Giáo án Ngữ Văn Lớp 11 - Tiết 37: Hai đứa trẻ - Nguyễn Thị Hải Hà

eo dßng” Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái... theo gió nhẹ đưa vào. Liên ngồi yên lặng... đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ... Liên không hiểu sao,... nhưng lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn. Tiếng trống thu không...từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mắt đen lại cắt hình trên nền trời. TruyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ Nh­ mét bµi th¬C©u hái: TruyÖn ng¾n “ Hai ®øa trΔ cã xuÊt xø nh­ thÕ nµo? Bèi c¶nh cña truyÖn ?C. TruyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ. - XuÊt xø : Rót tõ tập Nắng trong vườn, xuất bản năm 1938. - Bèi c¶nh: Phố huyện nghÌo,ga xÐp CÈm Giàng, quª ngo¹i cña nhµ v¨n nh÷ng n¨m tr­íc C¸ch mạng Th¸ng T¸m (1945).C. TruyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ.Bè côc: 2 phÇn: - ( tõ ®©ï. Cho chóng): C¶nh chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªn - C¶nh ®ªm tèi vµ t©m tr¹ng ®îi tµu cña chÞ em Liªn.ii. ®äc – hiÓu t¸c phÈm◊ §äc vµ tãm t¾t t¸c phÈm§äc: §o¹n 1: “Tõ ®Çu ®Õn cña ngµy tµn” §o¹n 2: “Chî häp gi÷a phè cho chóng”. §o¹n 3: “ §ªm tèi ®èi víi liªn ch­a cã kh¸ch nghe”.Tãm t¾t. Chị em Liên và An là hai đứa trẻ được mẹ giao trông coi một cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu tại một phố huyện nghèo bên cạnh ga xe lửa, để giúp gia đình vốn đã lao đao : cha mất việc, cả nhà phải bỏ Hà Nội chuyển về sinh sống ở quê. Cũng như nhiều người dân lam lũ tại phố huyện, hai chị em Liên, An vừa bán hàng vừa trông chờ chuyến tàu đêm từ Hà Nội về, ầm ầm lăn bánh qua phố huyện rồi khuất dạng, im tiếng trong trời đêm sâu thẳm. Lúc đó người buôn bán ở phố huyện mới dọn hàng sau một tối ế ẩm để trở về nhà. Còn hai đứa trẻ dần dần chìm vào giấc ngủ yên tĩnh.II. Đọc - hiểu văn bản.1. Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn lóc chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªn. Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn nghÌo ®­îc miªu t¶ ë nhiÒu gãc ®é:C¶nh ChiÒu tµn.C¶nh chî tµn.H×nh ¶nh nh÷ng ng­êi d©n phè huyÖn.T©m tr¹ng cña nh©n vËt Liªn.Ho¹t ®éng nhãmNhãm 1: T×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ c¶nh chiÒu tµn? C¶nh ®ã gîi lªn ®iÒu g×?Nhãm 2: T×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ c¶nh chî tµn? C¶nh ®ã gîi lªn ®iÒu g×?Nhãm 3: H×nh ¶nh con ng­êi n¬i phè huyÖn ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo?Nhãm 4: T×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ t©m tr¹ng cña Liªn tr­íc c¶nh chiªu tµn?1. Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn lóc chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªn a.Cảnh chiều tàn.Nhãm 1.C¶nh chiÒu tµn ®­îc miªu t¶ b»ng nh÷ng chi tiÕt nµo? c¶nh ®ã gîi lªn ®iÒu g×?Ph­¬ng t©y ®á rùc nh­ löa ch¸y1. Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn lóc chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªn a.Cảnh chiều tàn.- ¢m thanh:+ Trống thu không.+ Ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió đưa vào.+ Muỗi vo ve trong cửa hàng của chị em Liên.- H×nh ¶nh:+ Phư¬ng tây đỏ rực như lửa cháy.+ Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.+ Dãy tre làng đen lại.+ Phiªn chî tµn.Mµu s¾c:+ §á rùc nh­ löa ch¸y, ®en kÞt l¹i, ngËp ®Çy bãng tèi.◊ 1. Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn lóc chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªn a.Cảnh chiều tàn.Cảnh ở đây hiện lên như thế nào ?Cảnh vËt, kh«ng gian ªm ®Òm cña chèn quª, võa nªn th¬, võa buån man m¸c.1. Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn lóc chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªna.Cảnh chî tàn.Nhãm 2.C¶nh chî tµn ®­îc miªu t¶ b»ng nh÷ng chi tiÕt nµo? c¶nh ®ã gîi lªn ®iÒu g×?Mét vµi ng­êi b¸n hµng vÒ muén ... §ßn g¸nh ®· xá s½n vµo quang .. .Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn lóc chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªna.Cảnh chî tàn.Chî ®· v·n tõ l©u, kh«ng mét tiÕng ån µo, ng­ßi còng vÒ hÕt,- Trªn ®Êt chØ cßn r¸c r­ëi, vá b­ëi, vá thÞ,- MÊy ®øa trÎ nhÆt nh¹nh nh÷ng thø cßn xãt l¹i trªn ®Êt.- Mïi Èm mèc bèc lªn -. Mïi riªng cña ®Êt.=> C¶nh chî tµn gîi lªn mét phè huyÖn nghÌo nµn, x¬ x¸c víi cuéc sèng cña nh÷ng con ng­êi nghÌo khæ, tÎ nh¹t, ®¬n ®iÖu vµ tï tóng.Nhãm 3.H×nh ¶nh nh÷ng ng­êi d©n phèhuyÖn ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo? Nh÷ng cuéc ®êi ®ã gîi lªn c¶nh ®êinh­ thÕ nµo? 1. Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn lóc chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªn C. H×nh ¶nh nh÷ng con ng­êi n¬i phè huyÖn.- MÊy ®øa trÎ nhµ nghÌo ®ang nhÆt nh¹nh sau phiªn chî.- MÑ con chÞ Tý víi g¸nh hµng lÌo tÌo, Õ Èm.- ChÞ em Liªn víi cña hµng nhá xÝu còng ch¼ng b¸n ®­îc lµ bao.- Bµ cô Thi ®iªn nghiÖn r­îu.=> §ã lµ nh÷ng c¶nh ®êi mÐo mã, tµn t¹, c¶nh sèng tiªu ®iÒu, x¬ x¸c, tµn lôi.Nhãm 4.T©m tr¹ng cña Liªn diÔn biÕn nh­ thÕ nµo tr­íc c¶nh chiÒu tµn?Bøc tranh ®êi sèng phè huyÖn lóc chiÒu tµn vµ t©m tr¹ng cña Liªn d. T©m tr¹ng cña Liªn tr­íc c¶nh chiÒu tµn.+ Ngồi yên lặng. + Đôi mắt bóng tối ngập tràn dần. + Cái buồn của buổi chiều quê thấm thía tâm hồn chÞ. + Lòng buồn man mác trước giờ khắc ngày tàn.+ ThÊy th­¬ng nh÷ng ®øa trÎ nhµ nghÌo.=>Liªn cã tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, nh©n hËu vµ yêu quê hương tha thiết. §ã cũng là t©m hån của tác giả.C¶nh chiÒu h«m ®· khÐp l¹i nh­êng chç cho mét thÕ giíi kh¸c, thÕ giíi cña ®ªm tèi n¬i phè huyÖn nghÌo.Ho¹t ®éng cñng cèNh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ Th¹ch LamBøc tranh phè huyÖn nghÌo lóc chiÒu tµn víi nh÷ng kiÕp sèng lôi tµn ®­îc thÓ hiÖn trong t©m tr¹ng buån th­¬ng day døt cña Liªn.Ch©n thµnh c¶m ¬n quý thÇy c« vµ c¸c em häc sinh! TiÕt 38 - ®äc v¨n   Em cã nhËn xÐt g× vÒ nhÞp ®iÖu vµ giäng v¨n Th¹ch Lam khi ®äc nh÷ng c©u v¨n më ®Çu? ( Tõ ®Çu nhÑ ®­a vµo) - Nhịp điệu, giọng văn: chậm, trầm, êm dịu, giàu sức gợi tả và khơi gợi cảm xúc. - Giọng điệu riêng, độc đáo, đặc trưng văn phong Thạch Lam.C©u hái: C¶nh chî tµn ®­îc t¸c gi¶ t¶ nh­ thÕ nµo? Nh÷ng h×nh ¶nh Êy cã gîi cho em h×nh dung ra c¶nh chî tµn n¬i phè huyÖn CÈm Giµng- H¶i D­¬ng kh«ng?b. Cảnh chợ tàn.+ Người về hết, tiếng ồn ào cũng mất.+ Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn, lá mía+ Mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày hòa lẫn với mùi cát bụi.+ Một vài người bán hàng về muộn.- Vắng người, vắng tiếng.- Chỉ còn trơ lại vẻ tiêu điều xác xơ.  Chợ nghèo, buồn vắng, xao xác ­ không gian làng quê Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám.◊ Với Liên, cảnh chợ ấy gợi lên những cảm nhận gì ?-TiÕt 38 §äc v¨nHai ®øa trÎ (TiÕp)Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ H¶i Hµc.Nh÷ng kiÕp ng­êi tµn:C©u hái:  Cïng víi c¶nh chiÒu tµn, chî tan, c¶nh nh÷ng kiÕp ng­êi nghÌo khæ n¬i phè huyÖn ®­îc t¶ nh­ thÕ nµo?c. Những kiếp người tàn tạ.- Mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ, cúi lom khom, đi lại tìm tòi, nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre, hay bất cứ cái gì có thể dùng được của những người bán hàng để lại.+ Những con người tội nghiệp đáng thương.+ Gợi niềm trắc ẩn, cảm thương của Liên – tâm hồn đôn hậu của Thạch Lam.- Mẹ con chị Tí: ngày mò cua, bắt tép, tối đến dọn hàng nước chè tươi, thắp một ngọn đèn dầu leo lét. Hàng vắng khách. Tuy chiều nào chị cũng dọn hàng từ chập tối cho đến đêm nhưng “chả kiếm được bao nhiêu”. + Cảnh sống chật vật.+ Phát hiện vẻ đẹp phẩm chất người nông dân: tần tảo, chịu thương chịu khó.+ Trân trọng, cảm thông sâu sắc đối với con người. c. Những kiếp người tàn tạ. Gia đình bác xẩm: ngồi trên manh chiếu, cái thau để trước mặt, góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bật trong yên lặng.Thằng con bò ra đất, ngoài manh chiếu, nghịch nhặt những rác bẩn vùi trong cát bên đường.+ Cảnh đời bất hạnh, sự sống của họ trông chờ vào sự bố thí của người đời.  kiếp người tận cùng của sự nghèo khổ.+ Niềm xót xa, se thắt cõi lòng.- Bà cụ Thi: hơi điên, lại nghiện rượu với tiếng cười khanh khách, ghê sợ lảo đảo lần vào trong bóng tối. + Có chút gì bất mãn, tăm tối, bế tắc.+ Gợi cảm giác run sợ trong Liên.- Chị em Liên _ hai đứa trẻ: phải trông một cửa hàng tạp hóa nhỏ, mẹ Liên dọn ngay từ khi cả nhà bỏ Hà Nội về quê ở, vì thầy Liên mất việc. Hàng bán chẳng ăn thua gì. Gia cảnh khó khăn, mức sống eo hẹp.◊ Từ việc tái hiện của nhà văn, em hãy chỉ ra điểm chung giữa những cảnh đời này ?Những kiếp người sống chật vật, khổ sở, sống mỏi mòn, lay lắt, buồn chán. Cái nhìn xót thương da diết mà kín đáo của Thạch Lam. Biểu hiện tinh thần dân chủ trong nội dung nhân đạo của văn học giai đoạn này.◊ §ã lµ cuéc sèng ®¬n ®iÖu, quÈn quanh vµ tÎ nh¹t trong c¸i ao ®êi b»ng ph¼ng: Quanh quÈn m·i víi vµi ba d¸ng ®iÖu- Tíi hay lui còng b»ng Êy mÆt ng­êi- V× qu¸ th©n nªn qu¸ ®çi buån c­êi- M«i nh¾c l¹i còng ngÇn Êy chuyÖn.( Huy CËn)◊ C¬m mai råi l¹i c¬m chiÒu, rót côc, mçi ngµy hai b÷a c¬m nh­ Quúnh Vµ Giao trong truyÖn ng¾n To¶ NhÞ KiÒu cña Xu©n DiÖu.3.C¶nh ®îi tÇu:III. GHI NHỚ: SGK TRANG 101.IV.LUYỆN TẬP :ĐỀ 1:ĐỀ 2:231110987654112131236141310912811574TỪ KHÓA LÀ :1 ĐỀ 1 : QUÊ CỦA THẠCH LAM ?123451 ĐỀ 2 : HỌ CỦA THẠCH LAM ?123456122 ĐỀ 1 : TÊN KHAI SINH CỦA THẠCH LAM ? 12342 ĐỀ 2 : THẠCH LAM LÀ EM RUỘT CỦA NHẤT LINH VÀ AI ?8765432133 ĐỀ 1 : TL LÀ NHÀ VĂN TIÊU BIỂU CỦA NHÓM VĂN NÀO ?1234567891011123 ĐỀ 2 : TL CÓ BIỆT TÀI Ở THỂ LOẠI NÀO ?1234567891044 ĐỀ 1 : ĐẶC TRƯNG CỦA TRUYỆN THẠCH LAM ?413256789101112134 ĐỀ 2 : MỖI TRUYỆN CỦA THẠCH LAM ĐƯỢC SO SÁNH GIỐNG NHƯ ĐIỀU NÀY. 12345655 ĐỀ 1 : PHONG CÁCH VIẾT VĂN CỦA TL ?1234567895 ĐỀ 2 : PHONG CÁCH VIẾT VĂN CỦA TL ?1234567866 ĐỀ 1 : TÁC PHẨM TIÊU BIỂU CHO PHONG CÁCH VIẾT CỦA TL ?1234567896 ĐỀ 2 : “HAI ĐỨA TRẺ” TRÍCH TRONG TẬP TRUYỆN NÀO ?2345678910111213177 ĐỀ 1 : TÊN MỘT NHÂN VẬT CHÍNH TRONG TRUYỆN “HĐT” ?127 ĐỀ 2 : TÊN MỘT NHÂN VẬT CHÍNH TRONG TRUYỆN “HĐT” ?123488 ĐỀ 1 : MỞ ĐẦU TRUYỆN LÀ ÂM THANH GÌ ?123456789108 ĐỀ 2 : “MỘT BUỔI CHIỀU ÊM Ả NHƯ” ?21123499 ĐỀ 1 : TÂM TRẠNG CỦA LIÊN TRƯỚC GIỜ KHẮC CỦA NGÀY TÀN ?9 ĐỀ 2 : Ở QUÁ KHỨ , LIÊN VÀ AN SỐNG Ở ĐÂU ?234511010 ĐỀ 1 : NHÂN VẬT NÀO CÓ TIỀN MUA RƯỢU ?123456710 ĐỀ 2 : ĐÂY LÀ NHÂN VẬT HƠI ĐIÊN TRONG TÁC PHẨM ?12345671111 ĐỀ 1 : TIẾNG CƯỜI CỦA BÀ CỤ THI ?1098765432111 ĐỀ 2 : L VÀ A THỨC ĐỂ ĐƯỢC NHÌN NGẮM ĐIỀU NÀY.76543211212 ĐỀ 1 : ĐÂY LÀ TỪ MIÊU TẢ ÁNH SÁNG CÁC TOA TÀU ?98765432112 ĐỀ 2 : ĐÂY LÀ TỪ MIÊU TẢ CÁC TOA TÀU ?9876543211313 ĐỀ 1 : BA TỪ KẾT THÚC TÁC PHẨM ?1098765432113 ĐỀ 2 : ĐOÀN TÀU ĐƯỢC MIÊU TẢ THEO SỰ CHỜ ĐỢI VÀ DÕI NHÌN CỦA AI ?9876543211414 ĐỀ 2 : ĐOÀN TÀU KHUẤT HẲN VÀO ĐÂU ?7654321NAOIHVINHNADOVCUNATULOCCHGNKHONEYUGNSAOTRNGAUTRDIHAENARTONGNGTIEOUNBUCTIHABNAHKHKHHCAGNTRASGNUTGOINODAYBĐỀ 1 : 12345678910111213OLUGNUENATNNYG9131012118765432114ĐỀ 2 :NAGNOADGHOANENGUTRUYEOHBAITHAMTRMNANGTRONOUVGLINRIHANIHTBACDOAUATSANGNORTCHIEMNEIERTRANTỪ KHÓA LÀ :ĐỀ 1 : NẮNG TRONG VƯỜNĐỀ 2 : NGUYỄN TƯỜNG LÂN