Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 30, Bài 29: Hấp thu chất dinh dưỡng và thải phân

Ngày soạn: 12-12-2004 Tuần: 15 Ngày giảng: 14-12-2004 Tiết : 30 Bài 29 HẤP THU CHẤT DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN I/MỤC TIÊU : 1.Kiến thức : -HS trình bày được những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thu các chất dinh dưỡng -Các con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng từ ruột non tới các cơ quan tế bào -Vai trò của gan trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng -Vai trò của ruột già trong quá trình tiêu hóa của cơ thể 2.Kĩ năng : -Rèn kĩ năngthu thập kiến thức từ tranh hình thông tin -Kĩ năng khái quát hóa , tư duy tổng hợp -Kĩ năng hoạt động nhóm 3.Thái độ : Giáo dục ý thức vệ sinh ăn uống chống tác hại cho hệ tiêu hóa II/CHUẨN BỊ : 1.Chuẩn bị của giáo viên : -Tranh phóng to hình 29.1 , 29.2 , 29.3 SGK -Tư liệu về vai trò của gan trong hấp thụ chất dinh dưỡng 2.Chuẩn bị của học sinh :Kẻ bảng 29 SGK vào vở III/TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG : 1.Kiểm tra bài cũ: -Hoạt động tiêu hóa chủ yếu ở ruột non là gì ? -Những loại chất nào trong thức ăn còn cần được tiêu hóa ở ruột non ? -Với khẩu phần thức ăn đầy đủ các chất và sự tiêu hóa diễn ra có hiệu quả thì thành phần các chất dinh dưỡng sau tiêu hóa ở ruột non là gì ? 2.Mở bài :Thức ăn sau khí biến đổi thành chất dinh dưỡng đuợc cơ thể hấp thụ như thế nào ? 3.Phát triển bài : Hoạt động 1:Tìm hiểu sự hấp thụ chất dinh dưỡng a.Mục tiêu : -Khẳng định ruột non là nơi hấp thụ chất dinh dưỡng -Cấu tạo ruột non phù hợp với sự hấp thụ b.Tiến hành : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu thông tin SGK thảo luận nhóm trả lời câu hỏi : +Căn cú vào đâu người ta khẳng định rằng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hóa đảm nhận vai tròhấp thụ chất dinh dưỡng ? -GV nhận xét phân tích trên đồ thị +Diện tích bề mặt hấp thụ có liên quan tới hiệu quả hấp thụ như thế nào ? +Ruột non có đặc điển cấu tạo nào làm tăng diện tích bề mặt hấp thụ và khả năng hấp thụ ? -GV đánh giá kết quả của nhýom và giúp học sinh hoàn thiện kiến thức bằng cách giới thiêu cấu tạo đặc biệt của niêm mạc ruột trên hình phóng to -HS đọc thông tin SGK và quan sát hình 29.2 trang 93 -Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời -Yêu cầu : +Dựa vào thức nghiệm +Phản ảnh qua đồ thị -Đại diện nhóm trình bày đáp án nhóm khác nhận xét bổ sung -HS tiêp tục nghiên cứu thôngtin SGK và hình 29.1 trang 93 ghi nhớ kiến thức -Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến trả lời câu hỏi -Yêu cầu : +Diện tích tăng : Hiệu quả hấp thu tăng +Nếp gấy , lông ruột , hệ thống mao mạch -Đại diện nhóm trình bày nhóm khác nhận xét bổ sung Tiểu kết 1: -Ruột non là nơi hấp thu chất dinh dưỡng -Cấu tạo ruột non phù hợp với việc hấp thụ : +Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp +Có nhiếu lông ruột và lộng ruột cực nhỏ +Mạng lưới mao mạch máu và bạch huyết dày đặc (cả ở lông ruột) +Ruột dài : Tổng diện tích 500m2 Hoạt động 2: Tìm hiểu con đường vận chuyển các chất sau khi hấp thụ và vai trò của gan a.Mục tiêu : Chỉ rõ hai con đường vận chuyển các chất đó là đường máu và đường bạch huyết . Nêu được vai trò quan trọng của gan b.Tiến hành : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu thông tin SGK thảo luận nhóm : +Hoàn thành bảng 29 +Gan đóng vai trò gì trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng về tim ? -GV kẻ bảng 29 để HS chữa bài -GV đánh giá kết quả của các nhóm -GV giúp HS hoàn thiện kiến thức bằng cách khái quát hóa trên tranh hình 29.3 -GV giảng giải thêm về chức năng dự trữ của gan đặc biệt là các Vitamin :liên quan đến chế độ dinh dưỡng -Chức năng khử độc của gan là lớn nhưng không phải là vô tận và liên quan tới mức độ sử dụng tràn lan các hóa chất bảo vệ thực vật gây nhiều bệnh nguy hiểm về gan cần bảo đảm an toàn thực phẩm -HS tự nghiên cứu thông tin hình 29.3 SGK trang 94 kết hợp kiến thức bài 28 -Trao đổi nhóm thống nhất nội dung bảng 29 -Đại diện nhóm trình bày bằng cách điền bảng GV vài nhóm trình bày bằng lời nhóm khác bổ sung -HS tự hoàn thiện kiến thức Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển theo đường máu Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển theo đường bạch huyết -Đường -Axit béo và Glixerin -Axit amin -Các vitamin tan trong nước -Các muối khoáng -Nước -Lipit (các giọt nhỏ đã được nhũ tương hóa) -Các Vitamin tan trong dầu (A,D,E,K) Tiểu kết 2: -Nội dung bảng 29 -Vai trò của gan : +Điều hòa nồng độ các chất dự trữ trong máu luôn ổn định , dự trữ +Khử độc Hoạt động 3 : Tìm hiểu vai trò ruột già trong quá trình tiêu hóa a.Mục tiêu :Chỉ rõ vai trò quan trọng của ruột già đó là khả năng hấp thụ nước , muối khoáng b.Tiến hành : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu thông tin SGK trả lời câu hỏi : +Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa ở cơ thể người là gì ? -GV đánh giá kết quả -GV cần giảng thêm : +Ruột già không phải là nơi chứa phân ( vì ruột già dài 1,5m) +Ruột già có hệ sinh vật +Hoạt động cơ học của ruột già : Đồn chất chức trong ruột xuống ruột thẳng -GV liên hệ một số nguyên nhân gây nên bệnh táo bón ảnh hưởng tới ruột và hoạt động của con người :Lối sống ít vận động thể lực giảm nhu động ruột già Ngược lại ăn nhiều chất xơ vận động vừa phải : Ruột già hoạt động dễ dàng -HS nghiên cứu thông tin SGK trả lời câu hỏi -HS khác nhận xét bổ sung -HS ghi nhớ bổ sung kiến thức Tiểu kết 3 :Vai trò của ruột già -Hấp thu nước cần thiết cho cơ thể -Thải phân :Chất cặn bã ra khỏi cơ thể 4.Kiểm tra đánh giá : -Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng ? -Với một khẩu phần ăn đầy đủ các chất và sự tiêu hóa có hiệu quả thì thành phần các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở ruột non là gì ? -Gan đảm nhiêm những vai trò gì trong quá trình tiêu hóa ở cơ thể người ? 5.Dặn dò : -Học bài trả lời câu hỏi SGK -Liên hệ bản thân về vấn đề tiêu hóa , chế độ ăn -Đọc mục “Em có biết “ -Kẻ bảng 30.1 vào vở