Một số định hướng dạy tích hợp và một số điểm cần lưu ý khi dạy phân môn tập đọc

PHẦN LÝ THUYẾT MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG DẠY TÍCH HỢP VÀ MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU Ý KHI DẠY PHÂN MÔN TẬP ĐỌC 1. Tích hợp trong khi dạy phần đọc đúng : - Khi học sinh đọc nối tiếp lần 1 (đọc câu hoặc đoạn) cần tích hợp luyện đọc từ khó (những từ học sinh khó đọc, những từ địa phương hay sai…). - Khi học sinh đọc nối tiếp lần 2 cần tích hợp luyện đọc câu (câu dài và câu khó đọc…) - Khi học sinh đọc nối tiếp lần 3 cần tích hợp cho học sinh đọc từ chú giải (Những từ có ở phần chú giải cối bài tập đọc). *Tùy theo bài tập đọc dài hay ngắn mà có thể cho học sinh đọc nối tiếp từ 2 đến 4 lần. 2. Tích hợp với các nội dung lồng ghép : -Tích hợp với phân môn từ ngũ, tập làm văn : Tích hợp vào các nội dung bài học tùy theo phân môn. Môn luyện từ và câu thường tích hợp vào phần giảng từ khó. Ví dụ : Sử dụng từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, đặt câu để học sinh tìm hiểu nghĩa từ khó. Môn Tập làm văn thường tích hợp vào phần tìm hiểu bài. Ví dụ : Qua bài ttập đọc hôm nay khi làm bài văn tả cảnh các em có thể áp dụng vào để làm bài. *Trong một bài tập đọc không tích hợp quá nhiều nội dung. 3. Một số định hướng khi dạy phân môn bài tập đọc: a. Đọc mẫu của GV: - Đọc toàn bài: nhằm giới thiệu, gây xúc cảm, tạo hứng thú và tâm thế đọc cho HS. GV căn cứ vào trình độ của HS lớp mình có thể đọc 1 hoặc 2 lần tuỳ mục đích đặt ra. - Đọc câu, đoạn: nhằm minh hoạ, hướng dẫn, gợi ý hoặc “tạo tình huống” để HS nhận xét, giải thích tự tìm ra cách đọc… (có thể đọc một vài lần trong quá trình dạy học). - Đọc từ, cụm từ: nhằm sửa lỗi phát âm và rèn cách đọc đúng cho HS. b. Hướng dẫn HS tìm hiểu nghĩa của từ và nội dung bài: b.1. Tìm hiểu nghĩa của từ: Những từ ngữ cần tìm hiểu nghĩa là những từ khó đối với HS được chú giải sau bài đọc, từ ngữ phổ thông mà HS địa phương mình chưa quen, từ ngữ đóng vai trò chìa khoá để hiểu nội dung bài đọc. Những từ ngữ còn lại, nếu HS nào chưa hiểu, GV giải thích riêng cho HS đó hoặc tạo điều kiện để HS khác giải thích giúp, không nhất thiết phải đưa ra giải thích chung cho cả lớp. b.2 . Cách hướng dẫn HS tìm hiểu nghĩa: - Đọc phần giải nghĩa trong SGK (thông thường). - Miêu tả sự vật, đặc điểm được biểu thị ở từ cần giải nghĩa (Có thể phối hợp động tác, cử chỉ. VD: Vòng vèo: GV có thể dùng tay uốn lượn) - Sử dụng hiện vật, tranh vẽ, mô hình … - Tìm từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải nghĩa - Đặt câu với từ cần giải nghĩa: cần lưu ý là phải giới hạn việc giải nghĩa từ trong phạm vi nghĩa cụ thể của bài học, không mở rộng những nghĩa khác, nhất là những nghĩa xa lạ đối với HS, không nên bày ra những biện pháp giải nghĩa cồng kềnh gây quá tải, làm mất thời gian luyện đọc của HS. b.3. Tìm hiểu nội dung bài: * Phạm vi nội dung cần tìm hiểu: + Với văn bản văn chương: Nhân vật (số lượng, tên, đặc điểm), tình tiết câu chuyện, nghĩa đen, nghĩa bóng dễ nhận ra của các câu văn, câu thơ. Ý nghĩa của câu chuyện, bài văn, bài thơ. + Với các văn bản khác (khoa học, hành chính, báo chí …): Tìm hiểu các đoạn của văn bản, hình thức và bố cục, nội dung và ý nghĩa của văn bản, tác dụng … * Cách tìm hiểu nội dung bài đọc: SGK thường nêu những câu hỏi tái hiện, sau đó mới đặt ra những câu hỏi suy luận. Dựa vào câu hỏi đó GV tổ chức cho HS hoạt động trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi, báo cáo kết quả thảo luận … sao cho mỗi em đều được làm việc để tự nắm được bài. Trong quá trình giảng dạy GV có thể thêm những câu hỏi phụ, câu hỏi dẫn dắt, những yêu cầu, những lời giảng bổ sung (không lạm dụng việc thuyết giảng). Sau khi HS nêu ý kiến, GV sơ kết, nhấn mạnh ý chính và ghi bảng. Trong quá trình tìm hiểu bài, GV phải chú ý rèn cho HS cách trả lời câu hỏi, diễn đạt ý băng câu văn gọn, rõ. c. Hướng dẫn đọc và học thuộc lòng: c.1. Luyện đọc thành tiếng: Hình thức: cá nhân, từng cặp, nhóm (đôi, lớn) đồng thanh, cả lớp đồng thanh, một nhóm HS đọc theo cách phân vai. GV lắng nghe để phát hiện khả năng đọc của từng HS để có cách rèn đọc thích hợp. c.2. Luyện đọc thầm: Dựa vào SGK, giáo viên giao nhiệm vụ cụ thể cho HS nhằm định hướng việc trước khi các em đọc “ đọc - hiểu” (Đọc câu, đoạn hay khổ thơ nào? Đọc để hiểu, biết nhớ điều gì?). Có đoạn văn, đoạn thơ cần cho HS đọc thầm 2-3 lượt với tốc độ nhanh dần và từng bước thực hiện các nhiệm vụ từ dễ đến khó, nhằm rèn cho HS kĩ năng đọc hiểu. Tránh đọc thầm chiếu lệ, hình thức (đọc lâm râm nhưng không nắm được nội dung, GV giao việc không cụ thể rõ ràng). c. 3. Luyện đọc thuộc lòng: Với những bài thuộc lòng GV cần cho HS luyện đọc kĩ hơn. Cần ghi bảng một số “từ chốt” để làm “điểm tựa”để HS đễ nhớ và thuộc sau đó xoá dần từ chốt; hoặc tổ chức trò chơi luyện HTL nhẹ nhàng tạo hứng thú cho HS. c. 4. Đọc lướt : Khi muốn cho học sinh tìm 1 từ, cụm từ, câu nào đó mà không phải phải tìm hiểu nội dung của câu đoạn đó, ta có thể cho học sinh đọc lướt cả đoan hay bài để tìm. Đọc lướt đòi hoit học sinh lướt mắt nhanh tìm và nêu lên những yêu cầu của giáo viên. (Chủ yếu dành cho học sinh lớp 4, 5) c. 5. Đọc diễn cảm : Để luyện học sinh đọc được diễn cảm giáo viên phải giúp học sinh tìm hiểu nội dung bài. Sau khi hiểu nội dung bài GV giúp học sinh tìm ra giọng đọc cả bài, giọng đọc từng đoạn. VD: Trong bài tiếng rao đêm: cần đọc với giọng kể chuyện phù hợp với tình huống mỗi đoạn : khi chậm, khi buồn, khi dồn dập, căng thẳng, bất ngờ. Để HS đọc diễn cảm tốt cần cho học sinh biết cách nhấn giọng một số từ ngữ trong bài. Tùy theo bài mà chúng ta có cách nhấn giọng khác nhau: như nhấn giọng tự nhiên ở các dòng thơ. (bài Cao Bằng). Nhấn giọng các từ ngữ gợi cảm, nhấn giọng các từ ngữ diễn tả âm thanh, hình dáng, các danh từ, động từ chính trong câu vv… Phó hiệu trưởng Nguyễn Hồng Hà