Giáo án Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục công dân - Phát huy tích cực, chủ động sáng tạo trong học tập của học sinh - Lương Thị Khánh Lâm

giảng dạy môn Giáo dục công dân vừa kết hợp các phương pháp truyền thống với các phương pháp hiện đại. tức là chúng ta không có một phương pháp nào là mẫu số chung cho nội dung bài học, tiết học, cho đối tượng học sinh mà phải biết vận dụng linh hoạt các phương pháp cho phù hợp với đối tượng học sinh, bài học, tiết học và điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường. Ví dụ: Cùng một đơn vị kiến thức ở lớp A chọn có đa số học sinh nhận thức nhanh ta sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, nhưng sang lớp B đối tượng học sinh nhận thức chậm hơn thì ta không thể sử dụng phương pháp thảo luận được mà phải lựa chọn phương pháp khác phù hợp hơn. Vì vậy, việc sử dụng linh hoạt các phương pháp trong giảng dạy sẽ làm cho bài giảng sinh động, phong phú, vì lúc đó sự tác động của chủ thể đến khách thể không phải đi theo một công thức đơn điệu, mà nó thay đổi kiểu tác động, gây ấn tượng mới. Chính do sự thay đổi tác động mà gây lên những động hình mới, tạo ra những mối liên hệ trong đầu học sinh từ đó kích thích sự hứng thú, say mê học tập của học sịnh. Việc sử dụng linh hoạt các phương pháp trong bài dạy và việc sử dụng chúng như thế nào trong tiến trình bài giảng, việc xác định phương pháp nào là chủ đạotất cả cái đó thuộc về sự thiết kế bài dạy của giáo viên kết hợp giữa phương pháp truyền thống với phương pháp hiện đại. Mỗi phương pháp và hình thức dạy - học môn Giáo dục công dân đều có mặt mạnh và mặt hạn chế riêng, phù hợp với từng loại bài riêng, từng khâu riêng và từng tiết dạy. Cho nên người dạy không quá lạm dụng hoặc phủ định hoàn toàn một phương pháp hay hình thức dạy-học nào, mà điều quan trọng là cần phải lựa chọn và sử dụng kết hợp tốt các phương pháp và các hình thức dạy học một cách hợp lý. Vì vậy, tôi lựa chọn một số phương pháp được sử dụng nhiều nhất trong giảng dạy môn Giáo dục công dân ở trường THPT số 2 Nghĩa Hành trong hơn 2 năm qua đã có hiệu quả thiết thực, chất lượng học tập của học sinh đối với bộ môn đạt kết quả cao hơn. + Kết quả học lực năm học 2008 – 2009. Khối lớp TS HS Loại Giỏi Loại Khá Loại T.Bình Loại Yếu Loại Kém SL % SL % SL % SL % SL % Khối 10 405 198 48,9 171 42,22 36 8,88 0 0 0 0 Khối 12 286 139 48,6 130 45,46 17 5,94 0 0 0 0 + Kết quả học lực năm học 2009 – 2010. Khối lớp TS HS Loại Giỏi Loại Khá Loại T.Bình Loại Yếu Loại Kém SL % SL % SL % SL % SL % Khối 10 247 98 39,68 110 44,53 39 15,79 0 0 0 0 Khối 12 355 36 10,14 198 55,77 121 34,08 0 0 0 0 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Thiết kế bài dạy theo phương pháp đổi mới hướng phát huy tính tích cực của học sinh trong chương trình Giáo dục công dân nói chung và Giáo dục công dân 12 nói riêng đã tạo cho học sinh nhu cầu nhận thức, ham muốn tìm hiểu, tự lực tham gia các hoạt động học tập, có điều kiện tranh luận, bảo vệ ý kiến của mình. Như vậy, đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, đã tạo cho học sinh năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng ham mê học tập và ý chí vươn lên, loại bỏ thói quen học tập thụ động theo kiểu: Thầy giảng – trò nghe, thầy hỏi - học sinh trả lời, thầy đọc – trò ghi chép và học thuộc. Thiết kế bài dạy theo hướng đổi mới phương pháp đã cuốn hút được các hoạt động học tập do giáo viên thiết kế, giáo viên với vai trò là người tổ chức, chỉ đạo và hướng dẫn, qua đó học sinh có thể tự khám phá và chiếm lĩnh nội dụng bài học. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính cực của học sinh, giáo viên phải huy động, khai thác tối đa vốn hiểu biết và kinh nghiệm sống của học sinh, tạo cơ hội và động viên khuyến khích học sinh bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân về vấn đề đang học. Giáo viên cũng cần khuyến khích học sinh nêu thắc mắc trong khi nghe giảng, đạt câu hỏi cho thầy, cho bạn, trao đổi, tranh luận, tạo nên mối quan hệ hợp tác, giao tiếp giữa thầy và trò, giữa trò và trò trong quá trình chiếm lĩnh nội dung học tập. Thông qua thảo luận, tranh luận trong tập thể, ý kiến cá nhân được bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ, qua đó hiểu biết của học sinh được nâng lên một trình độ mới. Bài học vận dụng được vốn hiểu biết và kinh nghiệm của mỗi học sinh và cả lớp chứ không phải dựa trên vốn hiểu biết và kinh nghiệm sống của thầy. Thiết kế bài dạy theo hướng đổi mới làm tăng tính hiệu quả học tập và hợp tác giữa các cá nhân, nhất là lúc giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung. Trong hoạt động hợp tác theo nhóm nhỏ, tính cách, năng lực mỗi thành viên được bộc lộ, uốn nắn, phát triển tình bạn , ý thức tổ chức, tinh thần tương trợ. Sự hợp tác trong học tập sẽ giúp học sinh quen dần với sự phân công hợp tác trong lao động xã hội và hình thành năng lực hợp tác rất cần thiết cho người công dân trong một thế giới phát triển với sự hợp tác rất cần thiết đa dạng đã gắn bó chặt chẽ với thực tiễn cuộc sống của học sinh, từ đó giáo viên cần phải tăng cường sử dụng các tình huống, các câu chuyện, các hiện tượng thực tế, các vấn đề bức xúc trong xã hội để phân tích, đối chiếu, minh hoạ cho bài giảng. Đồng thời cần hướng dẫn, khuyến khích học sinh liên hệ, tự liên hệ, điều tra, tìm hiểu, phân tích, đánh giá các sự kiện của lớp học, nhà trường, địa phương và của đất nước. Trong quá trình vận dụng các phương pháp đổi mới vào bài giảng bộ môn Giáo dục công dân chúng ta không được tuyệt đối hoá một phương pháp giảng dạy nào, mà phải kết hợp cả phương pháp truyền thống với các phương pháp hiện đại gắn với nhiều hình thức tổ chức dạy học theo lớp, theo nhóm và cá nhân, học ở trong lớp, ngoài lớp, trong trường hay liên hệ thực tế địa phương có liên quan đến nội dung bài học. Phương pháp dạy học theo hướng tích cực đã khắc phục được tình trạng học sinh chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động trước sự hướng của giáo viên, tạo cho học sinh hoạt động nhiều hơn, thực hành nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn để giải quyết những vấn đề đặt ra dựa trên kiến thức cũ, kinh nghiệm sống, qua sự dẫn dắt của giáo viên tạo cho học sinh “nhu cầu bức xúc” để tự giải đáp thắc mắc. Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cức đã thực sự kích thích hoạt động tư duy của học sinh, hình thành ý thức ham muốn học tập, say mê nghiên cứu, có sự cố gắng trong việc nắm kiến thức, từ đó khắc sâu hơn nội dung bài học. Tuy nhiên, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá các hoạt động học tập của học sinh, đặc biệt trong môn Giáo dục công dân nói chung và Giáo dục công dân bậc THPT nói riêng là một quá trình khó khăn và không dễ dàng. Việc phát triển các phương pháp tích cực đòi hỏi giáo viên phải đổi mới mục tiêu bài học, đổi mới cách soạn bài, đổi mới cách kiểm tra đánh giá học sinh. Trên đây là một số phương pháp giảng dạy được sử dụng nhiều trong giảng dạy môn Giáo dục công dân và tôi đã vận dụng trong thiết kế các hoạt động phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập môn Giáo dục công dân 12 để đáp ứng tốt đổi mới phương pháp dạy học. Trên đây là ý kiến chủ quan của tôi và là một giáo viên kinh nghiệm giảng dạy bộ môn GDCD chưa nhiều cho nên không thể tránh những thiếu sót. Kính mong được các đồng nghiệp đóng góp ý kiến chân thành để tôi thực hiện tốt hơn, tôi xin chân thành cảm ơn. Nghĩa Hành, ngày 01 tháng 12 năm 2010 Giáo viên thực hiện Lương Thị Khánh Lâm MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG Lời mở đầu 1 Phần thứ nhất: Mở đầu 2 Phần II: Nội dung chính của đề tài 3 Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài 4 Chương II: Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy 8 Chương III: Giải quyết vấn đề và kết quả thực hiện 10 Phần III: Kết luận và kiến nghị 19 Tài liệu tham khảo 1. Hướng dẫn thực hiện chương trình, SGK môn Giáo dục công dân 12 – NXB Giáo dục năm 2008 2. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa môn Giáo dục công dân 11 NXB Giáo dục năm 2007. 3. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên dạy chương trình và sách giáo khoa lớp 11 thí điểm - Viện nghiên cứu sư phạm - Đại học sư phạm Hà Nội năm 2005. 4. Lý luận dạy học môn Giáo dục công dân ở trường phổ thông trung học – NXB Đại học quốc gia Hà Nội năm 1999. 5. Vũ Hồng Tiến (chủ biên) - Bồi dưỡng nội dung và phương pháp giảng dạy Giáo dục công dân 12 – NXB Đại học quốc gia Hà Nội năm 1999. 6. PTS Vương Tất Đạt (chủ biên) – Phương pháp giảng dạy Giáo dục công dân - Trường Đại học sư phạm Hà Nội I năm 1994. 7. Đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động dạy học môn GDCD - Tài liệu dùng cho lớp bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên trong dạy học bộ môn GDCD ở các trường THPT – năm 2007 – Đại học Huế - Đại học sư phạm Huế. Phụ lục ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP SỞ . Mục lục Lời mở đầu:... ......1 Phần thứ nhất: Mở đầu. ... ....2 1. Lý do chọn đề tài .2 2. Mục đích nghiên cứu ..2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ..2 4. Đối tượng nghiên cứu .2 5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .3 6. Phương pháp nghiên cứu ...3 7. Thời gian thực hiện .3 8. Cấu trúc đề tài .3 Phần thứ hai: Nội dung chính của đề tài ..4 Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài .4 1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ..4 2. Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học ...5 3. Đặc trưng của các phương pháp dạy học .5 4. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học 5 Chương II: Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy 7 1. Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy 7 2. Kết quả khảo sát thực tế .9 Chương III: Giải quyết vấn đề và kết quả thực hiện 10 1. Phương pháp thảo luận nhóm .10 2. Phương pháp trực quan ...12 3. Phương pháp vấn đáp ...12 4. Phương pháp giải quyết vấn đề ...13 5. Phương pháp liên hệ thực tế và tự liên hệ ..14 6. Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy .15 7. Phương pháp dự án ..17 8. Sử dụng phiếu học tập, bài tập thảo luận ...18 9. Sử dụng phương pháp liên môn ..19 10. Soạn thảo một giáo án theo hướng đổi mới, phát huy tính TCCĐ HS.. 19 Phần III: Kết luận và khuyến nghị...27 Tài liệu tham khảo.29 Phụ lục ...30