Giáo án Ngữ Văn Lớp 6 - Tiết 93, 94: Đêm nay Bác không ngủ - Năm học 2013-2014 - Minh Huệ

ảnh. - HS: Chuẩn bị bài. C. Tiến trình tổ chức dạy - học: * Ổn định tổ chức: * Kiểm tra bài cũ: * Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức ? Em hiểu gì về tác giả Minh Huệ và xuất xứ bài thơ? - Cách đọc: Giọng tâm tình, chậm rãi, thủ thỉ, ngắt nhịp thay đổi lần lượt 3/2, 2/3. - Phân biệt 3 giọng: + Giọng kể chuyện, miêu tả của tác giả. + Lời nói của anh đội viên: Giọng lo lắng, nũng nịu. + Lời Bác Hồ: giọng trầm ấm, chậm rãi. ? PTBĐ? ? Thể loại? ? Bài thơ kết hợp kể chuyện với miêu tả, biểu cảm. Em hãy cho biết bài thơ kể chuyện gì? Trong truyện ấy xuất hiện những nhân vật nào? - Bài thơ kể chuyện một đêm không ngủ trên đường đi chiến dịch của Bác. - Hai nhân vật: Bác Hồ, anh đội viên chiến sĩ. ? Trong hai nhân vật trên,theo em nhân vật nào hiện ra qua sự miêu tả của người kể chuyện? Nhân vật nào trực tiếp bộc lộ suy nghĩ của mình? - Nhân vật BH hiện ra qua sự miêu tả của người kể chuyện. Nhân vật anh đội viên chiến sĩ trực tiếp bộc lộ suy nghĩ cảm xúc của mình. ? Hình tượng Bác Hồ và hình ảnh anh đội viên xuất hiện trong hoàn cảnh nào? (Thời gian, không gian, khung cảnh?) ? Nhận xét? ? Trong hoàn cảnh đó, hình tượng Bác Hồ hiện lên qua những từ ngữ, hình ảnh nào? ? Về dáng vẻ của Bác trong đêm? ? Nghệ thuật cần chú ý? ? Dáng vẻ đó thể hiện điều gì? ? Em hiểu ntn về từ dém, nhón? (HS thảo luận) ? Qua những hành động, cử chỉ đó chứng tỏ Bác là người ntn? ? Trong đêm tối, Bác đã nói với anh đội viên những gì? ? Nhận xét về 2 lần Bác nói với anh đội viên? (dung lượng? nội dung?...) ? Những lời nói đó giúp em hiểu thêm điều gì ở con người Bác? ? Em cảm nhận ntn về Bác Hồ qua bài thơ? (Đó là một tình thương yêu giản dị, sâu sắc, đến độ quên mình, một phẩm chất tinh thần cao quí để chúng ta gọi Bác là Cha, là Bác...) I. Đọc – Tìm hiểu chung văn bản: 1. Tác giả, tác phẩm: - Minh Huệ: (1927- 2003) + Tên khai sinh: Nguyễn Đức Thái. + Quê: Nghệ An. + Làm thơ từ thời kháng chiến chống thực dân Pháp. - Viết năm 1951. Dựa trên sự kiện có thật trong chiến dịch Biên giới 1950. 2. Đọc – Từ khó: 3. PTBĐ: Biểu cảm + tự sự, miêu tả 4. Thể thơ: năm chữ II. Đọc- hiểu văn bản: 1. Hoàn cảnh: - Thời gian: đêm khuya - Không gian: trong lều giữa rừng sâu. - Khung cảnh: trời mưa, lạnh, tối tăm. => khắc nghiệt, gian khó. 2. Hình tượng Bác Hồ: - Dáng vẻ: + lặng yên + vẻ mặt trầm ngâm + ngồi đinh ninh + chòm râu im phăng phắc. -> từ láy tượng hình => thể hiện sự tập trung suy nghĩ cao độ. - Hành động, cử chỉ: + đốt lửa + dém chăn + nhón chân nhẹ nhàng. -> lựa chọn từ ngữ đặc sắc, mang tính biểu cảm cao. => quan tâm chăm sóc 1 cách tỉ mỉ, ân cần, chu đáo. => Việc làm bình dị mà lớn lao. - Lời nói: + Chú cứ việc ngủ ngon Ngày mai đi đánh giặc + Bác ngủ không an lòng + Bác thương đoàn dân công + Càng thương càng nóng ruột... => Tình yêu thương bao la, vô bờ bến. * Tiểu kết: D. CỦNG CỐ – NHẬN XÉT – DẶN DÒ: - Hệ thống kiến thức đã học. - Nhận xét tiết học. - Dặn học sinh về học bài, làm bài tập và chuẩn bị bài mới. BỔ SUNG – RÚT KINH NGHIỆM: .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. Ngày soạn: 20/2/2014 Tiết 94: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (tiếp) (Minh Huệ) A. Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: - Tình cảm của người chiến sĩ nói riêng, nhân dân ta nói chung đối với Bác. 2. Kĩ năng: - Tìm hiểu sự kết hợp giữa các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm trong bài thơ. - Trình bày được suy nghĩ của bản thân sau khi học xong bài thơ. 3. Thái độ: - Giáo dục HS lòng kính yêu lãnh tụ Hồ Chí Minh. B. Chuẩn bị: - GV: Giáo án, tranh ảnh. - HS: Chuẩn bị bài. C. Tiến trình tổ chức dạy - học: * Ổn định tổ chức: * Kiểm tra bài cũ: * Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức Tâm tư tình cảm của anh đội viên được thể hiện trong 3 lần thức dậy. ? Trong lần thức dậy thứ nhất, chứng kiến những việc làm của Bác, anh đội viên đã có những cảm nhận, tâm trạng gì? ? Hãy tìm những từ ngữ thể hiện điều đó? ? Nghệ thuật? Tác dụng? ? Em hiểu ntn về câu thơ: Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng. ? Trong câu: Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng. tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì? Tác dụng của nó? ? Em hiểu ntn về tâm trạng của anh đội viên qua các từ: thổn thức, bồn chồn, bề bộn? ? Lần thứ 3 thức dậy lúc trời sắp sáng, thấy Bác vẫn ngồi đó, anh đội viên đã có những biểu hiện, phản ứng gì? ? Nghệ thuật? ? Tác dụng? ? Sau khi nghe Bác giãi bày tâm sự, anh đội viên đã có tâm trạng và hành động thế nào? Tại sao vậy? “Ta bên Người, Người tỏa sáng trong ta Ta bỗng lớn ở bên Người một chút”. “Bác ơi tim Bác mênh mông thế Ôm cả non sông mọi kiếp người”. “Ôi lòng Bác vậy cứ thương ta...” ? Em hiểu ntn về khổ thơ cuối? ? Suy nghĩ của em về nhân đề bài thơ? ? Khổ thơ cuối có giá trị khái quát ntn? ? Nêu nội dung, ý nghĩa của bài thơ? ? Nhận xét về nghệ thuật? I. Đọc - Tìm hiểu chung văn bản: II. Đọc- hiểu văn bản: 1. Hoàn cảnh: 2. Hình tượng Bác Hồ: 3. Tình cảm của anh đội viên: * Lần thức dậy thứ nhất: + Càng nhìn ... càng thương Người Cha ... -> Ẩn dụ => Cảm nhận sâu sắc tình cảm của Bác dành cho bộ đội chiến sĩ ân cần chu đáo như người cha dành cho đàn con của mình. + ... mơ màng Như nằm trong giấc mộng + Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng -> so sánh, vừa tả thực vừa mang tính biểu tượng. => Hình ảnh Bác vừa gần gũi, bình dị vừa vĩ đại, lớn lao. + thổn thức, bồn chồn, bề bộn -> từ láy => quan tâm, lo lắng cho Bác. => thể hiện tình cảm gắn bó, yêu thương sâu sắc. * Lần thức dậy thứ ba: + hốt hoảng giật mình + vội vàng nằng nặc: Mời bác ngủ Bác ơi! Trời sắp sáng mất rồi Bác ơi! Mời Bác ngủ! -> Điệp ngữ, đảo ngữ, câu cảm thán. => lo lắng đến cuống quýt, hoảng hốt. + Lòng vui sướng mênh mông thức luôn cùng Bác. => vô cùng vui sướng, kính phục, tự hào vì anh đã nhận ra, thấu tỏ tình yêu thương lớn lao, vô bờ bến và sự cao cả, vĩ đại của Bác. 3. Suy ngẫm của tác giả: - Đêm nay Bác không ngủ Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh. -> “đêm nay” là một trong muôn vàn đêm không ngủ của Người. => Tác giả đã nêu một chân lý hiển nhiên: tình yêu thương của Bác là bao la vô bờ, hi sinh quên mình vì nhân dân, đất nước. III. Tổng kết: 1. Nội dung: - Thể hiện tấm lòng yêu thương giản dị mà sâu sắc của Bác đối với quân và dân ta. - Biểu hiện tình cảm yêu quí cảm phục của người chiến sĩ, của nhân dân đối với Bác. 2. Nghệ thuật: - Thể thơ 5 chữ phù hợp với việc biểu đạt nội dung thông qua một câu chuyện kể. - Lời lẽ giản dị, chân thành với nhiều từ láy gợi hình, gợi cảm... D. CỦNG CỐ – NHẬN XÉT – DẶN DÒ: - Hệ thống kiến thức đã học. - Nhận xét tiết học. - Dặn học sinh về học bài, làm bài tập và chuẩn bị bài mới. BỔ SUNG – RÚT KINH NGHIỆM: ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................