cảm nhận được tác phẩm nghệ thuật đó đẹp hay xấu là do bột màu bút vẽ còn môn văn người ta cảm nhận cái đep hay xấu của nó do ngôn từ cho nên năng khiếu văn học là điều kiên cần thiết và quan trọng trong quá trình học văn sở dĩ học sinh không có năng khiếu nên các em không thích học văn do vậy mà tôi đã khích lệ lòng yêu thích bộ môn của mình cho HS bằng cách chú trọng phát huy năng khiếu cảm thụ văn học cho học sinh. Tôi luôn uốn nắn nhẹ nhàng và khiêu gợi cho các em phát hiện các dấu hiệu nghệ thuât đặc sắc của tác phẩm. VD: khi ra đề kiểm tra văn (phần thơ)ở lớp 9 : Tôi đã nêu ra câu hỏi : Nêu cảm nhận của em về hai khổ thơ cuối bài thơ “Viếng lăng Bác”? Tôi biết đây là câu hỏi khó mà tôi sẽ ra đẻ kiểm tra và phát hiện năng lực cảm thụ của các em cho nên khi dạy bài này ở tiết trước đó (tiết 117) tôi đã gọi ba em trả lời miệng và hướng dẫn cho các em cách làm dạng đề này nên có khoảng 60% em đạt điểm tối đa của câu hỏi này. 3. Kiểm tra để luyện cách diễn đạt cho học sinh. Cùng với việc khắc sâu kiến thức phát triển năng khiếu cho học sinh tôi hết sức coi trọng việc luyện cách diễn đạt theo yêu cầu: “Phải diển tả cái gì mà mình suy nghĩ, mà cần bày tỏ một cách trung thành , sáng sủa, chặt chẽ. Chính xác làm nổi bật điều mình muốn nói”. Riêng vấn đề này trong giờ NGỮ VĂN tôi thường kiểm tra ở hai việc. - Kiểm tra dọc nhất là với học sinh lớp 6 yêu cầu học sinh phải đọc đúng tinh thần của văn bản đó để thể hiện được tình cảm của tác giả hoặc của nhân vật trong tác phẩm. Để việc đọc đảm bảo yêu cầu thì tôi thường kiểm tra HS ở phần I) Tìm hiểu chung đặc biệt cho các em xác định được thể loại để tìm ra phương pháp đọc. đối với tất cả các thể loại học sinh cần nắm vững và được hướng dẫn tập đọc ở tất cả mọi khâu theo một quá trình chặt chẽ. Bất cứ trường hợp nào khi thầy gợi ý hoặc xin phát biểu đều phải đọc phải bình coi như đó là bắt buộc làm như vậy chính là tân dụng mọi hoàn cảnh để luyện đọc cho học sinh. Kiểm tra để luyện phát biểu: bất cứ trường hợp nào chất lượng phê bình ý kiến cũng bắt đầu từ khâu đọc. Bởi đọc kém thì không thể phát biểu mạch lạt và chất lượng phát biểu ý kiến có liên quan chặt chẽ đến trình độ ghi nhớ kiến thức cho nên tôi thường luyện cách phát biểu ý kiến cho học sinh bằng cách kiểm tra theo các mức độ từ dễ đến khó ở tất cả các hoạt động trong tiến trình trên lớp nhất là phần tập làm văn tiết luyện nói. 4) Kiểm tra để bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cho học sinh. Thực ra bồi dưỡng tư tưởng tình cảm không phải là một khâu tách dời mà nó là kết quả tất yếu của việc bồi dưỡng kiến thức rèn luyện tư duy rèn luyện cách diễn đạt. vì vậy trong tiết ngữ văn việc kiểm tra thể nghiệm để dánh giá tình cảm của các em là rất quan trọng và phương pháp biện pháp kinh tế. VD: - Khi dạy bài “Sống chết mặc bay” tôi chú ý cho học sinh đọc phần cuối lúc quan thắng bài là lúc đê vỡ dân trôi để theo dõi giọng đọc của các em để thấy được tình cảm của các em với hiện thực trong câu truyện. - Ta có thể kiểm tra tư tưởng tình cảm của các em qua giọng đọc. Cũng có khi tư tưởng tình cảm của các em được bộc lộ qua thái độ như: chăm chú ánh mắt ngời sáng qua lời giảng bình của cô. Trường hợp này khi giảng bình xong tôi sẽ kiểm tra bằng cách cho các em phát biểu luôn suy nghĩ tình cảm của mình. Qua thực tế giảng dạy tôi thấy rằng việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học kết hợp với kiểm tra đánh giá học sinh là vô cùng quan trọng. Bởi niềm mong muốn lớn lao của chúng ta cũng là của toàn Đảng toàn dân là đào tạo những lớp người, những thế hệ kế tục sự nghiệp cách mạng. Làm được điểm này những người dạy văn chúng ta có phần đóng góp xứng đáng vào việc thực hiện nguyên lí giáo dục của đảng. II) Các biện pháp tổ chức thực hiện: Từ hàng chục năm nay yêu cầu chung của tiết kiểm tra đánh giá học sinh đã được quy định rõ ràng: Về nội dung: dù kiểm tra ở hình thức nào cũng phải vận dụng được cả ba phân môn: Văn học, Tiếng Việt, Tập làm văn. Về mức độ: gồm nhận biết, thông hiểu, vận dụng thấp, vận dụng cao. Theo tôi thì