Giáo án Ngữ Văn Lớp 9 - Tuần 22 - Bản đẹp 3 cột - Năm học 2013-2014

giaû – taùc phaåm - Tác giả: Hồ Chí Minh (1890 – 1969 ): nhà văn, nhà thơ, chiến sĩ cách mạng, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới. - Tác phẩm: Bài thơ được Bác viết vào tháng 2 - 1941 tại hang Pác Bó tỉnh Cao Bằng. Đây là thời gian Bác được sống và hoạt động cách mạng trên Tổ quốc sau hơn 30 năm bôn ba hải ngoại. 2. Ñoïc - giaûi thích töø khoù. + Chuù thich : SGK 3. ThÓ th¬: Thất ngôn tứ tuyệt . sCâu 1 nói về việc gì? s Em có nhận xét gì về nhịp thơ và nghệ thuật được sử dụng câu 1? sTheo em tâm trạng của Bác biểu hiện ntn ở câu này? - GV: N¬i B¸c ë vµ lµm viÖc lµ hang P¸c Bã. Theo §¹i t­íng Vâ Nguyªn Gi¸p kÓ l¹i, "nh÷ng khi trêi m­a to, r¾n rÕt chui c¶ vµo chç n»m. Cã buæi s¸ng B¸c thøc dËy thÊy mét con r¾n rÊt lín n»m khoanh trßn ngay c¹nh Ng­êi." C©u th¬ më ®Çu giíi thiÖu n¬i B¸c ë nh­ng ng­êi ®äc kh«ng t×m thÊy dÊu vÕt nh÷ng nçi gian khæ Êy mµ chØ thÊy b­íc ch©n nhÑ nhµng, ung dung cña ng­êi c¸ch m¹ng s¸ng tèi vµo ra n¬i s¬n thuû: S¸ng ra bê suèi, tèi vµo hang. s Câu 2 nói về việc gì trong sinh hoạt của Bác ở Pác Pó s Cháo bẹ, rau măng là thực phẩm ntn? s Em hiểu “sẵn sàng” là ntn? sQua câu thơ nói về bữa ăn hàng ngày của Bác đã gợi cho ta điều gì? s Câu thơ này nói về việc gì? sTheo em hình ảnh bàn đá chông chênh cho ta biết điều gì? s Em có nhận xét gì về NT được sử dụng trong câu 3 sBác tự nhận xét về điều kiện ăn, ở, làm việc của mình như thế nào? s Tại sao Bác cho rằng “Cuộc đời... sang”? - GV: C¸ch nãi vµ giäng th¬ vui ë ba c©u ®Çu ®· lµm nhÑ ®i rÊt nhiÒu nh÷ng gian khæ vÊt v¶ mµ B¸c ph¶i tr¶i qua. Nh­ng ®Õn c©u th¬ thø t­, víi tõ "sang", tÊt c¶ nh÷ng gian khæ vÊt v¶ d­êng nh­ ®· bÞ xo¸ s¹ch. Bµi th¬ nh­ mét ®Þnh nghÜa vÒ cuéc ®êi sang träng cña ng­êi c¸ch m¹ng. §ã lµ mét cuéc sèng gian khæ nh­ng trµn ®Çy nh÷ng niÒm vui lín lao. Sau ba m­¬i n¨m b«n ba ®i t×m "h×nh cña n­íc" (ChÕ Lan Viªn), nay ®­îc trë vÒ sèng gi÷a lßng ®Êt n­íc yªu dÊu, ®­îc trùc tiÕp l·nh ®¹o cuéc c¸ch m¹ng cøu d©n cøu n­íc, B¸c rÊt vui. §Æc biÖt, niÒm vui Êy cßn ®­îc nh©n lªn khi Ng­êi tin ch¾c r»ng thêi c¬ gi¶i phãng d©n téc dang tíi gÇn. Bªn c¹nh ®ã, ®­îc sèng gi÷a thiªn nhiªn lµ së nguyÖn suèt ®êi cña B¸c. So víi nh÷ng niÒm vui lín ®ã th× nh÷ng gian khæ kia ch¼ng cã nghÜa lÝ g×. Nãi c¸ch kh¸c, sèng trong hoµn c¶nh gian khæ mµ lµm nªn sù nghiÖp lín, cuéc ®êi c¸ch m¹ng qu¶ lµ "sang". C©u th¬ lÊp l¸nh mét nô c­êi hãm hØnh. Nô c­êi ®ã kh«ng thÓ lµ cña mét Èn sÜ l¸nh ®ôc vÒ trong mµ chØ cã thÓ lµ cña mét ng­êi c¸ch m¹ng. s§­îc sèng gi÷a thiªn nhiªn lµ së nguyÖn suèt ®êi cña B¸c. VËy theo em, thó l©m tuyÒn cña B¸c víi ng­êi x­a cã g× gièng vµ kh¸c nhau kh«ng? - Thó l©m tuyÒn còng nh­ thó ®iÒn viªn lµ mét t×nh c¶m thanh cao. GÆp lóc thêi thÕ ®en b¹c, ng­êi hiÒn tµi x­a th­êng tõ bá c«ng danh ®Õn sèng Èn dËt chèn suèi rõng, lµm b¹n víi phong, hoa, thuû, nguyÖt ®Ó gi÷ cho t©m hån trong s¹ch. B¸c còng yªu thiªn nhiªn, nh­ng kh¸c víi ng­êi x­a, dï sèng gi÷a thiªn nhiªn nh­ng trong B¸c vÉn vÑn nguyªn cèt c¸ch cña mét ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng lu«n lµm chñ hoµn c¶nh, lu«n l¹c quan tin t­ëng vµo t­¬ng lai. Tõ "sang" vµ nô c­êi lÊp l¸nh nÐt hãm hØnh ë c©u th¬ thø t­ ®· to¶ s¸ng c¶ bµi th¬, to¶ s¸ng t©m hån chóng ta, ®óng nh­ Tè H÷u tõng c¶m thÊy: Ta bªn ng­êi, Ng­êi to¶ s¸ng quanh ta. Ta bçng lín ë bªn Ng­êi mét chót. - Ñoïc baøi vaø traû lôøi caâu hoûi. - Đọc ` traû lôøi caâu hoûi. + Đối vế câu: . Sáng ra bờ suối >< Tối vào hang + Đối thời gian: . Sáng >< Tối + Không gian: . Ngoài suối>< Trong hang + Hoạt động: Ra><vào - Đọc ` traû lôøi caâu hoûi. - Traû lôøi caâu hoûi. - Traû lôøi caâu hoûi. - Lµm viÖc ®éc lËp, ®øng t¹i chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt. - Traû lôøi caâu hoûi. - Traû lôøi caâu hoûi. - Nghệ thuật đối ý: + Điều kiện làm việc tạm bợ. + Công việc quan trọng. - Traû lôøi caâu hoûi - Traû lôøi caâu hoûi II. ÑOÏC - HIEÅU VAÊN BAÛN 1. Cảnh sinh hoạt và làm việc của Bác ở Pác Pó. Câu 1: - Việc ở và sinh hoạt hàng ngày của Bác . - Nhịp thơ 4/3 tạo thành 2 vế sóng đôi nề nếp khá đều đặn “sáng ra, tối vào” - Nghệ thuật: dùng phép đối - Tâm trạng: thoải mái, ung dung. Câu 2: - Nội dung: chuyện ăn uống của Bác ở Pác Pó - Thức ăn: Thực phẩm bình thường (có trong tự nhiên) nhưng lại là bữa ăn chủ yếu của Bác ở Pác Pó - “Sẵn sàng” : Thể hiện sự vượt qua dù trong hoàn cảnh nào luôn chấp nhận khắc phục để hoàn thành tốt nhiệm vụ. - Bữa ăn rất đơn giản. Câu 3: - Câu thơ nói về công việc hàng ngày của Bác ở Pác Pó. (Bác ngồi trên chiếc bàn đá tự tạo để dịch sử Đảng) - Hinh ảnh Bác luôn nổi bật mạnh mẽ trong hoàn cảnh thiếu thốn, khó khăn. ® Qua 3 câu thơ, ta thấy HCM là người yêu nước,yêu thiên nhiên luôn lạc quan yêu đời và vượt qua mọi hoàn cảnh để hoàn thành nhiệm vụ, con đương mà Người đã lựa chọn 2. Cái “sang” của người chiến sĩ cách mạng. “Cuéc ®êi c¸ch m¹ng thËt lµ sang”. - C©u th¬ thÓ hiÖn tinh thÇn l¹c quan mµ c¸i nghÌo, sù thiÕu thèn ®­îc ®¸nh gi¸ “thËt lµ sang”. ® Hình ảnh người chiến sĩ cách mạng với bản lĩnh phi thường, tự tin, bất chấp khó khăn. Cái “sang” ở đây chính là niềm vui sướng khi được cống hiến cho dân cho nước. s Nêu các biện pháp nghệ thuật và tác dụng của nó trong bài? s Nêu nôi dung bài thơ? Hoïc sinh traû lôøi Hoïc sinh traû lôøi III. TOÅNG KEÁT. 1. Nghệ thuật: + Giọng thơ: Hóm hỉnh, vui đùa. + Từ ngữ: Giàu hình ảnh, hàm súc. 2. Nội dung: -Tinh thần lạc quan, phong thái ung dung của người chiến sĩ. ˜Ghi nhôù: (SGK) D/ Cñng cè dÆn dß. - N¾m ®­îc: + §äc thuéc lßng diÔn c¶m bµi th¬. + Néi dung cña bµi th¬ vµ nghÖ thuËt tiªu biÓu . + §iÒu g× lµm em xóc ®éng nhÊt khi ®äc vµ häc bµi th¬ nµy? - ChuÈn bÞ: CÂU CẦU KHIẾN Tuần :22 Ngày soạn: 15/01 / 2014 Tieát: 82 Ngaøy daïy: 20 / 01 / 2014 Tiếng việt: CÂU CẦU KHIẾN I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Nắm vững đặc điểm của hình thức và chức năng của câu cầu khiến. - Biết sử dụng câu cầu khiến phù hợp với tình huống giao tiếp. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC KĨ NĂNG: 1. Kiến thức: - Đặc điểm hình thức của câu cầu khiến . - Chức năng của câu cầu khiến 2. Kĩ năng: - Nhận biết câu cầu khiến trong văn bản . - Sử dụng câu cầu khiến phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp III. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: giáo án, SGK, SGV, STK, bảng phụ. 2. Học sinh: SGK, STK, học bài, soạn bài. IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN: 1. Ổn định tổ chöùc - Kieåm tra baøi cuõ: ? Nêu chức năng khác của câu nghi vấn? Cho ví dụ? Cho ví dụ minh họa - Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh vaø vôû soaïn baøi cuûa hoïc sinh. 2. Baøi môùi: HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THAÀY HOAÏT ÑOÄNG CUÛA TROØ NOÄI DUNG CAÀN ÑAÏT HOAÏT ÑOÄNG I - Giôùi thieäu baøi môùi: Ở tiểu học các em đã biết sử dụng câu cầu khiến, hôm nay ta tìm hiểu kỹ hơn về đặc điểm hình thức và chức năng của câu cầu khiến HOẠT ĐỘNG 2: GVHDHS tìm hiểu thế nào là câu cầu khiến. - GV treo bảng phụ có nội dung trong SGK. s Trong nh÷ng ®o¹n trÝch trªn c©u nµo lµ c©u cầu khiến? s Trong đoạn văn trên, câu nào là câu nghi vấn? s Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn ? sCâu cầu khiến trên dùng để làm gì ? s Cách đọc từ “mở cửa” trong 2 trường hợp này có gì khác nhau? Vì sao? - Hướng dẫn học sinh thực hiện ghi nhớ ý 1 SGK.. - Laéng nghe. - Quan sát bảng phụ. - Trả lời. - Trả lời. - Trả lời. - Trả lời. - Rút ra ghi nhớ. - Đọc ghi nhớ ý 1 I. Đặc điểm hình thức và chức năng chính: 1. Ví dụ 2. Nhận xét: - Câu cầu khiến. a. - Thôi đừng lo lắng. - Cứ về đi. b. Đi thôi con. - Đặc điểm hình thức: Có từ cầu khiến: a. đừng, cứ, đi b. thôi - Chức năng chính: a. khuyên bảo, yêu cầu b. yêu cầu * Ví dụ : so sánh - Hai c©u gièng nhau vÒ h×nh thøc nh­ng kh¸c nhau vÒ néi dung, ng÷ ®iÖu ®äc còng kh¸c nhau. Câu a đọc nhẹ nhàng, vì là câu trả lời. Câu b giọng được nhấn mạnh hơn a. Më cöa ! lµ c©u trÇn thuËt dïng ®Ó tr¶ lêi c©u hái. b. Më cöa ! lµ c©u cÇu khiÕn dïng ®Ó ra lÖnh, ®Ò nghÞ. * Ghi nhớ: (SGK) * HOẠT ĐỘNG 3: Luyện tập. - H­íng dÉn HS n¾m néi dung vÒ c¸ch lµm c¸c bµi tËp SGK. - Yªu cÇu hs ®äc th«ng tin SGK. - H­íng dÉn hs th¶o luËn theo nhãm, tr¶ lêi c©u hái SGK. - Gäi HS tr¶ lêi, nhËn xÐt c¸ch lµm. - Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin SGK. - H­íng dÉn hs th¶o luËn theo nhãm, tr¶ lêi c©u hái sgk. - Gäi HS tr¶ lêi, nhËn xÐt c¸ch lµm. - Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin SGK. - H­íng dÉn hs th¶o luËn theo nhãm, tr¶ lêi c©u hái sgk. - Gäi hs tr¶ lêi, nhËn xÐt c¸ch lµm. - H­íng dÉn HS vÒ nhµ lµm bµi tËp 4, 5. - Đọc thông tin SGK và thảo luận nhóm. - Đọc thông tin SGK và thảo luận nhóm. - Đọc thông tin SGK và thảo luận nhóm. II. LUYỆN TẬP. Bµi tËp 1. a) §Æc ®iÓm h×nh thøc c©u cÇu khiÕn cã chøa tõ cÇu khiÕn: H·y, ®i, ®õng... b) NhËn xÐt vÒ chñ ng÷ trong nh÷ng c©u trªn. - C©u a: V¾ng chñ ng÷ nh­ng dùa vµo v¨n b¶n ta biÕt ®ã lµ Lang Liªu. - C©u b: Chñ ng÷ lµ «ng gi¸o, ng«i thø hai sè Ýt. - C©u c: Chñ ng÷ lµ chóng ta, ng«i thø nhÊt sè nhiÒu. c) NhËn xÐt vÒ ý nghÜa cña c¸c c©u khi thªm hoÆc bít hoÆc thay ®æi chñ ng÷: + Thªm CN: ý nghÜa kh«ng thay ®æi nh­ng tÝnh chÊt yªu cÇu nhÑ nhµng h¬n. + Bít CN: ý nghÜa kh«ng thay ®æi nh­ng yªu cÇu mang tÝnh ra lÖnh, cã vÎ kÐm lÞch sù. + Thay ®æi CN: ý nghÜa cña c©u thay ®æi. Bµi tËp 2. C¸c c©u cÇu khiÕn: a.Th«i, im c¸i ®iÖu h¸t m­a dÇm sïi sôt Êy ®i. b. C¸c em ®õng khãc. c. §­a tay cho t«i mau! CÇm lÊy tay t«i nµy! * NhËn xÐt: - C©u a: V¾ng CN, tõ ng÷ cÇu khiÕn ®i - C©u b: CN c¸c em, ng«i thø hai sè nhiÒu, tõ ng÷ cÇu khiÕn ®õng. - C©u c: V¾ng CN, kh«ng cã tõ ng÷ cÇu khiÕn, chØ cã ng÷ ®iÖu cÇu khiÕn (biÓu thÞ b»ng dÊu chÊm than) Bµi tËp 3. a. H·y cè ngåi dËy hóp Ýt ch¸o cho ®ì xãt ruét! b. ThÇy em h·y cè ngåi dËy hóp Ýt ch¸o cho ®ì xãt ruét. * Gièng: §Òu lµ c©u cÇu khiÕn, cã tõ cÇu khiÕn h·y. * Kh¸c: - C©u a: V¾ng CN, cã tõ ng÷ cÇu khiÕn, cã ng÷ ®iÖu..cã ý nghÜa mang tÝnh ra lÖnh. - C©u b: Cã CN, ý nghÜa mang tÝnh khÝch lÖ, ®éng viªn. Bµi tËp 4, 5: H­íng dÉn vÒ nhµ. D/ Cñng cè dÆn dß. - N¾m ®­îc: + C¸c ®Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña c©u cÇu khiÕn. + Lµm bµi tËp 4, 5. - ChuÈn bÞ: THUYẾT MINH VỀ MỘT DANH LAM THẮNG CẢNH