Giáo dục bảo vệ môi trường trong môn lịch sử và địa lý cấp tiểu học

c em đã có, tận dụng tối đa mọi khả năng để học sinh tiếp xúc với môi trường. 2.3 Các mức độ tích hợp nội dung giáo dục môi trường. Mức độ toàn phần: Mục tiêu và nội dung của bài trùng hợp phần lớn hay hoàn toàn với nội dung giáo dục BVMT. Mức độ bộ phận: Chỉ có một phần bài học có nội dung giáo dục môi trờng, được thể hiện bằng mục riêng, một đoạn hay một vài câu trong bài học. Mức độ liên hệ: Các kiến thức giáo dục môi trường không được nêu rõ trong SGK nhưng dựa vào kiến thức bài học, giáo viên có thể bổ sung, liên hệ các kiến thức giáo dục môi trường. II. Hình thức và phương pháp giáo dục bảo vệ môi trường 1. Hình thức tổ chức. Tổ chức theo 2 hình thức: Dạy học trong lớp và ngoài thiên nhiên. Đối với những bài có nội dung giáo dụcBVMT trùng hợp phần lớn hay hoàn toàn với nội dung giáo dục chung thì tiến hành ngoài thiên nhiên sẽ mang lại kết quả cao hơn. 2. Phương pháp. 2.1 Phương pháp điều tra. 2.2 Phương pháp thảo luận. 2.3 Phương pháp đóng vai. 2.4 Phương pháp trực quan. 3. Một số ví dụ 3.1.Tìm một số vấn đề môi trường có thể tổ chức cho học sinh điều tra Khi học Mục 3- bài 9- Lịch sử và địa lý lớp 5: Phân bố dân cư, đối với HS ở thành phố lớn, GV yêu cầu HS điều tra tìm hiểu “Những khó khăn gì sẽ xảy ra khi dân cư tập trung quá đông?”. GV có thể gợi ý cho HS chú ý tìm hiểu các mặt sau: Cung cấp nhà ở, lương thực, thực phẩm, điện, nước... Sắp xếp việc làm. Chất thải và môi trường 3.2.Tìm một số vấn đề môi trường có thể tổ chức cho học sinh thảo luận Khi học Mục 4- bài 8- Lịch sử& Địa lý lớp 4: Rừng và khai thác rừng ở Tây Nguyên, GV có thể chia nhóm cho HS thảo luận vấn đề: “ Vì sao cần phải bảo vệ rừng?”. Vì HS Tiểu học còn nhỏ nên GV đa ra một hệ thống câu hỏi gợi ý như sau: Câu 1: Nêu vai trò và tác dụng của rừng? Câu 2: Nêu hậu quả của nạn phá rừng ở vùng núi phía Bắc? Câu 3: Nêu một số biện pháp để bảo vệ rừng? 3.3. Tìm một số tình huống có liên quan đến vấn đề môi trường có thể tổ chức cho học sinh đóng vai. Khi học Mục 4 – bài 8- Lịch sử & Địa lý lớp 4: Rừng và khai thác rừng ở Tây Nguyên, GV có thể đa ra một số tình huống sau: Gia đình người Mông định bán đất đã khai hoang và di cư tới vùng đất mới để rồi lại khai phá rừng để lấy đất trồng trọt rồi lại bán đi... Bố mẹ chuyên làm nghề săn bắn hoặc buôn bán động vật hoang dã. GV chọn 5 “ diễn viên” đóng vai bố, mẹ, con, bạn bố hoặc bạn mẹ, nhà chức trách thể hiện thái độ và cách cư xử trong từng tình huống trên. Các HS còn lại sẽ quan sát, nhận định và suy nghĩ về cách giải quyết vấn đề của 5 “ diễn viên”. Sau khi HS diễn xong, GV hướng dẫn học sinh trao đổi kinh nghiệm và rút ra kết luận. III. Dạy các dạng bài có nội dung tích hợp giáo dục BVMT 1. Dạng bài tích hợp nội dung giáo dục BVMT ở mức độ toàn phần. Đối với dạng bài này, do toàn bài học có nội dung giáo dục BVMT nên mục tiêu trong bài học không chỉ trang bị cho HS kiến thức về môi trường mà còn hình thành cả những hành vi BVMT và thái độ tích cực đối với môi trường. Vì vậy: - Khi dạy học dạng bài này, GV cần ưu tiên lựa chọn các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học đề cao sự tiếp xúc trực tiếp với môi trường xung quanh như tổ chức cho HS học tập thông qua các hoạt động điều tra, thí nghiệm, thực hành, đóng vai... - Những bài học tích hợp toàn phần là điều kiện tốt nhất để nội dung BVMT phát huy tác dụng đối với HS thông qua môn học. 2. Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục BVMT ở mức độ bộ phận. Đối với dạng bài học này, do một phần bài học có nội dung giáo dục môi trường nên trong mục tiêu của bài học thường liệt kê mục tiêu giáo dục BVMT cụ thể. Việc thực hiện mục tiêu của bài học nhiều khi là tiền đề để thực hiện mục tiêu BVMT. Vì vậy: Khi chuẩn bị bài dạy, GV cần: nghiên cứu kĩ nội dung bài học; xác định nội dung giáo dục BVMT tích hợp vào nội dung bài học là gì; thông qua hoạt động dạy học nào; cần chuẩn bị thêm tư liệu, đồ dùng Dạy học gì để việc giáo dục BVMT đạt hiệu quả. Khi tổ chức dạy học, GV tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp HS hiểu, cảm nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục bảo vệ môi trường một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu của bài học. 3. Dạng bài tích hợp nội dung giáo dục BVMT ở mức độ liên hệ. Đối với dạng bài học này, các kiến thức giáo dục môi trường không được nêu rõ trong SGK nhưng dựa vào kiến thức bài học, GV có thể bổ sung các kiến thức giáo dục môi trường cho phù hợp. Vì vậy: - Khi chuẩn bị bài dạy, GV cần có ý thức tích hợp, đưa ra những vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho HS hiểu biết về môi trường, có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững. * Lưu ý: Khi tổ chức dạy học, GV tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu bộ môn, đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức giáo dục môi trường một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả năng hành động của HS và đúng mức tránh lan man, sa đà gượng ép, ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu của bài học. IV. Kiểm tra đánh giá giáo dục BVMT - GV kiểm tra đánh giá việc thực hiện bảo vệ môi trường của HS thông qua các hoạt động học tập trên lớp; hành vi ứng xử các tình huống; ý thức giữ vệ sinh môi trường trong lớp học, trường học... Sở giáo dục; PGD sẽ kiểm tra việc giáo dục bảo vệ môi trường của GV thông qua bài soạn; bài giảng đối với những bài có nội dung tích hợp giáo dục BVMT. V. Nội dung, địa chỉ, mức độ tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường Môn lịch sử & Địa lí lớp 5 Chủ đề về môi trường Nội dung GDBVMT Địa lí Việt Nam Một số đặc điểm chính về MT và TNTN của Việt Nam: - Tự nhiên: Đặc điểm về địa hình, khoáng sản, khí hậu, sông , biển, các loại đất chính và động thực vật: khai thác và bảo vệ - Cư dân: Sự gia tăng dân số và hậu quả của nó - Kinh tế: Phân bố nông nghiệp, công nghiệp và vấn đề bảo vệ môi trường của các nghành nghề Địa lí Thế giới Một số đặc điểm chính về MT và TNTN của của một số châu lục, đại dương, quốc gia tiêu biểu ở các châu lục: - Châu á, Châu Phi, Châu Mỹ La tinh là những châu lục có tỷ lệ mất rừng cao do khai thác bừa bãi, phá rừng lấy đất canh tác, do đó cần phải bảo vệ rừng - Châu phi là châu lục nghèo nhất thế giới, một phần do tỷ lệ sinh cao - Một số biện pháp bảo vệ môi trường ở các châu lục: Giảm tỷ lệ sinh (châu á, châu Phi), nâng cao dân trí (châu á, châu Phi), xử lí chất thải công nghiệp ở tất cả các châu lục và một số quốc gia, khai thác, sử dụng TNTN hợp lí ở các châu lục, đại dương và các quốc gia Môn Địa lí lớp 5 Chủ đề về môi trường Nội dung tích hợp giáo dục BVMT