Hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học môn địa lí, cấp THPT

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN ĐIỀU CHỈNH NỘI DUNG DẠY HỌC MÔN ĐỊA LÍ, CẤP THPT (Kèm theo Công văn số 5842/BGDĐT-VP ngày 01 tháng 9 năm 2011 của Bộ Giáo dục và Đào tạo) 1. Mục đích Điều chỉnh nội dung dạy học để dạy học phù hợp với chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình giáo dục phổ thông (CT), phù hợp với thời lượng dạy học và điều kiện thực tế các nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục. 2. Nguyên tắc Điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng tinh giảm các nội dung để giáo viên, học sinh (GV, HS) dành thời gian cho các nội dung khác, tạo thêm điều kiện cho GV đổi mới phương pháp dạy học theo yêu cầu của CT. Việc điều chỉnh nội dung dạy học thực hiện theo các nguyên tắc sau đây: (1) Đảm bảo mục tiêu giáo dục của chương trình, sách giáo khoa (SGK) theo qui định của Luật Giáo dục. (2) Đảm bảo tính lôgic của mạch kiến thức và tính thống nhất giữa các bộ môn; không thay đổi CT, SGK hiện hành.  (3) Không thay đổi thời lượng dạy học đối với mỗi môn học trong một lớp và trong mỗi cấp học. (4) Thuận lợi cho việc tổ chức thực hiện tại các cơ sở giáo dục. 3. Nội dung điều chỉnh Việc điều chỉnh nội dung dạy học tập trung vào những nhóm nội dung chính sau: (1) Những nội dung trùng lặp trong CT, SGK của nhiều môn học khác nhau. (2) Những nội dung trùng lặp, có cả ở CT, SGK của lớp dưới và lớp trên do hạn chế của cách xây dựng CT, SGK theo quan điểm đồng tâm. (3) Những nội dung, bài tập, câu hỏi trong SGK không thuộc nội dung của CT hoặc yêu cầu vận dụng kiến thức quá sâu, không phù hợp trình độ nhận thức và tâm sinh lý lứa tuổi học sinh. (4) Những nội dung trong SGK trước đây sắp xếp chưa hợp lý. (5) Những nội dung mang đặc điểm địa phương, không phù hợp với các vùng miền khác nhau. 4. Thời gian thực hiện Hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học được áp dụng từ năm học 2011 - 2012. 5. Hướng dẫn thực hiện các nội dung - Hướng dẫn này dựa trên SGK của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ấn hành năm 2011, là SGK của chương trình chuẩn đối với cấp THPT. Nếu GV và HS sử dụng SGK của các năm khác thì cần đối chiếu với SGK năm 2011 để điều chỉnh, áp dụng cho phù hợp. Toàn bộ văn bản này được nhà trường in sao và gửi cho tất cả GV bộ môn. - Ngoài các nội dung đã hướng dẫn cụ thể trong văn bản, cần lưu ý thêm một số vấn đề đối với các nội dung được hướng dẫn là “không dạy” hoặc “đọc thêm”, những câu hỏi và bài tập không yêu cầu HS làm trong cột Hướng dẫn thực hiện ở các bảng dưới đây như sau: + Dành thời lượng của các nội dung này cho các nội dung khác hoặc sử dụng để luyện tập, củng cố, hướng dẫn thực hành cho HS. + Không ra bài tập và không kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS vào những nội dung này, tuy nhiên, GV và HS vẫn có thể tham khảo các nội dung đó để có thêm sự hiểu biết cho bản thân. - Trên cơ sở khung phân phối chương trình của môn học, GV điều chỉnh phân phối chương trình chi tiết đảm bảo cân đối giữa nội dung và thời gian thực hiện, phù hợp với điều chỉnh nội dung dạy học dưới đây. a) Lớp 10 STT Bài Trang Nội dung điều chỉnh Hướng dẫn thực hiện 1 Bài 1. Các phép chiếu hình bản đồ cơ bản 4 Cả bài Không dạy 2 Bài 11. Khí quyển. Sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất 39 Mục I. Khí quyển; phần 1. Cấu trúc của khí quyển Không dạy 3 Bài 13. Ngưng đọng hơi nước trong khí quyển. Mưa 49 Mục I. Ngưng đọng hơi nước trong khí quyển Không dạy 4 Bài 14. Thực hành: Đọc bản đồ sự phân hóa các đới và kiểu khí hậu trên Trái Đất. Phân tích biểu đồ một số kiểu khí hậu 53 Mục II. Nội dung thực hành, phần 2, b Không yêu cầu HS làm 5 Bài 24. Phân bố dân cư. Các loại hình quần cư và đô thị hóa 93 Mục II. Các loại hình quần cư Câu hỏi 2 phần câu hỏi và bài tập Không dạy Không yêu cầu HS trả lời 6 Bài 27. Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố nông nghiệp. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp 103 Mục III. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp, phần 2. Thể tổng hợp lãnh thổ nông nghiệp Câu hỏi 3 phần câu hỏi và bài tập Không dạy Điều chỉnh thành: Phân biệt những đặc điểm cơ bản của hai hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp. 7 Bài 29. Địa lí ngành chăn nuôi 113 Mục II. Các ngành chăn nuôi Không dạy vai trò và đặc điểm của từng vật nuôi (cột 2 bảng thống kê SGK) 8 Bài 32. Địa lí các ngành công nghiệp 121 Mục II. Công nghiệp luyện kim Câu hỏi 2 phần câu hỏi và bài tập Không dạy Không yêu cầu HS trả lời 9 Bài 32. Địa lí các ngành công nghiệp (tiếp theo) 126 Mục III. Công nghiệp cơ khí Mục V. Công nghiệp hóa chất Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập Câu hỏi 2 phần câu hỏi và bài tập Không dạy Không dạy Bỏ phần công nghiệp cơ khí Không yêu cầu HS trả lời 10 Bài 35. Vai trò, các nhân tố ảnh hưởng và đặc điểm phân bố các ngành dịch vụ 134 Mục III. Đặc điểm phân bố các ngành dịch vụ trên thế giới: ý 3, 4, 5 từ "Ở mỗi nước lại có các thành phố..." đến hết mục Không dạy 11 Bài 39. Địa lí ngành thông tin liên lạc 151 Cả bài Không dạy 12 Bài 40. Địa lí ngành thương mại 154 Mục IV. Các tổ chức thương mại thế giới Không dạy b) Lớp 11 STT Bài Trang Nội dung điều chỉnh Hướng dẫn thực hiện 1 Bài 7. Liên minh châu Âu 57 Tiết 4. Cộng hòa Liên Bang Đức Không dạy 2 Bài 12. Ô-xtrây-li-a 112 Tiết 1. Khái quát về Ô-xtrây-li-a Không dạy GV hướng dẫn HS dựa vào nội dung của tiết 1 để làm tư liệu viết báo cáo cho tiết 2 c) Lớp 12 STT Bài Trang Nội dung điều chỉnh Hướng dẫn thực hiện 1 Bài 4. Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ 20 Cả bài Không dạy 2 Bài 5. Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ (tiếp theo) 24 Cả bài Không dạy 3 Bài 21. Đặc điểm nền nông nghiệp nước ta 88 Mục 3. Kinh tế nông thôn nước ta đang chuyển dịch rõ nét Câu hỏi 3 phần câu hỏi và bài tập Không dạy Không yêu cầu HS trả lời 4 Bài 22. Vấn đề phát triển nông nghiệp 93 Mục 1. Ngành trồng trọt; phần b. Sản xuất cây thực phẩm Mục 2. Ngành chăn nuôi; phần b. Ngành chăn nuôi gia súc ăn cỏ Không dạy Không dạy ngành chăn nuôi dê, cừu 5 Bài 23. Thực hành: Phân tích sự chuyển dịch cơ cấu ngành trồng trọt 98 Bài tập 1, ý b Không yêu cầu HS làm 6 Bài 24. Vấn đề phát triển ngành thủy sản và lâm nghiệp 100 Mục 2. Lâm nghiệp; phần b. Tài nguyên rừng của nước ta vốn giàu có, nhưng đã bị suy thoái nhiều Không dạy 7 Bài 25. Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp 106 Mục 1. Các nhân tố tác động tới tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở nước ta Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập Không dạy Không yêu cầu HS trả lời 8 Bài 28. Vấn đề tổ chức lãnh thổ công nghiệp 125 Mục 2. Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng tới tổ chức lãnh thổ công nghiệp Không dạy 9 Bài 32. Vấn đề khai thác thế mạnh ở Trung du và miền núi Bắc Bộ 145 Mục 1. Khái quát chung Chỉ dạy nội dung về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, vị trí địa lí của vùng. Không dạy phần khái quát còn lại. 10 Bài 34. Thực hành: Phân tích mối quan hệ giữa dân số với việc sản xuất lương thực ở Đồng bằng sông Hồng 154 Cả bài Không yêu cầu HS làm 11 Bài 35. Vấn đề phát triển kinh tế-xã hội ở Bắc Trung Bộ 155 Mục 1. Khái quát chung Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập Chỉ dạy nội dung về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, vị trí địa lí của vùng. Không dạy phần khái quát còn lại. Không yêu cầu HS trả lời 12 Bài 36. Vấn đề phát triển kinh tế-xã hội ở Duyên hải Nam Trung Bộ 161 Mục 1. Khái quát chung Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập Chỉ dạy nội dung về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, thành phố, vị trí địa lí của vùng. Không dạy phần khái quát còn lại. Không yêu cầu HS trả lời 13 Bài 37. Vấn đề khai thác thế mạnh ở Tây Nguyên 167 Mục 1. Khái quát chung Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập Chỉ dạy nội dung về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, vị trí địa lí của vùng. Không dạy phần khái quát còn lại. Không yêu cầu HS trả lời 14 Bài 39. Vấn đề khai thác lãnh thổ theo chiều sâu ở Đông Nam Bộ 176 Mục 2. Các thế mạnh và hạn chế của vùng Câu hỏi 1 phần câu hỏi và bài tập Không dạy Không yêu cầu HS trả lời 15 Bài 41. Vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long 185 Mục 1. Các bộ phận hợp thành Đồng bằng sông Cửu Long Chỉ dạy nội dung về phạm vi lãnh thổ, tên các tỉnh, thành phố, vị trí địa lí của vùng. Không dạy phần khái quát còn lại. 6. Hướng dẫn khung phân phối chương trình a) Lớp 10 - Tổng số: 40 bài: 33 bài lí thuyết + 7 bài thực hành. - Học kì I: 19 tuần (2 tiết/tuần) kết thúc ở bài 30: Vẽ và phân tích biểu đồ về sản lượng lương thực, dân số của thế giới và một số quốc gia. - Học kì II: 18 tuần (1 tiết/tuần): các bài còn lại. b) Lớp 11 - Tổng số: 12 bài (27 tiết): 19 tiết lí thuyết + 8 tiết thực hành. - Học kì I: 19 tuần (1 tiết/tuần) kết thúc ở bài 8: Liên bang Nga. - Học kì II: 18 tuần (1 tiết/tuần): các bài còn lại. c) Lớp 12 - Tổng số: 42 bài: 35 bài lí thuyết + 7 bài thực hành - Học kì I: 19 tuần (1 tiết/tuần) kết thúc ở bài 16: Đặc điểm dân số và sự phân bố dân cư - Học kì II: 18 tuần (2 tiết/tuần): các bài còn lại./. ________________________________