Giáo án Sinh học Lớp 10 nâng cao - Tiết 6 đến 11 - Năm học 2011-2012

entôzơ, nhóm photphat và bazơ nitơ. -Các nuclêôtit liên kết với nhau bằng các liên kết phôtphođieste tạo thành chuỗi pôlinuclêôtit. -Theo Watson vaø F.Crick: + Phân tử AND gồm 2 chuỗi pôlinuclêôtit song song vaø ngöôïc chieàu nhau. + Các nuclêôtit đối diện trên 2 mạch đơn liên kết với nhau theo nguyên tắc bổ sung bằng liên kết hiđrô (A liên kết với T bằng 2 liên kết hiđrô, G liên kết với X bằng 3 liên kết hiđrô). -AND vừa đa dạng vừa đặc thù: mỗi phân tử AND được đặc trưng ở số lượng, thành phần và trình tự sắp xếp các nuclêôtit. -Ở các TB nhân sơ, phân tử AND thường có cấu trúc dạng mạch vòng. Ở các TB nhân thực, phân tử AND có cấu trúc dạng mạch thẳng. 2. Chöùc naêng cuûa AND -AND có chức năng mang, bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền. + Thông tin di truyền được lưu trữ trong phân tử ADN dưới dạng trình tự các nuclêôtit xác định. + Thông tin di truyền được bảo quản nhờ các liên kết phôtphođieste, cấu trúc mạch kép và liên kết với prôtêin. + Thông tin di truyền được truyền từ TB này sang TB khác nhờ sự nhân đôi AND trong quá trình phân bào. + Thông tin di truyền còn được truyền từ AND -> ARN -> prôtêin thông qua quá trình phiên mã và dịch mã. -Ở 1 số loại virut, thông tin di truyền được lưu trữ trên ARN. 4. Cuûng coá -Cho HS traû lôøi caùc caâu hoûi 1, 2, 3 ôû cuoái baøi. 5. Daën doø -Hoïc baøi, laøm caùc baøi taäp cuoái baøi vaøo vôû. -Chuaån bò baøi môùi. KIỂM TRA 15’ MA TRẬN ĐỀ Nội dung Mức độ Nhớ Hiểu Vận dụng Ghi yêu cầu của chuẩn -Caáu taïo của 1 axit amin goàm 3 thaønh phaàn: + Nhoùm amin (- NH2) + Nhoùm cacboxyl (-COOH) + Goác R -Có 20 loaïi a.a khác nhau, caùc axit amin có cấu tạo khaùc nhau ôû goác R. -Prôtêin có 4 bậc cấu trúc không gian: + Bậc 1: Là 1 chuỗi pôlipeptit do các axit amin liên kết với nhau tạo thành. + Bậc 2: Do cấu trúc bậc 1 co xoắn (dạng α) hoặc gấp nếp (dạng β). + Bậc 3: Laø cấu trúc khoâng gian 3 chieàu của prôtêin do cấu trúc baäc hai co xoắn hay gấp nếp. + Một số prôtêin có cấu trúc bậc 4: do 2 hay nhieàu chuoãi polipeptit cùng loại hay khác loại tạo thành. Người ta dựa vào hình dạng của phân tử prôtêin trong không gian và dựa vào các loại liên kết có trong phân tử prôtêin để phân biệt các bậc cấu trúc của prôtêin. Bậc 1: liên kết peptit. Bậc 2: liên kết peptit và liên kết hiđrô. Bậc 3: liên kết peptit, liên kết hiđrô và liên kết đisunfua. Bậc 4: do 2 hay nhiều chuỗi polipeptit liên kết với nhau. Điểm 8đ 2đ ĐỀ : Câu 1 : Trình bày cấu trúc đơn phân của prôtêin ? Prôtêin có mấy bậc cấu trúc ? Đặc điểm của từng bậc ? Câu 2 : Có thể phân biệt các bậc cấu trúc của prôtêin như thế nào ? THỐNG KÊ CHẤT LƯỢNG LỚP SĨ SỐ GIỎI + KHÁ >= TRUNG BÌNH < TRUNG BÌNH 10C2 Tieát 10, tuaàn 6 BAØI 11 AXIT NUCLEÂIC (tt) Ngaøy soaïn: 20.09.11 Ngaøy daïy: 22.09.11 I. Muïc tieâu 1. Kiến thức -Nêu được cấu tạo hóa học của axit nuclêic (ARN). -Kể được các vai trò sinh học của ARN trong tế bào. 2. Kĩ năng -Phát triển kĩ năng tư duy thực nghiệm - quy nạp, chú trọng phát triển tư duy lí luận. -Phát triển kĩ năng học tập, đặc biệt là tự học. 3. Thái độ -Củng cố niềm tin vào khả năng của khoa học hiện đại trong việc nhận thức bản chất và tính quy luật của các hiện tượng sinh học. -Có ý thức vận dụng các tri thức, kĩ năng học được vào cuộc sống, lao động, học tập. II. Chuaån bò -Moâ hình ARN, tranh veõ ARN, caùc phieáu hoïc taäp. III. Tieán trình daïy hoïc 1. OÅn ñònh (kieåm dieän trong soå ñaàu baøi) 2. Kieåm tra baøi cuõ CH1: Moâ taû thaønh phaàn caáu taïo cuûa moät nucleâotit vaø lieân keát giöõa caùc nu trong phaân töû AND. Ñieåm khaùc nhau giöõa caùc loaïi nu laø gì? CH2: Trình baøy caáu truùc cuûa AND theo moâ hình Watson – Crick. 