Giáo án Ngữ Văn Lớp 8 - Tiết 102, Bài 25: Luyện tập xây dựng đoạn văn và trình bày luận điểm - Lương Thị Phương

LUYỆN TẬP XÂY DỰNG ĐOẠN VĂN VÀ TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM Bài: 25 - Tiết: 102 Tuần dạy: 27 Mục tiêu: Kiến thức: Cách xây dựng và trình bày luận điểm theo phương pháp diễn dịch, quy nạp. Vận dụng trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận. 1.2 Kỹ năng: - Nhận biết sâu hơn về luận điểm. - Tìm các luận cứ, trình bày luận điểm thuần thục hơn. 1.3 Thái độ: Giáo dục học sinh yêu thích môn học. Nội dung học tập: - Cách xây dựng và trình bày luận điểm theo phương pháp diễn dịch, quy nạp. Vận dụng trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận. - Nhận biết sâu hơn về luận điểm. - Tìm các luận cứ, trình bày luận điểm thuần thục hơn. Chuẩn bị: 3.1 Giáo viên: Giấy A4, A0, nam châm, que chỉ. 3.2 Học sinh: Bảng nhóm. Tổ chức các hoạt động học tập: 4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện: kiểm tra sĩ số. 4.2.Kiểm tra miệng: 4.3 Tiến trình bài học: Hoạt động 1: Vào bài. GV giới thiệu bài Hoạt động 2: Mục tiêu: Kiến thức: Cách xây dựng và trình bày luận điểm theo phương pháp diễn dịch, quy nạp. Vận dụng trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận. Kĩ năng: + Nhận biết sâu hơn về luận điểm. + Tìm các luận cứ, trình bày luận điểm thuần thục hơn. Phương pháp, phương tiện dạy học: Phương pháp: vấn đáp, gợi tìm, tái hiện, đặt vấn đề. Phương tiện dạy học: giấy A4, A0 Các bước của hoạt động: Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học 1. Xây dựng hệ thống luận điểm: Gọi hs đọc yêu cầu của đề bài va đọc hệ thống luận điểm nêu ở mục 1 5 Bài cần làm sáng tỏ vấn đề gì ? ¢ Cần phải học tập chăm chỉ 5 Em có nên sử dụng hệ thống luận điểm được nêu ra ở mục II,1 không ? Vì sao? ¢ Về hệ thống 5 luận điểm trong sgk , tuy đã tương đối phong phú, nhưng lại chưa đảm bảo các yêu cầu chính xác, phù hợp, đầy đủ, mạch lạc chẳng hạn : Luận điểm a còn có nội dung chưa phù hợp với vấn đề trong bài (đề bài nêu: phải học tập chăm chỉ hơn), luận điểm lại nói đến lao động tốt. Vậy cần phải loại bỏ nội dung luận điểm đó. Còn thiếu những luận điểm cần thiết, khiến mạch văn có chỗ bị đứt đoạn và vấn đề không được hoàn toàn sáng rõ (cần thêm những luận điểm như: đất nước rất cần những người tài giỏi hoặc: phải chăm học mới học giỏi, mới thành tài. ¢ Sắp xếp luận điểm còn chưa hợp lí (vị trí của luận điểm b làm cho bài thiếu mạch lạc, luận điểm d không nên đứng trước luận điểm e ) 5 Vậy để hệ thống luận điểm đó mạch lạc, hợp lí thì ta phải sắp xếp lại như thế nào? 5 Cách nêu luận điểm trên học tập của ai? trong bài nào? (Học tập Trần Quốc Tuấn , trong bài Hịch tướng sĩ ) 5 Hãy nhận xét cách nêu ấy ? ¢ Cách học tập trong trường hợp này là phù hợp và thông minh , sáng tạo 5 Để giới thiệu luận điểm e , có 3 bạn hs viết 3 cách giới thiệu như trong sgk đã chính xác chưa, vì sao? 5 Em hãy nghĩ thêm cách chuyển đoạn và giới thiệu luận điểm nào kác không? ¢ * Một số cách chuyển luận điểm - Chuyển đoạn bằng từ ngữ đóng vai chuyển tiếp ý: Tuy nhiên, ngược lại, thực ra, nói chung, mặt khác - Chuyển đoạn bằng câu hoặc vế câu : Tuy nhiên, điều chúng tôi muốn khẳng định ở đây là; những điều vừa trình bày trên có thể khiến chúng ta nghĩ rằng; Bây giờ xin chuyển sang vấn đề khác - Chuyển đoạn theo quan hệ nhân quả: vì vậy, bởi thế, cho nên, vì lí do trên, bởi vậy mà. - Chuyển đoạn tương phản: trái lại, ngược lại, tuy nhiên, vậy mà Gọi hs đọc mục b phần 2 5 Ta nên đưa những luận cứ nào và sắp xếp luận ấy như thế nào cho xác đáng? ¢ Có thể chấp nhận trình tự được đưa ra trong mục 2b ở sgk. Vì trình tự ấy phản ánh được các bước hợp lí của quá trình làm rõ luận điểm: bước trước dẫn tới bước sau, bước sau kế tiếp bước trước , để tới bước cuối cùng thì luận điểm được làm rõ hoàn toàn. Chú ý câu c 5 Bài văn nghị luận nào cũng phải có kết bài. Vậy có thể suy ra: đoạn văn nghị luận nào cũng phải có kết đoạn không? 