Giáo án Vật Lí Lớp 9 - Tiết 46, Bài 43: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ - Năm học 2011-2012

BÀI 43 TIẾT 46 TUẦN 24 ngày dạy: 18/02/2012 §43. ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ 1. MỤC TIÊU: 1.1) Kiến thức: - Nêu được trong trường hợp nào TKHT cho ảnh thật và cho ảnh ảo của một vật và chỉ ra được đặc điểm của các ảnh này. 1.2) Kĩ năng: - Dùng các tia sáng đặc biệt dựng được ảnh thật và ảnh ảo của một vật qua TKHT trong các trường hợp 1.3) Thái độ: Phát huy được sự say mê khoa học. Có định hướng nghề nghiệp thông qua việc thấy được ứng dụng của tkht trong các ngành nghề liên quan. 2. TRỌNG TÂM: - Trường hợp nào TKHT cho ảnh thật và cho ảnh ảo của một vật và chỉ ra được đặc điểm của các ảnh này. 3. CHUẨN BỊ: 3.1/. GV: Chuẩn bị cho mỗi nhóm học sinh: - 1 TKHT, 1 màn hứng, 1 cây nến, - 1 giá quang học. 1 bao diêm. 3.2/. HS: Đọc và nghiên cứu nội dung bài 43 4. TIẾN TRÌNH : 4.1/ Ổn định, tổ chức và kiểm diện: Kiểm tr;a sĩ số lớp. Kiểm tra vệ sinh lớp 4.2/ Kiểm tra miệng: - Nêu cách nhận biết TKHT? Kể tên và biểu diễn trên hình vẽ đường truyền của 3 tia sáng đặc biệt đi qua TKHT.( 10 điểm ) -Trả lời : TKHT là TK có phần rìa mỏng hơn phần giữa. Khi chùm tia sáng song song đi qua thấu kính hội tụ thì chùm tia ló hội tụ tại 1 điểm. Vẽ hình ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ. 4.3/ BÀI MỚI: Hoạt động thầy và trò Nội dung bài học * HOẠT ĐỘNG 1 : TỔ CHỨC TÌNH HUỐNG VÀO BÀI GV: Yêu cầu 1 HS đọc vào bài SGK. HS: Đọc thông tin giới thiệu đầu bài trong sách giáo khoa. è Vậy để tìm hiểu đặc điểm của ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ thì ta nghiên cứu bài học hôm nay. * HOẠT ĐỘNG 2: TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM ĐỐI VỚI ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ GV: Giới thiệu các dụng cụ cách bố trí TN như H 43.2 SGK. 1/ Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự.. HS: Đọc các bước tiến hành TN. HS: Thực hiện theo nhóm trả lời C1, C2 vào bảng nhóm. GV: Hướng dẫn HS TN. HS: Đại diện nhóm báo cáo. Lớp nhận xét. HS: Điền vào bảng 1. 2/ Đặt vật trong khoảng tiêu cự. HS: Thảo luận nhóm để trả lời C3. GV: Hướng dẫn HS làm TN. GV: Làm thế nào quan sát được ảnh trong trường hợp này? HS: Đề xuất phương án, thảo luận nhóm ghi vào bảng. GV: Hướng dẫn HS thảo luận. HS: Đọc thông tin SGK. HS: Rút ra nhận xét. *HOẠT ĐỘNG 3: DỰNG ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI TKHT GV: Chùm tia tới xuất phát từ S qua thấu kính cho chùm tia ló đồng quy tại S’, S’ là gì của S? HS: Trả lời cá nhân. GV: Nêu cách xác định ảnh S’ cuả S. HS: Trả lời cá nhân. HS: Thực hiện C4 ở bảng, cả lớp thực hiện vào tập. GV: Nêu cách xác định ảnh của một điểm sáng? HS: Trả lời cá nhân HS: Đọc câu C5. GV: làm thế nào xác định ảnh của vật AB. HS: Trả lời cá nhân. HS: HS khác theo dõi, bổ sung. HS: HS thực hiện C5 ở bảng, cả lớp thực hiện vào tập. GV: Tổ chức nhận xét và thống nhất câu trả lời. GV: Muốn dựng ảnh của một vật sáng ta tiến hành như thế nào? HS: Trả lời cá nhân. *HOẠT ĐỘNG 4:VẬN DỤNG HS: HS đọc câu C6. HS: Cá nhân đề xuất phương án. HS: Lên bảng thực hiện. HS: Cả lớp thực hiện vào vở BT. HS: Đọc và trả lời cá nhân C7. HS: HS khác theo dõi, nhận xét. è MỞ RỘNG – LIÊN HỆ THỰC TẾ VÀ GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP: Kính hội tụ có ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày, ví dụ như: làm kính cho người bị viễn thị, làm kính viễn vọng quan sát các vì sao ( bằng cách làm sắp xếp các thấu kính hội tụ song song nhau ) I. ĐẶC ĐIỂM CỦA ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ. 1)Thí nghiệm: C1: Ảnh ngược chiều với vật. C2: Dịch vật vào gần thấu kính hơn, vẫn thu được ảnh của vật trên màn. Đó là ảnh thật ngược chiều với vật. C3: Đặt vật trong khoảng tiêu cự, màn ở sát thấu kính. Từ từ dịch chuyển màn ra xa thấu kính, không hứng được ảnh trên màn. Đặt mắt trên đường truyền của tia ló, ta quan sát thấy ảnh cùng chiều và lớn hơn vật. Đó là ảnh ảo không hứng được trên màn. 2) Nhận xét: Đối với TKHT: - Vật đặt ngoài tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật ở rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự. - Vật đặt trong tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật. II. CÁCH DỰNG ẢNH 1) Dựng ảnh một điểm sáng S tạo bởi TKHT - Bằng cách vẽ đường truyền của hai trong ba tia sáng đặt biệt 2) Dựng ảnh một vật sáng AB tạo bởi TKHT - Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính, chỉ cần dựng ảnh B’của B bằng cách vẻ đường truyền của 2 trong 3 tia sáng đặt biệt. Sau đó từ B’ hạ đường vuông gó với trục chính ta có ảnh A’ của A. III. VẬN DỤNG C6: * Trường hợp 1 Xét OA’B’ vàOAB = (1) Xét F’A’B’ vàF’OI ø = (2) mà OI = AB Từ (1) và (2) => = = => OA’ = 18 cm. => A’B’=0,5cm. * Trường hợp 2: Xét FAB và FOI = => OI = 3 cm. Xét OAB vàOA’B’ = mà A’B’ = OI => OA’ = 24 cm. 4.4/ Câu hỏi và bài tập củng cố: 1/ Đối với thấu kính hội tụ, nếu ta đặt vật ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh như thế nào ? Đặt vật trong khoảng tiêu cự cho ảnh như thế nào ? Trả lời : - Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi cho vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự. - Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều với vật. 2/ Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính hội tụ ta dựng bằng cách nào ? Trả lời : Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính, chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệt, sau đó từ B’ hạ vuông góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A. 4.5/ Hướng dẫn HS tự học: Đối với tiết học hôm nay: - Học thuộc bài cũ, xem lại các tính chất của ảnh trong bài khi ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ. - Đọc phần “Có thể em chưa biết”. - Làm các bài tập từ bài 42-43.1" 42-43.6 SBT bằng cách vận dụng tính chất ảnh của một vật qua thấu kính hội tụ. Đối với bài học tiếp theo: - Đọc và nghiên cứu trước bài “Thấu kính phân kìø”. Và chú ý: + Đặc điểm và cách nhận biết. + Cách vẽ ảnh của vật sáng qua TKPK. 5. RÚT KINH NGHIỆM