Giáo án Sinh học Lớp 9 - Chương 2: Nhiễm sắc thể - Năm học 2010-2011

®Õn giíi tÝnh. + NST giíi tÝnh mang gen quy ®Þnh tÝnh ®ùc, c¸i. Ho¹t ®éng 2 II. C¬ chÕ nst x¸c ®Þnh giíi tÝnh. GV yªu cÇu HS:(ho¹t ®éng c¸ nh©n) quan s¸t tiÕp h.12. 2 sgk ®Ĩ t×m hiĨu: - Cã mÊy lo¹i trøng? mÊy lo¹i tinh trïng ®­ỵc t¹o ra do gi¶m ph©n? - Khi thơ tinh th× tinh trïng nµo kÕt hỵp víi trøng à con g¸i,tinh trïng nµo kÕt hỵp víi trøng à con trai. GV: §ã chÝnh lµ c¬ chÕ NST x¸c ®Þnh giíi tÝnh ë ng­êi.=> Gäi 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh c¬ chÕ NST x¸c ®Þnh giíi tÝnh ë ng­êi. GV cã thĨ tãm t¾t c¬ chÕ ®ã theo s¬ ®å P: MĐ ( 44A + XX) x Bè ( 44A + XY) G: 22A + X 22A + X 22A + Y F1 44A +XX 44A + XY ( con g¸i) ( con trai) VËy viƯc sinh con trai hay g¸i do mĐ cã ®ĩng kh«ng? GV ph©n tÝch c¸c kh¸i niƯm giíi ®ång giao tư vµ giíi dÞ giao tư. -T¹i sao tØ lƯ con trai: con g¸i s¬ sinh =1:1 GV: s¬ ®å nµy ®· gi¶i thÝch c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi tÝnh + Qua gi¶m ph©n c¬ thĨ n÷ chØ cho mét lo¹i trøng mang nst x, cßn c¬ thĨ nam cho 2 lo¹i tinh trïng mét lo¹i mang nst x cßn mét lo¹i mang nst y + Khi thơ tinh nÕu tinh trïng mang nst X kÕt hỵp víi trøng mang nst x th× t¹o thµnh hỵp tư cã cỈp nst giíi tÝnh xx ph¸t triĨn thµnh con g¸i. NÕu tinh trïng mang nst y kÕt hỵp víi trøng X th× t¹o thµnh hỵp tư cã cỈp nst giíi tÝnh lµ xy ph¸t triĨn thµnh con trai. - hs dùa vµo tØ lƯ tinh trïng x,y ®Ĩ tr¶ lêi + TØ lƯ con trai: con g¸i = 1:1 ë tuỉi s¬ sinh lµ do cỈp nst giíi tÝnh xy h×nh thµnh hai lo¹i tinh trïng X vµ Y víi tØ lƯ ngang nhau , c¸c tinh trïng tham gia thơ tinh víi x¸c suÊt ngang . Sù ph©n li cđa cỈp NST giíi tÝnh trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tư vµ sù tỉ hỵp l¹i trong qu¸ tr×nh thơ tinh lµ c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi tÝnh.gÉu nhiªn. Ho¹t ®éng 3 III. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sù ph©n ho¸ giíi tÝnh. - GV giíi thiƯu bªn c¹nh NST giíi tÝnh cßn cã c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sù ph©n ho¸ giíi tÝnh. - GV yªu cÇu HS: (ho¹t ®éng c¸ nh©n) nghiªn cøu th«ng tin mơc 3 ®Ĩ t×m hiĨu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sù ph©n ho¸ giíi tÝnh. - HS tr¶ lêi--> HS kh¸c nhËn xÐt, bbỉ sung. - GV nhËn xÐt vµ kÕt luËn - GV sù hiĨu biÕt vỊ c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi tÝnh cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo trong ®êi sèng, s¶n xuÊt? - Sù ph©n ho¸ giíi tÝnh kh«ng chØ phơ thuéc vµo cỈp nst giíi tÝnh mµ cßn chÞu ¶nh h­ëng cđa c¸c yÕu tè bªn ngoµi vµ bªn trong c¬ thĨ nh­ ®iỊu kiƯn sèng, thøc ¨n, hỗc m«n, ¸nh