5 Em nên viết câu kết đoạn cho đoạn văn em phải trình bày ntn để đáp ứng các yêu cầu mà sgk đã đưa ra? ¢ Lúc bấy giờ, các bạn không muốn vui chơi thỏai mái nữa, liệu cũng có được hay chăng? Chú ý câu hỏi d 5 Đoạn văn vết theo cách trên là đoạn văn diễn dịch hay quy nạp? Vì sao? 5 Làm thế nào để chuyển một đoạn văn diễn dịch thành đoạn văn quy nạp và ngược lại? Có phải chỉ cần thay đổi vị trí của câu chủ đề không? ¢ Không đơn giản như thế . 5 Hãy phát biểu luận điểm mà em vừa chuẩn bị trước lớp; sau đó, lắng nghe sự góp ý của các bạn và của cô áo để rút ra kinh nghiệm bổ ích cho bản thân? I. Đề bài : Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phải học tập chăm chỉ hơn 1. Xây dựng hệ thống luận điểm * Về hệ thống 5 luận điểm trong sgk , tuy đã tương đối phong phú, nhưng lại chưa đảm bảo các yêu cầu chính xác, phù hợp, đầy đủ, mạch lạc. * Sắp xếp lại luận điểm : a. Đất nước đang rất cần những người tài giỏi để đưa tổ quốc tiến lên “ đài vinh quang”,sánh kịp với các bè bạn năm châu. b. Quanh ta đang có nhiều tấm gương của các bạn học sinh phấn đấu học giỏi, để đáp ứng được yêu cầu của đất nước. c. Muốn học giỏi, muốn thành tài thì trước hết phải học chăm. d. Một số bạn ở lớp ta còn ham chơi, chưa chăm học, làm cho thầy cô giáo và các bậc cha mẹ rất lo buồn. e. Nếu bây giờ càng chơi bời, khôngchịu học thì sau này càng khó gặp niềm vui trong cuộc sống g. Vậy các bạn nên bớt vui chơi, chịu khó học hành chăm chỉ, để trở nên người có ích cho cuộc sống, và nhờ đó, tìm được niềm vui chân chính, lâu bền. 2. Trình bày luận điểm a. Để giới thiệu luận điểm e, có 3 bạn học sinh viết 3 cách giới thiệu như trong sgk - Câu 1: vừa có có tác dụng chuyển đoạn, nối đoạn lại vừa giới thiệu được luận điểm mới, đơn giản và dễ làm theo. - Câu thứ 2: xác định sai mối quan hệ giữa luận điểm cần trình bày với luận điểm đứng trên. Hai luận điểm ấy không có quan hệ nhân – quả để có thể nối bằng “do đó”. - Câu 3: rất tốt vì 2 câu văn trên không chỉ giới thiệu được luận điểm mới , nối với luận điểm trước đó mà còn tạo ra giọng điệu thân mật, gần gũi giọng đối thoại , trao đổi trong văn nghị luận. b. Có thể chấp nhận trình tự được đưa ra trong mục 2b ở sgk . vì trình tự ấy phản ánh được các bước hợp lí của quá trình làm rõ luận điểm : bước trước dẫn tới bước sau , bước sau kế tiếp bước trước , để tới bước cuối cùng thì luận điểm được làm rõ hoàn toàn c. Không thể đòi hỏi mọi đoạn văn đều phải có – hoặc đều không được có – kết bài : vì sự đòi hỏi đó chỉ khiến bài văn vừa khó làm , vừa dễ trở nên đơn điệu d. Khi chuyển đoạn văn quy nạp thành sang đoạn văn diễn dịch: cần sửa lại những câu văn sao cho mối liên kết trong đoạn, trong bài không bị mất đi . Tổng kết và hướng dẫn học tập: 5.1 Tổng kết: * Một số cách chuyển luận điểm - Chuyển đoạn bằng từ ngữ đóng vai chuyển tiếp ý: Tuy nhiên, ngược lại, thực ra, nói chung, mặt khác - Chuyển đoạn bằng câu hoặc vế câu : Tuy nhiên, điều chúng tôi muốn khẳng định ở đây là; những điều vừa trình bày trên có thể khiến chúng ta nghĩ rằng; Bây giờ xin chuyển sang vấn đề khác - Chuyển đoạn theo quan hệ nhân quả: vì vậy, bởi thế, cho nên, vì lí do trên, bởi vậy mà. - Chuyển đoạn tương phản: trái lại, ngược lại, tuy nhiên, vậy mà 5.2. Hướng dẫn học tập - Đối với bài học ở tiết học này: Xây dựng hệ thống luận điểm cho đề bài sau: bác nói: ‘ Người có tài mà không có đức là người vô dụng, người có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó”. Hãy giải thích câu nói trên của Bác. - Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: Chuẩn bị: “Viết bài làm văn số 6 ”.