Chương/bài Mức độ tích hợp Con người và môi trường ở đồng bằng đất chật, người đông ; ở miền núi thì dân cư thưa thớt. ĐLVN Bài 9 Bộ phận Sự thích nghi của con người với môi trường của một số châu lục, quốc gia ĐLTG Các bài về châu lục Liên hệ Môi trường và TNTN Một số đặc điểm về môi trường, TNTN và việc khai thác TNTN của VN. Một số đặc điểm về môi trường, TNTN và việc khai thác TNTN của một số châu lục, quốc gia ĐLVN Các bài 2,4,5,6 ĐLTG Các bài về châu lục Toàn bộ/ Bộ phận Bộ phận Mối quan hệ giữa dân số và môi trường Mối quan hệ giữa số dân đông, gia tăng dân số với việc khai thác môi trường( sức ép của dân số dối với môi trường) ĐLVN Các bài 8,9 Bộ phận Mối quan hệ giữa số dân đông, gia tăng dân số với việc khai thác môi trường của một số châu lục và quốc gia. ĐLTG Các bài về châu lục Bộ phận Sự ô nhiễm môi trường Ô nhiễm không khí, nguồn nước, đất do dân số đông, hoạt động sản xuất ở VN. ĐLVN Liên hệ Ô nhiễm không khí, nguồn nước, đất do dân số đông, hoạt động sản xuất ở mọt số châu lục và quốc gia. ĐLTG Liên hệ Biện pháp bảo vệ môi trường - Giảm tỉ lệ sinh, nâng cao dân trí. - Khai thác, sử dụng TNTN hợp lí ( trồng rừng, bảo vệ rừng, khai thác đất biển, ...) - Xử lí chất thải công nghiệp. - Phân bố lại dân cư giữa các vùng. ĐLVN Liên hệ - Giảm tỉ lệ sinh, nâng cao dân trí ( Châu á, Châu Phi). - Khai thác, sử dụng TNTN hợp lí ( Tất cả các châu, một số quốc gia) - Xử lí chất thải công nghiệp ( tất cả các châu lục, một số quốc gia). ĐLTG Liên hệ Môn lịch sử lớp 5 Chủ đề về môi trường Nội dung tích hợp giáo dục BVMT Chương/bài Mức độ tích hợp Con người và môi trường - Vai trò của GTVT đối với đời sống. - Vai trò của thuỷ điện đối với sự phát triển kinh tế và đối với môi trường. - Đường Trường Sơn - Liên hệ xây dựng nhà máy thuỷ điện Hoà Bình Liên hệ Môn lịch sử&địa lí lớp 4 Chủ đề về môi trường Nội dung GDBVMT Thiên nhiên và hoạt động của con người ở miền núi và trung du - Một số đặc điểm chính của MT và TNTN ở miền núi và trung du: Rừng nhiều gỗ, cây thuốc, động vật quý; khoáng sản: Than, sắt, bôxit ; đất đỏ badan ; sức nước - Nhận biết sự thích nghi và cải tạo MT của con người ở miền núi và trung du - Tình hình và nguyên nhân gây ô nhiễm MT miền núi - Nhận thức được sự cần thiết phải bảo vệ rừng, khai thác rừng và khoáng sản hợp lí - Biết một số biện pháp bảo vệ MT miền núi: Bảo vệ rừng, bảo vệ động vật quý hiếm, bảo vệ nguồn nước Thiên nhiên và hoạt động sản xuất của con người ở miền đồng bằng - Một số đặc điểm chính của MT và TNTN ở miền đồng bằng - Nhận biết sự thích nghi và cải tạo MT của con người ở vùng đồng bằng. - Biết một số nguyên nhân gây ô nhiễm không khí, đất, nước - Có ý thức bảo vệ MT, phê phán các hành vi phá hoại MT Thiên nhiên và hoạt động sản xuất của con người ở miền duyên hải - Biết một số đặc điểm chính của MT và TNTN ở miền duyên hải - Nhận biết sự thích nghi và cải tạo MT của con người ở miền duyên hải. - Biết tình hình MT và nguyên nhân gây ô nhiễm không khí và nước. - Biết một số biện pháp bảo vệ MT miền duyen hải Biển Đông, các đảo, quần đảo - Một số đặc điểm chính của MT và TNTN ở biển Đông, các đảo và quần đảo. - Nhận biết sự thích nghi và cải tạo MT ở biển, đảo - Vấn đề khai thác TNTN và các nguyên nhân gây ô nhiễm biển và cách khắc phục - Một số biện pháp bảo vệ MT ở vùng biển Đông, các đảo và quần đảo.