s¸ng, nång ®é CO2 - ý nghÜa: Chđ ®éng ®iỊu chØnh tØ lƯ ®ùc, c¸i phï hỵp víi mơc ®Ých s¶n xuÊt. C.kiĨm tra ®¸nh gi¸ - 1à2 em ®äc chËm phÇn tãm t¾t cuèi bµi. - So s¸nh t×m ®iĨm kh¸c nhau gi÷a nst th­êng vµ nst giíi tÝnh. - Bµi tËp:H·y khoanh trßn vµo ch÷ c¸i(a, b, c, d) ®Çu ý tr¶ lêi ®ĩng nhÊt cho c¸c c©u sau: t¹i sao trong cÊu trĩc d©n sè tØ lƯ nam: n÷ = 1:1 Do hai lo¹i tinh trïng mang nst x vµ nst y ®­ỵc t¹o ra víi tØ lƯ ngang nhau Tinh trïng mang nst x vµ tinh trïng mang nst y tham gia vµo qu¸ tr×nh thơ tinh víi x¸c suÊt ngang nhau. c- C¸c hỵp tư mang nst xx vµ hỵp tư mang nst xy sèng trong ®iỊu kiƯn nãi chung lµ nh­ nhau. d- C¶ a vµ b. d- h­íng dÉn vỊ nhµ. - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái sgk. - §äc bµi 13. Ngµy so¹n: 9/10/2011 Ngµy d¹y:10/ 10/2011 TiÕt 13: Bµi 13 di truyỊn liªn kÕt I-Mơc tiªu cđa bµi: 1. KiÕn thøc - HS hiĨu ®­ỵc nh÷ng ­u thÕ cđa ruåi giÊm ®èi víi nghiªn cøu di truyỊn. -M« t¶ vµ gi¶i thÝch ®­ỵc thÝ nghiƯm cđa Mỗc gan. - Nªu ®­ỵc ý nghÜa cđa di truyỊn liªn kÕt, ®Ỉc biƯt ®èi víi chän gièng. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyƯn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, thu nh©n kiÕn thøc tõ h×nh vÏ. - Ph¸t triĨn t­ duy thùc nghiƯm quy n¹p. - RÌn kÜ n¨ng ho¹t ®éng nhãm. 3. Th¸i ®é - Gi¸o dơc lßng say mª, nghiªn cøu t×m hiĨu khoa häc. -Gi¸o dơc kÜ n¨ng sèng. II. ChuÈn bÞ 1.§å dïng: GV: Tranh phãng to h.13 s¬ ®å c¬ së tÕ bµo häc cđa di truyỊn liªn kÕt. HS: §äc tr­íc bµi 13. 2.Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh,ho¹t ®éng nhãm.... III-TiÕn tr×nh bµi lªn líp A . kiĨm tra bµi cị 1- Nªu ®Ỉc ®iĨm kh¸c nhau cđa nst th­êng víi nst giíi tÝnh. 2- T¹i sao trong cÊu trĩc d©n sè tØ lƯ nam n÷ = 1: 1 ? B – Néi dung bµi míi Ho¹t ®éng cđa thÇyvµ trß Néi dung chÝnh Ho¹t ®éng 1 I. ThÝ nghiƯm cđa Mỗc gan . GV yªu cÇu HS: Nghiªn cøu sgk ®Ĩ t×m hiĨu: + T¹i sao Mooc gan chän ®èi t­ỵng nghiªn cøu di truyỊn lµ ruåi giÊm ?- hiªn cøu sgk ®Ĩ t×m hiĨu: + Ruåi giÊm dƠ nu«i trong èng nghiƯm, ®Ỵ nhiỊu, vßng ®êi ng¾n, cã nhiỊu thĨ ®ét biÕn, dƠ lai, sè l­ỵng nst Ýt. nghiªn cøu sgk ®Ĩ t×m hiĨu: : Treo tranh phãng to h,13 yªu cÇu mét em tr×nh bµy l¹i thÝ nghiƯm cđa Mooc gan. HS quan s¸t tranh , th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái - §¹i diƯn nhãm tr×nh bµy, nhãm kh¸c nhËn xÐt, bỉ sung GV yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 13 th¶o luËn c¸c c©u hái sau: + T¹i sao phÐp lai gi÷a ruåi ®ùc F1 vµ ruåi c¸i th©n ®en c¸nh cơt ®­ỵc gäi lµ phÐp lai ph©n tÝch? + Mooc gan dïng phÐp lai ph©n tÝch nh»m mơc ®Ých g× ? + V× sao dùa vµo tØ lƯ kiĨu h×nh lµ 1: 1 Mooc gan l¹i cho