Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 9, Bài 9: Cấu tạo và tính chất của cơ

Ngày soạn: 3-10-2004 Tuần :5 Ngày giảng: 4-10-2004 Tiết :9 Bài 9 CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA CƠ I/MỤC TIÊU: 1.Kiến thức : -Trình bày được đặc điểm cấu tạo của tế bào cơ và của bắp cơ -Giải thích được tính chất cơ bản của cơ là sự co cơ và nêu được ý nghĩa của sự co cơ 2.Kĩ năng : -Quan sát tranh hình nhận biết kiến thức -Thu thập thông tin khái quát hóa vấn đề -Kĩ năng họat động nhóm 3.Thái độ :Giáo dục ý thức bảo vệ giữ gìn vệ sinh hệ cơ II/CHUẨN BỊ : 1.Chuẩn bị của giáo viên : -Tranh phóng to hình 9.1SGK, tranh chi tiết về các nhóm cơ -Tranh sơ đồ một đơn vị cấu trúc của tế bào cơ 2.Chuẩn bị của học sinh : -Xem lại bài thực hành quan sát mô cơ -Xem trước bài cấu tạo và tính chất của cơ III/HỌAT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Kiểm tra bài cũ: -Cấu tạo và chức năng của xương dài ? -Thành phần hóa học và tính chất của xương ? 2.Mở bài :Dùng tranh hệ cơ ở người giới thiệu tổng quát các nhóm cơ chính của cơ thể như :Nhóm cơ đầu cổ ,nhóm cơ thân có cơ ngực bụng lưng.Nhóm cơ chi trên và chi dưới Vì sao được gọi là cơ xương ,Vì sao đựoc gọi là cơ vân ? 3.Họat động dạy và học : Họat động 1:Cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ a.Mục tiêu :HS chỉ rõ cấu tạo của tế bào cơ liên quan đến các vân ngang b.Tiến hành : Họat độngcủa giáo viên Họat động của học sinh -GV hướng dẫn HS tìm hiểu thông tin SGK và hình 9.1 trong SGK -GV hướng dẫn học sinh thảo luận nhóm trả lời câu hỏi : +Bắp cơ có cấu tạo như thế nào ? +Tế bào cơ có cấu tạo như thế nào ? +Tại sao tế bào cơ có vân ngang ? -GV nhận xét thảo luận của học sinh và giảng giải bổ sung kiến thức khó -GV nhấn mạnh vân ngang có được từ đơn vị cấu trúc vì có đĩa sáng và đĩa tối -HS nghiên cứu thông tin và hình 9.1 trong SGK trao đổi nhóm trả lời câu hỏi -Yêu cầu : +Tế bào cơ có hai loại tơ +Đơnvị cấu trúc của tế bào cơ +Sự sắp xếp của tơ cơ dày và tơ cơ mỏng -Đại diện nhóm trình bày đáp án nhóm khác nhận xét bổ sung Tiểu kết 1: -Bắp cơ : +Ngoài là màng liên kết , 2 đầu thon có gân phần bụng phình to +Trong :Có nhiều sợi cơ tập trung thành bó cơ -Tế bào cơ : (Sợi cơ ) Có nhiều tơ cơ gồm hai loại +Tơ cơ dày : Có các mấu lồi sinh chất tạo thành vân tối +Tơ cơ mảnh :Trơn tạo thành vân sáng Tơ cơ dày và tơ cơ mỏng xếp xen kẽ theo chiều dọc tạo thành vân ngang ( Vân tối vân sáng xen kẽ nhau ) -Đơn vị cấu trúc :Là giới hạn giữa tơ mỏng và dày ( đĩa tối ở giữa hai nửa đĩa sáng ở hai đầu ) Họat động2 :Tính chất của cơ a.Mục tiêu :HS thấy rõ được tính chất căn bản của cơ là sự co và giãn cơ b.Tiến hành : Họat động của giáo viên Họat động của học sinh -GV mô tả thí nghiệm hình 9.2 SGK -GV nêu câu hỏi : +Khi bị kích thích cơ phản ứng như thế nào ? +Vì sao cơ co được ? +Giải thích cơ chế sự co cơ? -GV hướng dẫn học sinh làm việc theo nhóm với các nội dung như sau : +Làm thí nghiệm phản xạ đầu gối +Giải thích cơ chế thần kinh ở phản xạ đầu gối +Nhận xét và giải thích độ lớn của bắp cơ trước cánh tay khi gập cẳng tay -GV cho HS quan sát lại sơ đồ đơn vị cấu trúc của tế bào cơ để giải thích -GV cho học sinh rút ra kết luận về tính chất của cơ GV giải thích: +Chu kì co cơ +Co cơ trương và mất trương lực cơ -HS nghiên cứu thí nghiệm trong SGK và qua bài giảng của giáo viên +Cơ co +Nhờ phản xạ co cơ -Làm viện theo nhóm +Thực hiện thí nghiệm +Giải thích +Ngắn lại +Sợi cơ mảnh chui vào sợi dày -HS rút ra kết luận Tiểu kết 2:Tính chất của cơ là co và giãn cơ -Cơ co theo nhịp gồm 3 pha +Pha tiềm tàng : 1/10 thời gian nhịp +Pha co cơ : 4/10 cơ ngắn lại và sinh công +Pha giãn :1/2 thời gian ( trở lại trạng thái ban đầu )Cơ phục hồi -Cơ co chụi ảnh hưởng của hệ thần kinh Họat động 3 :Ý nghĩa của họat động co cơ a.Mục tiêu :HS thấy được ý nghĩa họat động co cơ b.Tiến hành : Họat động của giáo viên Họat động của học sinh -GV hướng dẫn HS quan sát hình 9.4 SGK -Thảo luận để trả lời câu hỏi : +Sự co cơ có tác dụng gì ? +Sự co cơ có ý nghĩa như thế nào ? +Phân tích sự phối hợp họat động co giãn giữa cơ hai đầu (Cơ gấp ) và cơ ba đầu (Cơ duỗi ) ởcánh tay như thế nào ? -GV chốt lại đáp án đúng . -HS quan sát thình 9.4 .Tìm hiểu thông tin,trao đổi nhóm trả lời câu hỏi -Đại diện nhóm trình bày nhóm khác bổ sung -HS rút ra kết luận Tiểu kết 3: -Cơ co giúp xương cử động cơ thể vận động lao động di chuyển -Trong cơ thể luôn có sự phối hợp họat động của các nhóm cơ 4.Kết luận : HS đọc kết luận trong SGK 5.Kiểm tra đánh giá : a.Bắp cơ điển hình có cấu tạo : -Sợi cơ có vân sáng vân tối -Bó cơ và sợi cơ -Có màng liên kết bao bọc ,Hai đầu nhỏ giữa phình to -Gồm nhiều sợi cơ tập trung thành bó cơ b.Khi cơ co bắp cơ ngắn lại và to bề ngang là do : -Vân tối dày lên -Một đầu cơ co và một đầu cố định -Các tơ mảnh xuyên sâu vào tơ dày 6.Dặn dò: -HS trả lời câu hỏi SGK -Ôn lại kiến thức về lực công cơ học