3. Baøi môùi GV neâu vaán ñeà: ARN laø moät loaïi axit nucleâic. Vaäy ARN coù caáu truùc nhö theá naøo? Giống hay khác AND như thế nào? II. CẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNG ARN Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Cho HS quan saùt hình 11.1, neâu caâu hoûi: -So saùnh hình 11.1 vôùi hình 10.1 ôû baøi tröôùc ñeå thaáy söï khaùc nhau giöõa nucleâotit caáu taïo neân AND vaø nucleâotit caáu taïo neân ARN. GV giôùi thieäu theâm söï khaùc nhau giöõa ñöôøng cuûa AND vaø ARN. GV: So saùnh hình 11.2 vôùi hình 10.2 ñeå thaáy söï khaùc nhau veà caáu truùc giöõa ARN vôùi AND. GV cho HS laäp baûng so saùnh caáu truùc AND vôùi ARN. Y/c HS nghiên cứu nội dung SGK nêu được cấu trúc và chức năng của từng loại ARN. Hướng dẫn HS phân tích mối quan hệ giữa AND – ARN – prôtêin. Quan saùt hình 11.1 vaø hình 10.1, thaûo luaän nhoùm traû lôøi caâu hoûi. Quan saùt hình 11.2 vaø hình 10.2, thaûo luaän nhoùm hoaøn thaønh baûng so saùnh. BAÛNG SO SAÙNH CAÁU TRUÙC ARN VÔÙI AND Ñieåm so saùnh AND ARN Soá maïch, soá ñôn phaân 2 maïch daøi (haøng chuïc nghìn ñeán haøng trieäu nu) 1 maïch ngaén (haøng chuïc ñeán haøng nghìn nu) Thaønh phaàn cuûa moät ñôn phaân -Axit phosphoric -Ñöôøng ñeâoxiriboâzô -Bazô nitô: A, T, G, X -Axit phosphoric -Ñöôøng riboâzô -Bazô nitô: A, U, G, X Nghiên cứu nội dung SGK thực hiện y/c của GV. Nghe GV hướng dẫn để cùng phân tích. Nội dung: -ARN là đại phân tử hữu cơ được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà mỗi đơn phân là 1 nuclêôtit. -Có 4 loại nuclêôtit là A, U, G, X. -Có 3 loại ARN là mARN, tARN và rARN thực hiện các chức năng khác nhau. + mARN cấu tạo từ 1 chuỗi pôlinuclêôtit dưới dạng mạch thẳng. mARN có chức năng truyền đạt thông tin di truyền. + tARN có cấu trúc với 3 thùy, trong đó có 1 thùy mang bộ ba đối mã. tARN có chức năng vận chuyển axit amin tới ribôxôm để tổng hợp nên prôtêin. + rARN có cấu trúc mạch đơn nhưng nhiều vùng các nuclêôtit liên kết bổ sung với nhau tạo các vùng xoắn kép cục bộ. rARN là thành phần cấu tạo nên ribôxôm. 4. Cuûng coá -Höôùng daãn HS traû lôøi caùc caâu hoûi cuoái baøi. 5. Daën doø -Hoïc baøi, laøm baøi taäp vaøo vôû. -Chuaån bò cho tiết sau thực hành. Tieát 11, tuaàn 6 BAØI 12: THÖÏC HAØNH THÍ NGHIEÄM NHAÄN BIEÁT MOÄT SOÁ THAØNH PHAÀN HOÙA HOÏC CUÛA TEÁ BAØO Ngaøy soaïn: 21.09.11 Ngaøy daïy: 23.09.11 I. Muïc tieâu 1. Kiến thức 2. Kĩ năng -Rèn luyện và phát triển kĩ năng quan sát, thí nghiệm: + Nhận biết một số thành phần khoáng của tế bào như: K, P, S + Nhận biết một số chất hữu cơ của tế bào như: cacbohiđrat, lipit, prôtêin. + Làm được thí nghiệm tách chiết AND. 3. Thái độ -Củng cố niềm tin vào khả năng của khoa học hiện đại trong việc nhận thức bản chất và tính quy luật của các hiện tượng sinh học. -Có ý thức vận dụng các tri thức, kĩ năng học được vào cuộc sống, lao động, học tập. II. Chuaån bò 1. Nguyeân lieäu -Khoai lang, xaù laùch (hoaëc ñaäu coâve, caûi baép), söõa, daàu aên, hoà tinh boät, laïc nhaân, loøng traéng tröùng, döùa töôi, gan lôïn