r»ng tÝnh tr¹ng mµu s¾c th©n vµ h×nh d¹ng h¹t cïng n»m trªn 1 nst ? GV : KÕt qu¶ thÝ nghiƯm ®­ỵc gi¶i thÝch theo s¬ ®å h×nh 13 SGK. GV: HiƯn t­ỵng tÝnh tr¹ng th©n x¸m c¸nh dµi vµ th©n ®en c¸nh cơt lu«n di truyỊn víi nhau ®­ỵc gäi lµ di truyỊn liªn kÕt. - Di truyỊn liªn kÕt lµ g× ? + ThÝ nghiƯm: P: X¸m, dµi x §en, cơt F1: X¸m, dµi - Lai ph©n tÝch. §ùc F1 X¸m, dµi x §en, cơt FB 1 X¸m, dµi : 1 §en, cơt + PhÐp lai gi÷a ruåi ®ùc F1 vµ ruåi c¸i th©n ®en c¸nh cơt lµ phÐp lai ph©n tÝch v× ®©y lµ phÐp lai gi÷a c¬ thĨ mang tÝnh tr¹ng lỈn víi c¬ thĨ mang tÝnh tr¹ng tréi.PhÐp lai nµy nh»m mơc ®Ých x¸c ®Þnh kiĨu gen cđa c¬ thĨ ruåi ®ùc F1. + KÕt qu¶ cđa phÐp lai lµ 1:1 chøng tá ruåi ®ùc F1 chØ cho hai lo¹i giao tư v× ruåi c¸i th©n ®en c¸nh cơt chØ cho mét lo¹i giao tư duy nhÊt bv à ruåi ®ùc F1 cho hai lo¹i giao tư BV vµ bv. à c¸c gen qui ®Þnh tÝnh tr¹ng mµu s¾c th©n vµ chiỊu dµi c¸nh ph¶i n»m trªn 1nst. + Di truyỊn liªn kÕt lµ hiƯn t­ỵng mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­ỵc di truyỊn cïng nhau,®­ỵc qui ®Þnh bëi c¸c gen cïng n»m trªn 1nst cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo. Ho¹t ®éng 2 II.ý nghÜa cđa di truyỊn liªn kÕt. HS: ( ho¹t ®éng c¸ nh©n ) Nghiªn cøu th«ng tin sgk mơc II ®Ĩ tr¶ lêi: - Trong tÕ bµo sè l­ỵng gen lín gÊp nhiỊu lÇn sè l­ỵng nst vËy sù ph©n bè cđa nst ph¶i nh thÕ nµo ? Sè nhãm gen liªn kÕt th­êng øng víi bé NST ®¬n béi. VÝ dơ : Ruåi giÊm 2n = 8 --> n =4 => cã 4 nhãm gen liªn kÕt. GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm so s¸nh kiĨu h×nh F2 trong 2 tr­êng hỵp ph©n li ®éc lËp vµ di truyỊn liªn kÕt?( F2 ph©n li ®éc lËp xuÊt hiƯn cßn ë di truyỊn liªn kÕt kh«ng xuÊt hiƯn ). GV: c¸c gen cïng n»m trªn 1nst t¹o thµnh nhãm gen liªn kÕt. VËy hiƯn t­ỵng di truyỊn liªn kÕt nµy cã ý nghܸ g× ? GV nhËn xÐt vµ chèt kiÕn thøc chuÈn. + Liªn kÕt gen lµm h¹n chÕ sù xuÊt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp ( ë thÕ hƯ lai kh«ng lµm xuÊt hiƯn c¸c kiĨu h×nh kh¸c P ) + ý nghÜa: Di truyỊn liªn kÕt ®¶m b¶o sù di truyỊn bỊn v÷ng cđa mét nhãm tÝnh tr¹ng ®­ỵc qui ®Þnh bëi c¸c gen cïng n»m trªn 1 nst nhê ®ã trong chän gièng ng­êi ta cã thĨ chän ®­ỵc mét nhãm tÝnh tr¹ng tèt lu«n ®i cïng nhau. C - kiĨm tra ®¸nh gi¸ - Mét hs ®äc phÇn tãm t¾t cuèi bµi, .- Yªu cÇu hs so s¸nh kÕt qu¶ phÐp lai ph©n tÝch F1 trong hai tr­êng hỵp di truyỊn ®éc lËp vµ di truyỊn liªn kÕt ? DI truyỊn ®éc lËp P (vµng tr¬n )AaBb x (xanh nh¨n ) aabb Gp: AB,Ab, aB,ab ab F1: 1AABB:1Aab;1aaBb:1aabb 1VT : 1 VN:1 XT :1XN tØ lƯ kiĨu gen vµ kiĨu h×nh ®Ịu lµ 1:1:1:1 xuÊt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp vµng tr¬n vµ xanh nh¨n Di truyỊn liªn kÕt P: (TX,CD) BV/bv x (T§,CC) bv/bv Gp: BV ,bv bv F1: BV/bv : bv/bv 1x¸m dµi : 1®en cơt tØ lƯ kiĨu gen vµ kiĨu h×nh ®Ịu lµ 1: 1 kh«ng xuÊt hiƯn biÕn dÞ tỉ hỵp. d- h­íng dÉn vỊ nhµ. Häc bµi vµ lµm bµi tËp sgk + ®äc tr­íc bµi 14. Ngµy so¹n: 9/10/2011 Ngµy d¹y: 13/10/2011 TiÕt 14: Bµi 14 thùc hµnh: quan s¸t h×nh th¸i NST I-Mơc tiªu cđa bµi: 1. KiÕn thøc - NhËn d¹ng ®­ỵc cđa c¸c nst ë c¸c k× ph©n bµo. 2. KÜ n¨ng - RÌn n¨ng quan s¸t, vÏ h×nh, luyƯn kÜ n¨ng sư dơng kÝnh hiĨn vi. - Ph¸t triĨn kÜ n¨ng quan s¸t tiªu b¶n d­íi kÝnh hiĨn vi vµ kÜ n¨ng ho¹t ®éng nhãm. 3. Th¸i ®é - ý thøc b¶o vƯ vµ gi÷ g×n dơng cơ. - Trung thùc, chØ vÏ nh÷ng h×nh ®· quan s¸t ®­ỵc. II. ChuÈn bÞ 1.Ph­¬ng ph¸p:Ho¹t ®éng nhãm, vÊn ®¸p..... 2.§å dïng: - GV: KÝnh hiĨn vi quang häc. C¸c tiªu b¶n cè ®Þnh nst cđa mét sè loµi ®éng vËt. - HS: §äc vµ tù t×m hiĨu tr­íc bµi thùc hµnh. III-TiÕn tr×nh bµi thùc hµnh. kiĨm tra bµi cị: Néi dung bµi thùc hµnh: Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung chÝnh Ho¹t ®éng 1 Quan s¸t tiªu b¶n NST. GV: chia hs thµnh 2 nhãm.( mçi nhãm 1kÝnh hiĨn vi vµ mét hép tiªu b¶n lµm s½n ) – gv giĩp ®ì c¸c nhãm quan s¸t. Yªu cÇu hs chĩ ý: ®Ỉt tiªu b¶n lªn kÝnh lĩc ®Çu dïng vËt kÝnh cã béi gi¸c nhá ®Ĩ lùa chän ®iĨm quan s¸t sau ®ã dïng béi gi¸c lín ®Ĩ quan s¸t tiÕp. -GV Quan s¸t tiªu b¶n --> x¸c nhËn kÕt qu¶ cđa tõng nhãm. -GV l­u ý HS : Mçi tiªu b¶n gåm nhiỊu tÕ bµo, cÇn t×m tÕ bµo mang NST nh×n râ nhÊt. Khi nhËn d¹ng h×nh th¸i NST, c¸c thµnh viªn lÇn l­ỵt quan s¸t vµ vÏ h×nh ®· quan s¸t ®­ỵc vµo vë. Khi nhËn d¹ng nst th× hs trao ®ỉi nhãm ®Ĩ x¸c ®Þnh nst ®ang ë k× nµo cđa qu¸ tr×nh ph©n bµo. C¸c nhãm hs x¸c ®Þnh ®ĩng vÞ trÝ cđa c¸c nst ®ang quan s¸t ë k× nµo cđa qu¸ tr×nh ph©n bµo. NÕu nst xÕp thµnh hµng trªn mỈt ph¼ng xÝch ®¹o cđa thoi v« s¾c th× ®ã lµ k× gi÷a NÕu nst ph©n thµnh 2 nhãm ë gÇn hai cùc cđa tÕ bµo th× ®ã lµ k× sau. Ho¹t ®éng 2 VÏ h×nh nst quan s¸t ®­ỵc. GV yªu cÇu hs vÏ vµo vë h×nh cđa nst ®· quan s¸t ®­ỵc. (nÕu kh«ng cã tiªu b¶n mÉu th× gv cho hs xem b¨ng diƠn biÕn cđa nst trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n). GV Treo tranh c¸c k× cđa nguyªn ph©n yªu cÇu HS quan s¸t tranh ®èi chiÕu víi h×nh vÏ cđa m×nh --> nhËn d¹ng NST ®ang ë k× nµo. GV cung cÊp thªm th«ng tin : + ë k× trung gian tÕ bµo cã nh©n. + C¸c k× kh¸c c¨n cø vÞ trÝ NST trong tÕ bµo. HS tõng thµnh viªn vÏ vµ chĩ thÝch c¸c h×nh th¸i NST ®· quan s¸t ®­ỵc. C – nhËn xÐt tiÕt d¹y vµ h­íng dÉn vỊ nhµ. 1. nhËn xÐt:- Tuyªn d­¬ng nhãm lµm tèt. -Tån t¹i cÇn kh¾c phơc. 2 . H­íng dÉn vỊ nhµ. §äc bµi15 3. H­íng dÉn HS thu dän dơng cơ, vƯ sinh phßng thùc hµnh.