Giáo án Vật Lí Lớp 9 - Tiết 49, Bài 44: Thấu kính phân kì - Năm học 2013-2014 - Ngũ Thị Thuận

Tuần : 26 Ngày soạn : 22/02/2014 Tiết : 49 Ngày dạy : 25/02/2014 Bài 44 : THẤU KÍNH PHÂN KỲ I . Mục tiêu : 1.Kiến thức : - Nhận biết được TKPK - Mô tả được đường truyền của các tia sáng đặc biệt qua TKPK 2. Kĩ năng : - Vẽ được các đường truyền của các tia sáng đặc biệt qua TKPK 3. Thái độ : - Nghiêm túc , hợp tác nhóm II. Chuẩn bị : 1. Giáo viên: - Nội dung kiến thức bài học - 1 thấu kính phân kỳ có tiêu cục khoảng 12cm,1 giá quang học ,1 cây nến cao 5cm,1 màn để hứng ảnh 2. Học sinh : - Học bài và làm bài trước khi lên lớp. - Tự giác, tự đánh giá khả năng tiếp thu kiến thức đã học III. Tổ chức hoạt động dạy và học : 1. Ổn định lớp : Kiểm tra sĩ số vệ sinh lớp . 9A1.. 9A2. 9A3.. 9A4.. 9A5 9A6.. 2. Kiểm tra bài cũ : Đối với thấu kính hội tụ thì khi nào ta thu được ảnh thật , khi nào ta thu được ảnh ảo của vật ? Nêu cách dựng ảnh của 1 vật sáng trước thấu kính hội tụ ? 3. Tiến trình: GV tổ chức các hoạt động Hoạt động của học sinh Kiến thức cần đạt Hoạt động 1 :Giới thiệu bài mới Nghe nội dung GV đặt vấn đề như SGK . Có thể đề xuất phương án giải quyết vấn đề vào bài mới . - HS lắng nghe Hoạt động 2 : Tìm hiểu đặc điểm của thấu kính phân kì. -Cho học sinh quan sát 2 loại thấu kính : Thấu kính hội tụ, thấu kính phân kì -Làm C1 ? Thấu kính phân kì nó khác với thấu kính còn lại ở điểm nào ? à Thông báo về thấu kính phân kì -Giáo viên chốt nhận xét , chốt lại kết quả đúng -Bố trí thí nghiệm như hình 44.1 SGK. -Giáo viên theo dõi , giúp đỡ nhóm yếu làm thí nghiệm để màn hứng phải hứng được các tia sáng -Làm C3 ? -Thông báo hình dạng mặt cắt , kí hiệu của thấu kính phân kỳ . 1.Quan sát và tìm cách nhận biết : -Quan sát đồ dùng trực quan -Trả lời thông tin 2.Thí nghiệm : -Hoạt động cá nhân làm thí nghiệm trả lời C1 , C2. -Đại diện nhóm trả lời à Hoàn tất nội dung vào vở . I.Đặc điểm của thấu kính phân kì 1 Quan sát và tìm cách nhận biết - Thấu kính phân kì được làm bằng môi trường trong suốt có phần rìa dày hơn phần giữa . 2.Thí nghiệm - Nhận xét C3 : Chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kỳ cho chùm tia ló phân kì nên ta gọi thấu kính là thấu kính phân kì . - Kí hiệu của thấu kính phân kỳ Hoạt động 3: Tìm hiểu trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kì. -Làm lại thí nghiệm như hình 44.1SGK? -Làm C4 ? -Đánh dấu 3 tia sáng ? -Dự đoán tia nào đi thẳng ? -Gợi ý : Học sinh dùng bút chì kéo dài 3 tia ló nhận xét có tia sáng nào qua thấu kính không bị khúc xạ -Giáo viên nhắc lại khái niệm trục chính ? -Đọc thông tin, nêu đặc điểm của quang tâm của thấu kính phân kỳ ? -Làm thí nghiệm do tia sáng qua quang tâm của thấu kính phân kỳ -Nhận xét đường truyền của tia ló trong trường hợp này . -Chốt lại đặc điểm của thấu kính phân kỳ . -Làm lại thí nghiệm hình 41.4 SGK ? -Giáo viên giúp đỡ nhóm yếu làm thí nghiệm *Gợi ý : Dùng bút chì đánh dấu đường truyền của tia sáng trên màn hứng, dùng thước đặt vào đường truyền vẽ tiếp đường kéo dài . -Đại diện nhóm làm C5 ? -Trình bày nội dung C6 ? -Đọc thông tinh SGK. -Tiêu điểm của thấu kính phân kì được xác định như thế nào ? có đặc điểm gì khác với thấu kính hội tụ -Giáo viên chốt lại câu trả lời đúng -Đọc thông báo và cho biết tiêu cự của thấu kính là gì ? -Giáo viên nhận xét , chốt lại nội dung - Các nhóm tiến hành làm lại TN - Từng hs quan sát thảo luận nhóm để trả lời C4 :Tia ở giữa khi đi qua quang tâm của thấu kính phân kì tiếp tục truyền thẳng không bị đổi hướng . Có thể dùng thước thẳng để kiểm tra dự đoán đó . - Từng hs đọc thông báo về trục chính trong SGK và trả lời câu hỏi của GV - Từng hs đọc thông báo về khái niệm quang tâm trong SGK và trả lời câu hỏi của GV -Các nhóm tiến hành làm lại thí nghiệm như hình 44.1 - Trả lời C5 :Nếu kéo dài chùm tia ló ở thấu kính phân kì thì chúng sẽ gặp nhau tại một điểm trên trục chính , cùng phía với chùm tia tới .có thể dùng thước thẳng kiểm tra dự đoán đó . -Từng nhóm làm C6 :Hình 44.1 biểu diễn chùm tia tới và chùm tia ló trong TN Từng hs đọc phần thông báo khái niệm về tiêu S 1 F F’ (1) (2) điểm trong SGK và trả lời và trả lời câu hỏi của GV Tìm hiểu khái niệm tiêu cự :hs tự đọc khái niệm về tiêu cự và trả lời câu hỏi của GV II.Trục chính, quang tâm, tiêu điểm , tiêu cự của thấu kính phân kỳ 1.Trục chính (SGK) C4 : Tia ở giữa khi qua quang tâm O của thấu kính phân kỳ tiếp tục truyền thẳng, không bị đổi hướng. Có thể dùng thước thẳng để kiểm tra dự đoán . 2.Quang tâm - Trục chính cắt thấu kính tại O , O là quang tâm. 3.Tiêu điểm - Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài cắt nhau tại tiêu điểm F nằm trên trục chính gọi là tiêu điểm của thấu kính phân kì và nằm cùng phía với chùm tia tới . F F’ O C5 : C6: 4.Tiêu cư Là khoảng cách giữa quang tâm đến tiêu điểm OF = OF’ = f Hoạt động 4 : Vận dụng. - Yêu cầu hs trả lời C7, C8 , C9 - Theo dõi và kiểm tra hs thực hiện C7 - Thảo luận với cả lớp để trả lời C8 - Đề nghị một hs phát biểu trả lời C9 - Tổ chức cho HS trao đổi, thảo luận các câu trả lời. - Kết luận về câu trả lời đúng - Cá nhận hs trả lời các câu hỏi C7: Tia ló của tia tới 1 kéo dài đi qua tiêu điểm F . Tia ló của tia tới 2 qua quang tâm , truyền thẳng không đổi hướng . C8: Kính cận là thấu kính phân kì , có thể nhận biết một trong hai cách sau : - Phần rìa của thấu kính mỏng hơn phần giữa . -Đặt thấu kính này gần dòng chữ . Nhìn qua kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng chữ ấy . III.Vận dụng C7: Tia ló của tia tới 1 kéo dài đi qua tiêu điểm F . Tia ló của tia tới 2 qua quang tâm , truyền thẳng không đổi hướng . C8: Kính cận là thấu kính phân kì , có thể nhận biết một trong hai cách sau : - Phần rìa của thấu kính mỏng hơn phần giữa . -Đặt thấu kính này gần dòng chữ . Nhìn qua kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng chữ ấy . IV. Củng cố : - Nêu đặc điểm của TKPK ? - Trình bày trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kì. V. Hướng dẫn về nhà : - Về nhà học thuộc phần ghi nhớ - Đọc phần có thể em chưa biết - Làm bài tập SBT - Xem trước bài 45 SGK VI. RÚT KINH NGHIỆM: