Giáo án Ngữ Văn Lớp 11 - Tiết 92, 93: Người trong bao (A.P. Sê - Khốp)

Tuần:30 Ngày Soạn: 25/02/09 Tiết: 92 - 93 Ngày dạy: /09 NGƯỜI TRONG BAO A.P.Sê-Khốp I - Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: + Hiểu được thái độ phê phán sâu sắc của tác giả với lối sống thu mình vào bao của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỷ XIX. + Thấy được những đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm, xây dựng biểu tượng nhân vật điển hình, cách kể chuyện đặc sắc. 2. Kỹ năng: + Biết cách tìm hiểu một truyện ngắn. 3. Thái độ: + Rèn luyện lối sống lành mạnh, trong sáng, biết phấn đấu và vươn lên, không vị kỷ thu mình vào bao. II – Chuẩn bị: 1. Sự chuẩn bị về phương tiện dạy học của giáo viên: - Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập 2. - Dạy học theo chuẩn kiến thức kỹ năng môn Ngữ văn 11. - Sách giáo viên. - Tranh ảnh SêKhôp, Bê-Li-Côp. 2. Sự chuẩn bị về phương tiện học tập của học sinh: - Học bài cũ. - Đọc và soạn bài trước ở nhà. 3. Phương pháp dạy học: - Phương pháp đọc hiểu, đọc diễn cảm. - Phương pháp phân tích, bình giảng kết hợp so sánh nêu vấn đề. - Phương pháp gợi mở, thảo luận nhóm. III. Tiến trình dạy học: 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ: + Đọc thuộc lòng bài thơ “Tôi yêu em” - PuSkin. + Nêu cảm nhận của em về hình tượng nhân vật trữ tình trong bài thơ. 3. Lời vào bài: Nhắc đến nước Nga người ta không chỉ nhớ tới những rừng bạch dương ngút ngàn sắc nắng hay những đêm trắng mùa đông Matxcơva và hơn như thế người ta còn nhớ tới một nền văn học đồ sộ với nhiều tên tuổi vĩ đại. Thế kỷ XIX đánh dấu sự thành công rực rỡ của nền văn học hiện thực Nga. Nếu như PuSkin được coi là người mở đường tinh anh và tài hoa, là khởi đầu của mọi khởi đầu thì SêKhôp là đại biểu ưu tú cuối cùng khép lại chặng đường vinh quang của chủ nghĩa hiện thực Nga. Người ta nhớ đến SêKhôp bằng những truyện ngắn hiện thực sâu sắc phản ánh hiện thực xã hội Nga cuối thế kỷ XIX, tiêu biểu là truyện ngắn “Người trong bao”. Để hiểu về phong cách nghệ thuật SêKhôp cũng như đặc trưng của thể loại truyện ngắn chúng ta cùng tìm hiểu tác phẩm “Người tronh bao”. Chúng ta đã tìm hiểu xong bức chân dung và tính cách cũng như lối sống và ảnh hưởng của nhân vật Bê-li-côp tới mọi người. Với ảnh hưởng to lớn, sâu rộng của Bê-li-côp như vậy thì cái chết của Bê-li-côp sẽ gây sự chú ý rất lớn cho mọi người. 4. Vào bài mới: Thời gian HĐ của thầy HĐ của trò Nội dung lưu bảng - Đọc thầm phần tiểu dẫn và cho cô biết phần tiểu dẫn cung cấp cho em những nội dung chính nào? - Treo ảnh SêKhôp. * Em hãy nêu những tác phẩm chính và đặc điểm sáng tác của nhà văn SêKhôp? * Nêu hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn ? - Giáo viên: Hướng dẫn giọng đọc, cách đọc: Giọng chậm, buồn, mỉa mai, châm biếm pha chút chua xót thay đổi khi xuất hiện lời thoại. -Có mấy cách tóm tắt truyện? - Tìm những chi tiết miêu tả ngoại hình Bê-li-côp? -Em hãy cho cô biết lối sống của bêlicốp (ngôn ngữ, tính cách, ý nghĩa) ?Có gì đặc biệt trong bức chân dung ấy? - Ảnh hưởng của Bê-li-côp tới những người xung quanh? - Hết tiết 1. * Thảo luận nhóm nhỏ: - Hai bàn quay lại với nhau trao đổi: Nguyên nhân, ý nghĩa và thái độ của mọi người trước cái chết của Bê-li-côp. - Hình ảnh xuất hiện rất nhiều lần trong tác phẩm, gây ảnh hưởng cho người đọc và thể hiện sự sáng tạo cũng như tư tưởng của nhà văn đó là hình ảnh nào? Nó mang ý nghĩa gì? - Từ phần phân tích trên, có thể phát biểu chủ đề tư tưởng của truyện như thế nào? - Theo em truyện ngắn có những đặc sắc nghệ thuật nào? * Từ chân dung Bê-li-côp tác giả muốn gửi gắm điều gì tới bạn đọc? * Gọi học sinh đọc ghi nhớ. I. Đọc – tìm hiểu chung: 1. Tác giả: - An-tôn-páp-lô-vích-SêKhôp (1860-1904). - Sinh ra vaø lôùn leân trong moät gia ñình buoân baùn nhoû taïi thò traán Ta-gan-roác. - Là nhà văn Nga vĩ đại. - Bác sỹ, nhà văn. 2. Sự nghiệp: - Tác phẩm chính hơn 500 truyện ngắn, truyện vừa. - Tiêu biểu: + Anh béo anh gầy. + Phòng 6. + Hải âu. + Ba chị em. + Vườn anh đào. => Bậc thầy về truyện ngắn. - Đặc điểm: + Cốt truyện giản dị, chú trọng các chi tiết nghệ thuật (Ông thường bắt đầu từ những mảnh nhỏ của cuộc sống đời thường tạo nên những chi tiết nghệ thuật có giá trị). + Nhà cách tân thiên tài về thể loại truyện ngắn và kịch. 3. Truyện ngắn: “Người trong bao”. + Viết 1898 trong thời gian nhà văn dưỡng bệnh ở thành phố I-av-ta, trên bán đảo Crum, biển Đen. + Bối cảnh rộng: - Bầu không khí chuyên chế, u ám, nặng nề của nước Nga cuối thế kỷ XIX. - Hoàn cảnh xã hội đẻ ra những con người kỳ quái, điển hình. II. Đọc – hiểu văn bản: - Có 2 cách tóm tắt: + Theo câu chuyện lớn. + Theo câu chuyện nhỏ. => Truyện lồng trong truyện 1. Chân dung của Bê-li-cốp a) Ngoại hình: - Luôn đi dày cao su, cầm ô, mặc áo bành tô ấm cốt bông, đeo kính râm, mặc áo bông chần, lỗ tai nhét bông, kéo mui khi ngồi xe ngựa => Tất cả mọi thứ đều để trong bao, cho vào bao, mang bao => ý nghĩ cũng dấu vào bao => Khát vọng mãnh liệt, thu mình vào bao => Một bức chân dung biếm họa, hài hước, quái dị. b) Lối sống sinh hoạt: - Ngôn ngữ: Nhỡ lại xảy ra chuyện gì. - Khi nằm ngủ trùm chăn kín đầu, cửa sổ đóng kín. - Đến thăm đồng nghiệp => chỉ ngồi im. - Ngăn cản không cho chàng trai trẻ kôvalencô đi xe đạp. - Suy nghĩ: “ Cả ý nghĩ của mình bêlicốp cũng giấu trong bao” luôn thỏa mãn và hài lòng hạnh phúc với lối sống của mình - Thích dạy tiếng Hy Lạp: => Ngợi ca, tôn sùng quá khứ. - Luôn sống theo những chỉ thị, thông tư. - Không ý thức được tình trạng bản thân, tự hài lòng với lối sống cổ lỗ của mình, luôn cho mình là công dân tốt của nhà nước. => Hèn nhát, cô độc, máy móc, giáo điều, thu mình trong vỏ ốc và thấy mãn nguyện về điều đó => Kiểu người trong bao, tính cách trong bao, lối sống trong bao => Nhân vật điển hình. c) Ảnh hưởng của lối sống Bê-li-côp tới mọi người: - Đồng nghiệp, mọi người xung quanh y, cả thành phố nơi y sống đều sợ hãi y, họ xa lánh y, không muốn dây với y. - Khi Bê-li-côp chết rồi lối sống đó vẫn ảnh hưởng tới mọi người, cuộc sống vẫn ngột ngạt, bế tắc tù túng. => Ảnh hưởng mạnh mẽ, dai giẳng. è Bêlicốp là một biếm họa, tính cách điển hình, hiện tượng xã hội phổ biến, sản phẩm mang tính quy luật trong lịch sử và là sáng tạo nghệ thuật độc đáo của thiên tài Sêkhốp. 2. Cái chết của Bê-li-côp. - Nguyên nhân: + Vì bị ngã => mắc bệnh nặng lại không chịu chạy chữa. + Vì bị sốc trước thái độ của chị em Va-ren-ca. + Sâu xa: đó là cái chết tất yếu.Tạng người và cách sống của y => cái chết hợp lôgic => Đó là sự giải thoát hạnh phúc vì hắn được nằm trong cái bao tốt nhất, bền vững nhất. - Thái độ của mọi người: + Cảm thấy thoát khỏi gánh nặng, nhẹ nhàng, thoải mái. + Nhưng chưa đầy một tuần sau cuộc sống lại trở lại nặng nề, ngột ngạt như cũ. - Ý nghĩa: Sự ảnh hưởng của kiểu người trong bao đối với hiện tại và tương lai của nước Nga. => Hiện tượng, lối sống, kiểu người Bê-li-côp mang tính quy luật lịch sử phát triển của xã hội loài người. 3. Hình ảnh biểu tượng: cái bao. - Chi tiết cái bao được miêu tả 12 lần. Hình ảnh cái bao là một trong những sáng tạo nghệ thuật độc đáo của tác giả, gợi cho người đọc nhiều ý nghĩ: - Nghĩa đen: Vật dùng để đựng, gói đồ vật, hàng hóa hình túi hoặc hình hộp. - Nghĩa bóng: Lối sống, tính cách của Bê-li-côp. - Nghĩa biểu trưng: Kiểu người trong bao, lối sống trong bao. Cả xã hội nước Nga thời điểm đó phải chăng là một cái bao khổng lồ trói buộc, tù hãm, vây bủa, ngăn chặn tự do của mọi người. 4. Chủ đề tư tưởng của truyện. - Lên án, phê phán mạnh mẽ kiểu người trong bao, lối sống trong bao và tác hại của nó đối với XH. - Cảnh báo, kêu gọi mọi người thay đổi cuộc sống, cách sống, không thể mãi sống hèn nhát, vô vị tự mãn như thế mãi. 5. Đặc sắc nghệ thuật của truyện: - Chọn ngôi kể: Ngôi thứ 3 chuyển sang ngôi thứ nhất => Tính khách quan, chân thực, gần gũi, tạo cấu trúc kể truyện lồng trong truyện. - Giọng kể: Mỉa mai, châm biếm, vẻ ngoài trầm tĩnh nhưng ẩn đằng sau là sự trăn trở, chua xót. -Mang tính thời sự. - Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình. - Cách xây dựng nhân vật: chân thật và sâu sắc - Đối lập giữa các kiểu người. Bê –li-cốp >< Chị em Varenca GV trong trường - Xây dựng biểu tượng: Cái bao, người trong bao - Kết thúc truyện có lời bình luận và làm nổi rõ chủ đề của truyện III. TỔNG KẾT 4. Củng cố: Hình tượng nhân vật Bêlicốp có tính điển hình. Ý nghĩa hình tượng cái bao, đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm. 5. Dặn dò: - Bài cũ: Tìm những câu tục ngữ Việt Nam có ý nghĩa người sống lối sống trong bao? - Chuẩn bị bài: Soạn bài Luyện tập viết tiểu sử tóm tắt.