đề kiểm tra nội dung giới thiệu mức độ như thế nào thì vẫn đi đến cái đích cuối cùnglà qua tác phẩm văn học HS cảm thụ được gì ở hoạt động văn học đó và học sinh đã chủ đông đã tích cực đi tìm hiểu cuộc sống hay chưa. Chính vì lẽ đó mà tôi đã mạnh dạn vận dụng các biện pháp kiểm tra đánh giá như sau: Bám sát mục tiêu chung của giáo dục, mục tiêu của môn học được thể hiện cụ thể bằng chuẩn kiến thức và các kĩ năng của các đơn vị kiến thức để khắc sâu kiến thức cho học sinh. Chú ý đến những đơn vị kiến thức kĩ năng dùng trong đời sống hằng ngày: Khi kiểm tra đánh giá phát hiện ra học sinh có năng khiếu thì giáo viên chú ý bồi dưỡng cho học sinh những đơn vị kiến thức cao, kĩ năng sử dụng thành thạo các đơn vị kiến thức đó. Chẳng hạn: bối dưỡng học sinh năng khiếu ở lớp 9viết các bài xã luận các bài báo, mẫu truyện gửi đi đăng báo Khi kiểm tra phát hiện học sinh có năng khiếu thì giáo viên cố gắng bồi dưỡng cho các em những kĩ năng đơn giản như: Viết đơn, viết thư, làm hợp đồng, viết biên bản để sau này các em vận dụng nó vào trong đời sống sinh hoạt khi rời khỏi ghế nhà trường. Phối hợp các phương thức đánh giá: Để đánh giá học sinh một cách toàn diện tôi đã phối hợp nhièu cách đánh giá như: kiểm tra bài cũ, kiểm tra vở bài tập vở ghi, kiểm tra vấn đáp, kiểm tra viết để rèn luyện cách diễn đạt cho các em. Tuân thủ quy trình xây dựng đề kiểm tra: Bất cứ đề kiểm tra nào dù thường xuyên hay định kì dù là 15 phút hay 45 phút hay 90 phút tôi đều thực hiện theo quy trình chặt chẽ đó là xác định : mục đích kiểm tra, nội dung yêu cầu kiến thức kĩ năng kiểm tra; xây dựng ma trận, câu hỏi đáp án biểu điểm để kiểm tra được nội dung cơ bản nhất để bồi dưỡng được tư tưởng tình cảm sâu sắc nhất tù tác phẩm đến học sinh. C)KẾT THÚC VẤN ĐỀ. Trên đây là những phương pháp thực hiện biện pháp cụ thể để tổ chức thực hiện. Đó là những việc làm kinh nghiệm bước đầu. Trong quá trình thực hiện tôi đã kiểm tra học sinh khối 9 với sĩ số 68 em và thu được kết quả như sau: TT Nội dung kiểm tra Kết quả năm học: 2009 -2010 Kết quả năm học: 2010 -2011 G K TB Y G K TB Y 1 Kiểm tra để khắc sâu kiến thức 2 31 27 8 4 35 29 0 2 Kiểm tra để phát hiện học sinh có năng khiếu VH 0 27 15 26 2 31 25 6 3 Kiểm tra để rèn luyện cách diễn đạt cho học sinh 0 29 23 16 2 33 24 9 4 Kiểm tra để bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cho học sinh 0 20 37 11 3 27 25 3 Qua kinh nghiệm trên tôi thấy: Kiểm tra đánh giá để rèn luyện cho học sinh là các thao tác rất cần thiết. Bởi có rèn luyện toàn diện cho học sinh mới nhận thức được sâu sắc hình tượng văn học. Nhưng tình cảm không chấn đông được thì cũng chẳng thể cải tạo được mình cho nên trong quá trình dạy học tôi luôn kiểm tra học sinh bằng các hình thức khác nhau để phát triển toàn diện cho các em, tạo điều kiện để các em thoải mái nhất khi học văn và tự tin nhất khi làm bài kiểm tra văn. Để từ đó các em có hứng thú yêu thích môn văn và cảm nhận một cách chân thực sâu sắc nền văn học nước nhà. Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ mà tôi đã làm ở TRƯỜNG THCS HOẰNG CÁT – Đơn vị công tác của mình. Song việc làm thì lớn và khó trong muốn được trao đổi học hỏi ở thầy cô, bạn bè đồng nghiệp để trau dồi thên kinh nghiệm cho mình. Tôi rất mong nhận được sự góp ý nhiệt tình của các quí vị. Xin chân thành cảm ơn! HOẰNG CÁT, ngày 5 tháng 5 năm 2011 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hường NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRÊN MỤC LỤC: NỘI DUNG CHÍNH. Trang. Đặt vấn đề: I) Lời mở đầu. II) Thực trạng vấn đề. Giải quyết vấn đề. I) Các phương pháp thực hiện. 1. Kiểm tra để khắc sâu kiến thức. 2. Kiểm tra để phát hiện học sinh có năng khiếu cảm thụ tác phẩm văn học. 3.Kiểm tra để luyện cách diễn đạt cho học sinh. 4. Kiểm tra để bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cho học sinh. II) Các biện pháp tổ chức thực hiện. Bám sát mục tiêu giáo dục. Chú trọng dơn vị kiến thức thường dùng. Phối hợp cac phương thức đánh giá. Tuân thủ qui trình xây dựng đề kiểm tra. C) Kết thúc vấn đề: 1 2 5