hoaëc gan gaø töôi, thòt lôïn naïc. 2. Duïng cuï vaø hoaù chaát -OÁng nghieäm, ñeøn coàn, oáng nhoû gioït, coác ñong. -Thuoác thöû Pheâlinh, kali iotñua, HCl, NaOH, CuSO4 -Giaáy loïc, nöôùc caát, AgNO3, BaCl2, amoân – magieâ, dung dòch axit piric baõo hoøa, amoâni oâxalat, coàn 700, nöôùc loïc laïnh, nöôùc röûa baùt, cheùn, maùy sinh toá, dao, thôùt, vaûi maøn hay löôùi loïc, giaáy loïc, que tre. III. Tieán trình daïy hoïc 1. OÅn ñònh (kieåm dieän trong soå ñaàu baøi) 2. Kieåm tra baøi cuõ CH1: Phaân bieät caáu truùc vaø chöùc naêng caùc loaïi ARN. CH2: So saùnh AND vaø ARN veà caáu truùc vaø chöùc naêng. 3. Tieán haønh thöïc haønh GV neâu muïc tieâu baøi hoïc, höôùng daãn HS caùch tieán haønh thí nghieäm, caùc quy ñònh chung. GV chia nhoùm thöïc haønh. Moãi nhoùm HS choïn moät thí nghieäm ñeå laøm roài sau ñoù thaûo luaän keát quaû vôùi nhöõng nhoùm khaùc. a. Xaùc ñònh caùc hôïp chaát höõu cô coù trong moâ thöïc vaät vaø ñoäng vaät * Nhaän bieát tinh boät -Chuaån bò thí nghieäm: theo SGK -Tieán haønh thí nghieäm: theo SGK -Keát quaû thí nghieäm vaø giaûi thích: GV höôùng daãn HS laøm thí nghieäm roài baùo caùo keát quaû, coù theå cho HS giaûi thích vaø caùc HS khaùc nhaän xeùt boå sung, ghi keát quaû thí nghieäm. * Nhaän bieát lipit -GV höôùng daãn HS nhoû vaøi gioït daàu aên leân tôø giaáy traéng (khoâng nhoû leân giaáy thaám). Ñeå HS deã nhaän xeùt coù theå gôïi yù caùc em nhoû vaøi gioït nöôùc ñöôøng leân tôø giaáy traéng roài so saùnh veát loang ôû 2 tôø giaáy, giaûi thích. * Nhaän bieát proâteâin -GV höôùng daãn HS laøm thí nghieäm nhö SGK roài baùo caùo keát quaû, coù theå cho HS giaûi thích vaø caùc HS khaùc nhaän xeùt boå sung. b. Xaùc ñònh söï coù maët moät soá nguyeân toá khoaùng trong teá baøo -Chuaån bò thí nghieäm: theo SGK -Tieán haønh thí nghieäm: theo SGK -Keát quaû thí nghieäm vaø giaûi thích: quan saùt hieän töôïng xaûy ra ôû 5 oáng nghieäm vaø hoaøn thaønh baûng sau: OÁng nghieäm + thuoác thöû Hieän töôïng xaûy ra Nhaän xeùt – keát luaän 1. Dòch maãu: nitrat baïc Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa maøu traéng, chuyeån maøu ñen luùc ñeå ngoaøi saùng moät thôøi gian ngaén. Trong moâ coù anion Cl- neân ñaõ keát hôïp vôùi Ag+ taïo AgCl. 2. Dòch maãu: clorua bari Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa maøu traéng. Trong moâ coù anion SO42- neân ñaõ keát hôïp vôùi Ba2+ taïo BaSO4. 3. Dòch maãu: amoân- magieâ Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa maøu traéng. Trong moâ coù PO43- neân ñaõ taïo thaønh keát tuûa traéng photpho keùp amoân – magieâ NH4MgPO4. 4. Dòch maãu: axit piric Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa hình kim maøu vaøng. Trong moâ coù ion K+ taïo keát tuûa picrat kali. 5. Dòch maãu: oâxalat amoân Ñaùy oáng nghieäm taïo keát tuûa maøu traéng. Trong moâ coù Ca2+ taïo keát tuûa oâxalat canxi maøu traéng. GV höôùng daãn HS laøm thí nghieäm roài baùo caùo keát quaû, coù theå cho HS giaûi thích vaø caùc HS khaùc nhaän xeùt. c. Taùch chieát AND -Chuaån bò thí nghieäm: theo SGK -Tieán haønh thí nghieäm: theo SGK -Keát quaû thí nghieäm vaø giaûi thích: döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå giaûi thích taïi sao coù theå taùch ñöôïc phaân töû AND. 4. Thu hoaïch -Höôùng daãn HS laøm baùo caùo theo caùc maãu baûng trong SGK. 5. Daën doø -Veà nhaø laøm baøi thu hoaïch. -Chuaån bò baøi môùi.