Giáo án Sinh học Khối 8 - Tiết 60: Tuyến tụy và tuyến trên thận

Tiết :60 Ngày dạy: 16/4/07 TUYẾN TUỴ VÀ TUYẾN TRÊN THẬN Mục tiêu: Kiến thức biết được cấu tạo và chức năng của tuyến tuỵ và tuyến trên thận phân biệt được chức năng nội tiết và chức năng ngoại tiết của tuyến tuỵ Kĩ năng: Rèn kĩ năng quan sát, phân tích Chuẩn bị: Giáo viên: Tranh cấu tạo tuyến tuỵ và tuyến trên thận Học sinh: Dụng cụ học tập, tập ghi bài, SGK sinh 8 Kiến thức cũ cần ôn: Cấu tạo, chức năng của tuyến yên, tuyến tuỵ Phương pháp: Hoạt động nhóm nhỏ, quan sát- tìm tòi, hỏi đáp Tiến trình: Ổn định: Kiểm tra sỉ số học sinh Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi: Câu 1: Trình bày đặc điểm cấu tạo, chức năng của tuyến yên? Vì sao nói tuyến yên là tuyến nội tiết quan trọng? ( 10 điểm ) Câu 2: Có mấy loại bệnh bướu cổ? Nguyên nhân của từng loại bệnh bướu cổ? ( 10 điểm ) Đáp án: Câu 1: Cấu tạo của tuyến yên ( 4 điểm ) Chức năng của tuyến yên ( 4 điểm ) Tuyến yên quan trọng : ( 2 điểm ) Câu 2: Có 2 loại bệnh bướu cổ (1 điểm ) Ưu năng tuyến giáp (Bazơđô): tuyến giáp hoạt động mạnh so với bình thường -> tăng trao đổi chất, tăng tiêu dùng ôxi, tăng nhịp tim, mắt lồi ->bướu cổ Nhược năng tuyến giáp: do thiếu iốt, tuyến giáp hoạt động yếu, hoocmon tirôxin tiết ra ít, lúc ấy tuyến yêu tiết hoocmon TSH thúc đẩy tuyến giáp tăng cường hoạt động -> phì đại tuyến giáp ->bướu cổ Giảng bài mới Tuyến yên và tuyến giáp là 2 tuyến có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động của cơ thể. Vấy các tuyến đó có cấu tạo và chức năng như thế nào? Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hoạt động 1: Tìm hiểu tuyến tuỵ Mục tiêu: biết được cấu tạo chức năng của tuyến tuỵ Ở hệ tiêu hoá, tuyến tuỵ có chức năng gì? HS: Tuyến tuỵ tiết dịch tuỵ GV: Tuyến tuỵ cũng là tuyến ngoại tiết tiết hoocmôn GV hướng dẫn HS quan sát tranh cấu tạo tuyến tuỵ ( chú ý đặc điểm của đảo tuỵ và các tế bào tiết ) GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin phần đầu mục I/179 SGK Em hãy phân biệt chức năng ngoại tiết và chức năng nội tiết của tuyến tuỵ? HS quan sát tranh cấu tạo tuyến tuỵ, nghiên cứu thông tin phần đầu mục I/179 SGK, trả lời câu hỏi Yêu cầu trả lời được: Ngoại tiết:do tế bào tiết dịch tuỵ -> ống dẫn -> tá tràng thực hiện chức năng tiêu hoá Nội tiết: do các tế bào đảo tuỵ tiết hoocmôn GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin đoạn 2 mục I/179SGK, chia nhóm thảo luận trả lời câu hỏi ( thời gian 3 phút ) Trình bày tóm tắt quá trình điều hoà lượng đường huyết giữ được mức ổn định? HS nghiên cứu thông tin, chia nhóm thảo luận trả lời câu hỏi Đại diện nhóm phát biểu GV chốt lại kiến thức đúng về quá trình điều hoà đường huyết của tuyến tuỵ theo sơ đồ Đường huyết tăng Đường huyết giảm Đảo tuỵ Tế bào tế bào Insulin Glucagon Glucôzơ glicôzen Glucôzơ Đường huyết giảm Đường huyết giảm mức bình thường mức bình thường GV liên hệ thực té tình trang bệnh lý, bệnh tiểu đường Tiểu kết Hoạt động 2: Tìm hiểu tuyến trên thận Mục tiêu:Biết được cấu tạo, chức năng của tuyến trên thận GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục II/180 SGK GV treo tranh cấu tạo tuyến trên thận yêu cầu HS lên chỉ vào tranh xác định các phần cấu tạo của tuyến trên thận HS nghiên cứu thông tin mục II/180 SGK ghi nhớ kiến thức, lên chỉ vào tranh xác định các phần cấu tạo của tuyến trên thận Vị trí cấu tạo của tuyến trên thận? Chức năng của các hoocmôn tuyến trên thận? HS trả lời câu hỏi, HS khác nhận xét bổ sung GV chốt lại kiến thức đúngvà bổ sung thêm: Một số bệnh do tuyến trên thận hoạt động tiết kích thích tố rối loạn, hoạt động trao đổi chất và chuyển hoá cũng bị ảnh hưởng -> hoạt động tim mạch, hô hấp bị suy yếu như hội chứng Cushing do rối loạn chuyển hoá prôtit, lipit đơn giản-> glucô, nên đường huyết tăng, huyết áp cao, cơ yếu và phù nề( mục em có biết /181) Tiểu kết Tuyến tuỵ Tuyến tuỵ vừa làm chức năng ngoại tiết vừa làm chức năng ngoại tiết vừa làm chức năng nội tiết Chức năng nội tiết do các tế bào đảo tuỵ thực hiện điều hoà lượng đường trong máu Khi đường huyết tăng 12g/l, tế bào tiết Insulin chuyển glucôzơ thành glicôzen Khi đường huyết giảm, tế bào tiết glucagon chuyển glicôzen thành glucôzơ Nhờ tác dụng đối lập của hai loại hoocmôn ở tuyến tuỵ mà tỷ lệ đường huyết luôn ổn định, đảm bảo hoạt động sinh lý của cơ thể diễn ra bình thuờng Tuyến trên thận Vị trí; gồm một đôi thận nằm trên đỉnh hai quả thận Cấu tạo và chức năng Phần tế bàovỏ: 3 lớp Lớp ngoài( lớp cầu) tiết hoocmon điều hoà các muối natri, kali trong máu Lớp giữa ( lớp sợi) tiết hoocmon điều hoà đường huyết ( tạo glucôzơ từi prôtêin và lipit ) Lớp trong: (lớp lưới) tiết hoocmon điều hoà sinh dục nam, gây những biến đổi đặc tính sinh dục ở nam Tuỷ tuyến Tiết 2 loại hoocmôn tác dụng gần như ađrênalin và noađrênalin gây tăng nhịp tim, co mạch, tăng nhịp hô hấp, dãn phế quản và góp phần cùng glucagon điều chỉnh lượng đường huyết khi bị hạ đường huyết Củng cố và luyện tập Trình bày đặc điểm cấu tạo và chức năng của tuyến tuỵ? ( phần I ) Cấu tạo và chức năng của tuyến trên thận? ( phần II ) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà Học bài, trả lời câu hỏi SGK /171 Tìm hiểu một số chất kích thích, gây nghiện có hại đến hệ thần kinh Ôn tập lại kiến thức: Phản xạ có điều kiện, đại não Rút kinh nghiệm: